QĐND - Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, tỉnh Quảng Bình là địa bàn trung chuyển chiến lược, chi viện sức người, sức của cho sự nghiệp giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Đảng bộ, nhân dân và LLVT tỉnh Quảng Bình thực hiện "một tấc không đi, một ly không rời", vừa sản xuất giỏi, vừa chiến đấu giỏi, tham gia bảo đảm cho các tuyến vận tải chiến lược, chi viện cho chiến trường miền Nam, trong đó có tuyến vận tải chiến lược Đường Hồ Chí Minh trên biển.
Tiểu đoàn 603 (Tập đoàn đánh cá sông Gianh), đơn vị đầu tiên được thành lập theo chủ trương của Bộ Chính trị và Tổng Quân ủy trên đất Quảng Bình làm nhiệm vụ vận chuyển vũ khí, hàng hóa chi viện cho chiến trường miền Nam theo đường biển trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Khi thành lập, Tiểu đoàn 603 có 107 cán bộ, chiến sĩ, phần lớn là cán bộ, bộ đội miền Nam tập kết. Tiểu đoàn đóng quân tại xã Thanh Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. Năm 1960, Tiểu đoàn 603 được điều về trực thuộc Cục Hải quân (Quân chủng Hải quân hiện nay) làm nòng cốt cho các đơn vị tham gia tuyến vận tải chiến lược theo Đường Hồ Chí Minh trên biển sau này.
Việc thành lập Tiểu đoàn 603 là chủ trương đúng đắn, sáng suốt của Đảng, Tổng Quân ủy và Bộ Quốc phòng, phù hợp với yêu cầu phát triển của cách mạng miền Nam. Mặc dù chuyến đi mở đường của Tiểu đoàn 603 đưa vũ khí vào miền Nam không thành công như mong đợi, nhưng đây là sự khởi đầu vô cùng quan trọng và cần thiết, phù hợp trong thời điểm đó. Hoạt động của tiểu đoàn để lại cho công tác vận tải biển chi viện chiến trường sau này những bài học kinh nghiệm quý về công tác tổ chức, xây dựng lực lượng; về quy mô, phương thức, cách thức tổ chức tuyến vận tải trên biển; về công tác lãnh đạo, chỉ huy tổ chức huấn luyện, ngụy trang, nghi binh, chuẩn bị phương tiện, trang bị... Những kinh nghiệm đó được Tổng Quân ủy, Bộ Quốc phòng vận dụng chỉ đạo xây dựng Đoàn 759 và Đoàn 125 sau này.
Tỉnh Quảng Bình được chọn làm địa điểm đóng quân, tổ chức chuẩn bị và thực hiện chuyến đi đầu tiên của Tiểu đoàn 603. Tiểu đoàn luôn được Đảng bộ, LLVT và nhân dân tỉnh Quảng Bình đùm bọc, giúp đỡ, bảo đảm bí mật nhiệm vụ. Hoạt động của tiểu đoàn giúp Đảng bộ, quân và dân địa phương rút ra nhiều kinh nghiệm quý trong việc phối hợp, tổ chức và trực tiếp chi viện lương thực, vũ khí cho chiến trường miền Nam theo tuyến vận tải biển, như việc vận chuyển vũ khí chi viện cho chiến trường Trị - Thiên năm 1968; tiếp nhận và trung chuyển vũ khí vào miền Nam trong chiến dịch vận tải VT-5 và các chiến dịch vận tải khác của Đoàn 125.
Trong tình hình mới, LLVT tỉnh Quảng Bình nỗ lực phấn đấu, nâng cao năng lực tham mưu cho cấp ủy, chính quyền, phối hợp chặt chẽ với các ban, ngành đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục về chủ quyền biển, đảo; xây dựng khu vực phòng thủ tỉnh, huyện, thành phố vững chắc; xây dựng, củng cố, phát triển lực lượng dân quân tự vệ biển kết hợp với tăng cường quản lý, nâng cao năng lực các loại phương tiện tham gia hoạt động trên biển; kết hợp phát triển kinh tế với củng cố thế trận quốc phòng-an ninh trên vùng biển, đảo của Tổ quốc.
Đại tá Nguyễn Đức Hóa (Phó chính ủy Bộ CHQS tỉnh Quảng Bình)