Tự hào Dung Quất

Thi công đê chắn sóng và cảng nước sâu, một trong những công trình trọng điểm của khu kinh tế Dung Quất.

Tháng Bảy, nắng miền Trung ở thời điểm gay gắt nhất. Chứng kiến những công nhân của đại công trường Dung Quất đang thi công trên những chiếc cần trục khổng lồ trong thời tiết 39 độ, tôi thấy được phần nào sự khốc liệt, gian khổ. Gần 12.000 cán bộ, công nhân cùng hàng nghìn máy móc, thiết bị... tất cả lọt thỏm giữa bao la biển, trời, mặt bằng và các nhà máy đang mọc lên. Những giọt mồ hôi của họ đổ xuống để ngày mai, Dung Quất trở thành niềm tự hào quốc gia về một khu kinh tế năng động, hiện đại.

Nếu đặt Dung Quất bên cạnh những khu công nghiệp có tiếng ở phía Bắc như Nô-mu-ra, Đình Vũ (Hải Phòng), Quang Minh (Vĩnh Phúc), rồi những khu công nghiệp chạy dọc quốc lộ 5 từ Hà Nội đi Hưng Yên, Hải Dương-Hải Phòng hay Quế Võ, Từ Sơn (Bắc Ninh) mới thấy hết sự đồ sộ của khu kinh tế này. Ngoài diện tích mặt bằng vượt trội, những tập đoàn kinh tế, xây dựng, xuất nhập khẩu được coi là “hàng đầu” của Việt Nam đã hiện diện như Vinaconex, Vinasin, Lilama, Licogi, Tổng công ty dịch vụ dầu khí, Tổng công ty hoá chất…, còn có sự góp mặt của những tập đoàn kinh tế, tài chính, xây dựng, vận tải… sừng sỏ của Anh, Hà Lan, Nhật Bản mà điển hình là nhà thầu chính Technip.

Dung Quất còn vượt trội cả về tính chất đặc biệt quan trọng với Nhà máy lọc dầu được coi là trái tim của khu kinh tế này. Cũng chính vì thế mà Dung Quất luôn được dư luận cả nước theo dõi sát sao mỗi ngày. Cứ mỗi động thái liên quan tới Dung Quất thì ngày hôm sau nó đã hiện diện trên báo chí. Ngay cả Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng cũng liên tục có những chỉ đạo. Tháng 4-2007, Thủ tướng đã trực tiếp xuống hiện trường để động viên cán bộ, công nhân đang thi công công trình. Thủ tướng nghiêm khắc phê bình nhà thầu trong việc để chậm trễ tiến độ. Sự lo lắng của vị đứng đầu Chính phủ, ngoài việc nhà máy lọc dầu là công trình trọng điểm quốc gia, liên quan trực tiếp đến an ninh năng lượng trong nước, nhưng sâu xa hơn đó còn là tiền của của Nhà nước, của nhân dân. Cứ chậm một ngày là thiệt hại về kinh tế không nhỏ. Từ sau chuyến kiểm tra của Thủ tướng, tiến độ công trình đã được đẩy nhanh tối đa để bù lại thời gian chậm trễ. Tới thời điểm này có thể nhận định, nhà máy lọc dầu sẽ hoàn thành và về đích đúng thời hạn. Tất nhiên, nói thì đơn giản vậy nhưng để thực hiện được một khối lượng công việc khổng lồ thật không đơn giản chút nào. Từ việc lựa chọn đối tác đặt hàng, vận chuyển từ nước ngoài về hàng trăm nghìn tấn thiết bị; trong đó có nhiều thiết bị siêu trường siêu trọng, xây dựng hàng chục phân xưởng công nghệ, phân xưởng năng lượng phụ trợ, lắp ráp hơn 50 bể chứa dầu thô, trung gian và bể chứa sản phẩm và nhiều hạng mục công trình lớn khác như hệ thống ống dẫn sản phẩm, phao nhập dầu không bến, tuyến ống dẫn dầu, cảng xuất sản phẩm, đê chắn sóng... Ngay như việc thi công đê chắn sóng, một công trình cực kỳ phức tạp với một nhà thầu nhiều kinh nghiệm như VODMC của Hà Lan mà còn gặp rất nhiều khó khăn do thi công ngoài biển.

