QĐND - Bộ tư lệnh Quân khu 5 nắm được âm mưu địch sắp mở cuộc càn quét gom dân lập ấp chiến lược. Khu ủy và Bộ tư lệnh chỉ đạo các tỉnh đẩy mạnh phong trào du kích chiến tranh, tích cực chuẩn bị thế trận nhân dân chống càn quét, rào làng, chủ động bám sát địch, đánh phủ đầu ở khắp mọi nơi.
Đúng dự đoán, thượng tuần tháng 4-1963, Sư đoàn 2 bộ binh ngụy do Mỹ chỉ huy có máy bay, thiết giáp yểm trợ, pháo binh bắn cấp tập dọn đường, rồi trực thăng đổ quân phía tây sông Tranh, tấn công chiếm hai xã Phước Ngọc, Phước Lãnh thuộc huyện Tiên Phước (Quảng Nam). Quân và dân huyện Tiên Phước chuẩn bị sẵn, nên ngay khi địch vừa đổ quân xuống vùng Đá Ngang, Thạch Bích, Tây Quế Sơn vào đêm 17-4-1963, đã bị du kích đánh phủ đầu bằng hầm chông, cạm bẫy, làm thiệt hại một đại đội Mỹ-ngụy. Các xã Phước Ngọc, Phước Lãnh chuẩn bị sẵn hầm chông, hố bẫy, thiết giáp và bãi địa lôi bẻ gãy các mũi càn chủ lực của địch. Hai xã Phước Da và Phước Kim bố trí 100 hầm chông sắt, chông tre, 500 nghìn mảng cung và chông thò, cần bật đá, đập tan cánh quân tiến vào xã. Riêng xã Tờ Riêng (huyện Nam Giang cũ) đánh địch quyết liệt bằng mã tấu, nỏ liên châu diệt hàng chục tên địch mò vào rẫy.
Sát cánh cùng bộ đội và du kích, nhân dân các xã thuộc huyện Trà My, Quế Sơn, Tiên Phước tổ chức vận tải, tiếp tế lương thực, vũ khí cho các đơn vị chiến đấu; tổ chức các đội chuyển thương binh khỏi vùng chiến sự về các trạm xá cấp cứu. Các cụ phụ lão hỗ trợ các tổ sản xuất hàng chục vạn cây chông các loại và tên tẩm thuốc, kịp thời cung cấp cho các đơn vị. Đồng bào các bản còn chủ động đến các khu căn cứ giúp bộ đội phân tán lương thực, vũ khí, đưa sâu vào hang lèn bảo đảm an toàn.
Do ta đẩy mạnh chống càn vùng căn cứ, đồng thời tiến công các tiểu khu hành chính diệt hàng loạt tề điệp, buộc Mỹ-ngụy chấm dứt cuộc càn “Lam Sơn 7”, cuối tháng 4 lại phải đình chỉ cuộc càn “Lam Sơn 8”. Tuy nhiên, địch vẫn ráo riết chuẩn bị đánh phá ác liệt các vùng giáp ranh căn cứ kháng chiến. Ngày 15-7-1963, liên quân Mỹ-ngụy mở trận càn Bình Châu, rồi mở tiếp trận càn “Dân chiến”. Rút kinh nghiệm đổ quân giữa cánh đồng dễ vướng bãi chông, cạm bẫy, lần này Mỹ áp dụng chiến thuật “Phượng hoàng bay” đổ quân trên các cao điểm chiếm chốt sát vùng giáp ranh, kết hợp “Thiết xa vận” trên địa hình đồng bằng. Địch mở ba mũi tiến công vùng giải phóng để rào dân lập ấp chiến lược, ngăn chặn tuyến hành lang tạo nguồn tiếp tế của ta.
Cuối tháng 7-1963, Tiểu đoàn 70 chủ lực của quân khu, phối hợp bộ đội địa phương và du kích tạo điều kiện bí mật tiếp cận địch. Được nhân dân chuẩn bị công sự bí mật áp sát vùng đóng quân của địch và khôn khéo tổ chức nuôi quân bí mật, các cơ sở trung kiên điều tra kỹ cách bố phòng của giặc báo cho bộ đội ta. Giữa đêm 30-7, Tiểu đoàn 70 đồng loạt tập kích cả ba đồn Dương Bố (ở Phước Cẩm), Dương Lão (ở Ngọc Tú) và Gõ Da (ở Phước Tân). Bị bất ngờ, địch không kịp trở tay, vội vã đầu hàng. Thừa thắng, bộ đội ta tiến xuống vùng nông thôn đồng bằng, phối hợp các lực lượng đập tan những đội quân bảo an vào làng gom dân lập ấp chiến lược.
Thế là cuộc càn “Bình Châu” và “Dân chiến” của Mỹ-ngụy hoàn toàn thất bại. Tranh thủ thời cơ địch phải co cụm phòng vệ, các cơ sở hậu cần nhân dân nhanh chóng mở rộng hoạt động khai thác vật chất trong vùng địch tạm chiếm, chuyển về căn cứ, chuẩn bị cho nhiệm vụ chiến đấu mới. Qua cuộc chống càn dồn dân trong vùng địch tạm chiếm, càng chứng tỏ sức mạnh kỳ diệu của thế trận hậu cần nhân dân bảo đảm đánh thắng trong mọi hoàn cảnh chiến tranh.
Nguyễn Việt Phương