QĐND - Với quan điểm chiến tranh nhân dân, cả nước đánh giặc, lấy nhỏ thắng lớn, lấy ít địch nhiều, lấy thô sơ thắng hiện đại, lực lượng dân quân tự vệ (DQTV) luôn được quan tâm trang bị, bảo đảm là một trong các lực lượng nòng cốt cùng toàn dân đánh giặc. Từ những đội tự vệ, đội du kích bé nhỏ những ngày đầu, DQTV đã phát triển trở thành một lực lượng đông đảo, tổ chức rộng khắp, góp phần quan trọng trong sự nghiệp giải phóng dân tộc, nhất là trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.

Du kích xã Đông Phước, huyện Châu Thành, tỉnh Bến Tre nuôi và huấn luyện ong vò vẽ đánh giặc. Ảnh tư liệu

DQTV đã tích cực tham gia hoàn thành cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân, khôi phục, đẩy mạnh sản xuất và bảo vệ miền Bắc. Khi đế quốc Mỹ tiến hành chiến tranh phá hoại miền Bắc bằng không quân, hải quân, lực lượng phòng không DQTV miền Bắc đã được tổ chức với hơn 700 phân đội, tăng cường trang bị nhiều loại vũ khí tương đối hiện đại như: Súng máy 12,7mm, 14,5mm, 58 đại đội pháo cao xạ 37mm đến 100mm và 36 phân đội pháo binh các loại để đánh tàu chiến của địch. Ngoài số vũ khí được trang bị trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, theo yêu cầu nhiệm vụ chiến đấu, DQTV các vùng trọng điểm được trang bị thêm nhiều vũ khí mới. DQTV các làng, xã chiến đấu được trang bị đại liên, súng máy phòng không, pháo phòng không 37mm, 100mm, pháo mặt đất 85mm; tự vệ biển trên mỗi tàu được trang bị từ 1 đến 2 khẩu súng 12,7mm; 1 đến 2 khẩu súng trung liên... để đánh máy bay, tàu chiến địch. Với hàng vạn khẩu súng lớn, nhỏ, lực lượng phòng không DQTV ở các làng, xã, khu phố, công, lâm, nông trường, trường học đã anh dũng chiến đấu tạo thành lưới lửa tầm thấp dày đặc bắn rơi nhiều máy bay hiện đại của đế quốc Mỹ. Lực lượng DQTV phòng không miền Bắc đã bắn rơi 424 máy bay các loại trong tổng số 4.181 máy bay Mỹ bị bắn rơi trên miền Bắc (chiếm 10%), bắt sống hàng trăm tên giặc lái và hàng chục toán biệt kích; các phân đội pháo binh cũng đã bắn chìm, bắn cháy nhiều tàu chiến địch...

Trực tiếp đối đầu với giặc Mỹ và quân đội Sài Gòn ở miền Nam, DQTV, du kích đã chủ động đánh địch bằng mọi thứ vũ khí, vận dụng các hình thức đánh địch hết sức phong phú, sáng tạo trên khắp 3 vùng chiến lược; bám trụ kiên cường, giữ thế xen kẽ, cài răng lược với địch, từng bước góp phần làm phá sản các chiến lược chiến tranh của đế quốc Mỹ. Cùng với bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương và nhân dân, DQTV, du kích miền Nam đã nổi dậy thực hiện "xã giải phóng xã, huyện giải phóng huyện, tỉnh giải phóng tỉnh", tiến tới giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.

Trong thời kỳ này, công tác bảo đảm trang bị gặp muôn vàn khó khăn, song nhiều loại vũ khí trang bị cũng đã được chuyển từ miền Bắc vào cho lực lượng vũ trang địa phương và DQTV, du kích chiến đấu. Tổng kết công tác kỹ thuật của Quân khu 5 trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước: Trong giai đoạn từ năm 1961-1964, 90% nguồn vũ khí của quân khu đã được chuyển từ miền Bắc vào. Phát huy tinh thần tự lực, tự cường, khắc phục khó khăn, để bảo đảm trang bị chiến đấu, ngoài các loại vũ khí được trang bị, toàn quân khu cũng đã sản xuất được 89 tấn vũ khí trang bị. Các địa phương đã tận dụng vật liệu, bom, pháo của địch, sản xuất được hàng trăm tấn mìn trang bị cho DQTV, du kích địa phương. Chỉ tính trong hai năm 1964-1965, các huyện, xã trong quân khu đã tự tạo được hơn 27 nghìn quả mìn, hàng triệu chông sắt, chông tre, bẫy đá...

Cùng với việc "lấy vũ khí của địch để đánh địch", việc sáng tạo sử dụng vũ khí tự tạo và các loại vũ khí thô sơ khác trong chiến đấu, DQTV, du kích trên toàn miền Nam đã duy trì được các hoạt động chiến đấu thường xuyên, liên tục hiệu quả, gây cho địch tổn thất nặng nề. Điển hình như ở Bến Tre, anh Nguyễn Văn Tư, Xã đội trưởng xã Tân Thành Bình (Mỏ Cày) nuôi ong vò vẽ, luyện ong đánh giặc, khiến quân Mỹ vô cùng khiếp sợ. Ở Đà Nẵng, du kích Hòa Phước (Hòa Vang) đã lấy quả mít giả mìn khiến cho địch hốt hoảng đánh tay lái tránh mìn, xe lật xuống ruộng, làm chết và bị thương 7 tên lính Mỹ....

Trong điều kiện chiến tranh, bảo đảm cho nhiều lực lượng chiến đấu, song Bộ Tổng tham mưu luôn chú trọng tới việc chỉ đạo bảo đảm trang bị cho DQTV và du kích, nhất là việc sử dụng vũ khí tự tạo, thô sơ. Tháng 11-1970, Thiếu tướng Vương Thừa Vũ, Phó tổng Tham mưu trưởng đã chỉ đạo tổ chức hội nghị chuyên đề về vũ khí tự chế với sự tham gia của hơn 300 đại biểu, trong đó có đại biểu các quân khu phía Nam, các tỉnh Quảng Trị, Thừa Thiên, Bến Tre, Cà Mau... Tại hội nghị đã có hơn 20 loại vũ khí tự chế với khoảng 200 kiểu khác nhau được trưng bày, giới thiệu. Nhiều loại vũ khí tự chế sau đó đã được nghiên cứu, cải tiến để các địa phương, cơ sở có thể làm được, đồng thời biên soạn thành tài liệu phổ biến cho các tỉnh, thành phố...

DQTV có đóng góp to lớn vào chiến thắng vĩ đại 30-4-1975 của dân tộc, ngày nay vẫn tiếp tục có vị trí chiến lược quan trọng. Trong giai đoạn mới, cùng với việc xây dựng DQTV vững mạnh, rộng khắp, đòi hỏi đặt ra là luôn phải nghiên cứu, kế thừa, vận dụng những kinh nghiệm quý báu trong kháng chiến trước đây và từng bước nghiên cứu, đầu tư trang bị phù hợp với yêu cầu huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu của DQTV, bảo đảm cho DQTV luôn đủ sức hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao cho.

VŨ XUÂN DÂN