Nhìn trên bản đồ quy hoạch mới thấy sự đồ sộ của khu kinh tế trọng điểm quốc gia này. 10.300ha mặt bằng đã được lấp đầy hầu hết bởi những dự án và công trình. Đường vào Dung Quất được quy hoạch rất cơ bản để bảo đảm tiêu chuẩn của một khu kinh tế hiện đại. Hệ thống hạ tầng cơ sở đã gần hoàn thiện. Dung Quất có riêng hệ thống phát thanh-truyền hình và đã bắt đầu phát sóng. Bệnh viện Dung Quất hiện đại với 100 giường bệnh nằm đối diện với 350 biệt thự cao cấp dành cho các chuyên gia đã đi vào hoạt động. Cạnh đó, thành phố Vạn Tường với diện tích 2.400ha được xây dựng trên khu vực 3 xã là Bình Hải, Bình Trị và Bình Hòa đã quy hoạch xong. Đây sẽ là thành phố hiện đại với quy hoạch chuẩn ngay từ đầu bao gồm khu dân cư, khu chuyên gia, khu trung tâm buôn bán, khu du lịch sinh thái cùng với các dịch vụ tài chính, y tế, giáo dục, thương mại, bưu chính viễn thông... Chẳng biết khi thành phố Vạn Tường mọc lên, cảm giác của người dân sẽ như thế nào, đặc biệt với những người đã gắn bó cả đời người với cát trắng, biển xanh và những cây phi lao luôn phải oằn mình trong bão táp. Bởi chưa ai quên, nơi đây từng là chiến trường ác liệt, là cái túi chứa đầy bom đạn và chiến thắng Vạn Tường năm 1965 của quân và dân ta đã từng đi vào lịch sử với vai trò làm thay đổi cơ bản cục diện chiến trường trong cuộc kháng chiến chống Mỹ. Chúng tôi vẫn thường nói vui với nhau: “Vạn Tường sẽ là thành phố thuộc xã đầu tiên của nước ta”. Hiện nay khu Dung Quất thuộc huyện Bình Sơn cách thành phố Quảng Ngãi khoảng hơn 20km.

Cùng với một số đồng nghiệp báo chí tôi được phép trèo lên tháp truyền hình Dung Quất. Quả thực, đứng trên đỉnh cao chót vót này mới thấy Dung Quất thật đắc địa. Nhìn ra xa, phía đông giáp thành phố Vạn Tường là biển xanh vời vợi, huyện đảo Lý Sơn mờ mờ nhưng sừng sững như một lá chắn khổng lồ. Cảng Dung Quất được thiết kế với hệ thống cảng đa chức năng. Khu cảng dầu khí với lượng hàng hóa thông qua là 6,1 triệu tấn dầu sản phẩm/năm và một bến phao để nhập dầu thô cho tàu dầu có trọng tải từ 80.000 tấn đến 110.000 tấn tại vịnh Việt Thanh. Cảng chuyên dùng gắn với Khu công nghiệp liên hợp tàu thủy, khu xây dựng Nhà máy Luyện cán thép và các nhà máy công nghiệp nặng. Cảng tổng hợp được chia thành hai phân khu cảng là Phân khu cảng Tổng hợp 1 ở ngay sau Khu cảng Dầu khí, bảo đảm cho các tàu có trọng tải từ 5.000 tấn đến 50.000 tấn ra, vào và Phân khu cảng Tổng hợp 2 ở phía Nam vịnh Dung Quất, bên tả sông Đập. Khu cảng Chuyên dùng gắn với Khu công nghiệp liên hợp tàu thủy, khu xây dựng Nhà máy Luyện cán thép và các Nhà máy công nghiệp nặng. Khu cảng Thương mại phục vụ cho Khu bảo thuế và cảng trung chuyển con-ten-nơ quốc tế nằm tại vị trí giữa Khu cảng Chuyên dùng và Khu cảng Tổng hợp để đón tàu có trọng tải từ 10 đến 15 vạn DWT. Cảng Dung Quất được đầu tư xây dựng để bảo đảm khối lượng hàng hóa thông qua khoảng 20 triệu tấn/năm vào năm 2010 và khoảng 34 triệu tấn/năm vào năm 2020.

Riêng khu vực cảng phao sẽ đón nhận những thùng dầu thô vận chuyển theo đường biển từ các mỏ dầu ngoài khơi vào. Dầu thô từ đây theo đường ống để đưa vào nhà máy lọc dầu. Dầu tinh chế lại được dẫn ra cảng bằng một đường ống khác. Từ đây xăng dầu sẽ chảy về từng bồn chứa và vào từng phương tiện của người dân. Niềm vui ấy hẳn sẽ là một dấu mốc quan trọng với mỗi người. Hiện nay cảng nước sâu Dung Quất có độ sâu từ 10 đến 19m đã được xây dựng khá cơ bản bên cạnh nhà máy đóng tàu hiện đại do Tập đoàn Vinasin thực hiện. Nơi đây không chỉ có những khu công nghiệp đóng tàu, luyện gang thép, lọc hóa dầu, công nghệ điện tử mà còn có cả tiềm năng to lớn về du lịch biển. Những chuyến tàu giữa Dung Quất với Lý Sơn, Dung Quất với Cù Lao Chàm sẽ là hai điểm du lịch hấp dẫn du khách. Chúng ta hoàn toàn có quyền hy vọng, rồi đây Lý Sơn hay Cù Lao Chàm cũng sẽ là một Ba-ly xinh đẹp như đất nước vạn đảo In-đô-nê-xi-a từng có. Cùng với Cụm cảng hàng không và khu kinh tế mở Chu Lai nằm sát nách, Dung Quất và Chu Lai sẽ tạo bệ phóng cho kinh tế miền Trung cất cánh. Câu nói dường như mặc định của nghèo nàn thủa nào “miền Trung cát trắng, gió Lào” rồi sẽ thay bằng “vàng đen-dầu lửa” hy vọng sẽ không còn xa.

Chiều 15-7, chúng tôi chờ đợi chuyến tàu chở các thiết bị siêu trường, siêu trọng nhưng chuyến tàu đã không vào như một nguồn tin của cánh báo chí. Tất nhiên, ai cũng hiểu bí mật thông tin cho một chuyến tàu quan trọng là cần thiết. Nhưng sáng 16-7, thì chuyến tàu ấy đã cập cảng Dung Quất với những thiết bị “bộ não” để thi công Nhà máy lọc dầu. 19 loại thiết bị có khối lượng từ 20,8 đến 546,8 tấn. Tất cả các thiết bị này dùng để lắp đặt cho phân xưởng công nghệ xúc tác, một trong những phân xưởng quan trọng của Nhà máy. Trong số 19 loại thiết bị có 5 loại siêu trường, siêu trọng có tổng khối lượng hơn 1.168 tấn. Riêng thiết bị tháp phân tách chính (Main Fractionator) có khối lượng 546,8 tấn. Ngoài tháp phân tách chính còn có các thiết bị như bình chưng cất đỉnh tháp, bình tách áp suất cao, bình chứa nguyên liệu đầu vào... Từ đầu năm đến nay, đây là lần thứ ba nhà máy tiếp nhận các thiết bị siêu trường, siêu trọng về đến Dung Quất. Cứ theo tiến độ này thì nhà máy lọc dầu sẽ hoàn thành theo kế hoạch và sẽ cho ra lò những thùng dầu tinh chế đầu tiên vào tháng 2-2009. Đó sẽ là niềm tự hào Việt Nam. Không tự hào sao được khi Việt Nam là quốc gia xuất khẩu dầu thô nhưng hiện nay mỗi năm chúng ta vẫn phải nhập tới 12 triệu tấn dầu, dự báo đến năm 2010 sẽ là 17 triệu tấn và năm 2020 sẽ lên tới 35 triệu tấn. Chúng ta đang phải bỏ ra những tỷ đô-la nhập dầu trong khi tiềm năng là có. Nhà máy lọc dầu Dung Quất với công suất chế biến 6,5 triệu tấn/năm sẽ đáp ứng khoảng 33% nhu cầu xăng, dầu trong nước. Điều này có ý nghĩa rất lớn trong việc bảo đảm từng bước về an ninh năng lượng, giảm bớt sự phụ thuộc vào nguồn nhập khẩu xăng, dầu bên ngoài và góp phần vào sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Khi đi vào vận hành, Nhà máy sẽ cho ra đời các sản phẩm cạnh tranh được trên thị trường khu vực cũng như thế giới. Đó là xăng Mogas 90, Mogas 92, Mogas 95; dầu hỏa; nhiên liệu phản lực J-A1; Diesel ô-tô; dầu nhiên liệu (FO); nhiên liệu cho nhà máy; propylen và LPG. Các nhà kinh tế đã tính toán: Lúc nhà máy đi vào hoạt động ổn định thì mức tổng doanh thu hằng năm sẽ lên đến hơn 50.000 tỉ đồng, mức nộp ngân sách dự kiến khoảng 2.000 tỉ đồng/năm. Chính vì vậy việc hoàn thành xây dựng Nhà máy lọc dầu là rất quan trọng.

Hiện nay, các dự án đầu tư vào Dung Quất có số vốn lên tới 5,5 tỷ USD, trong đó nổi bật là Tập đoàn thép Tycoon của Đài Loan (Trung Quốc) có số vốn 1 tỷ USD, Nhà máy đóng tàu Dung Quất 700 triệu USD, Cụm công nghiệp nặng Dosan của Hàn Quốc 260 triệu USD… Chúng tôi được biết, thời gian tới sẽ có nhiều dự án được cấp phép và có nhiều dự án đang chuẩn bị đầu tư vào Dung Quất.

Với trình độ, tay nghề của những kỹ sư và người thợ Việt Nam, cùng sự hợp tác của những tập đoàn và chuyên gia nước ngoài, cái mốc tháng 2-2009 Nhà máy lọc dầu đi vào hoạt động chắc chắn sẽ trở thành hiện thực.

Bài và ảnh: NGUYỄN ANH TUẤN