Quyền dân chủ của quân nhân được thực hiện thông qua hệ thống tổ chức chỉ huy, đặc biệt là hội đồng quân nhân và ngày chính trị văn hóa tinh thần ở đơn vị. Thông qua hội đồng quân nhân và qua sinh hoạt ngày chính trị văn hóa tinh thần hằng tháng, quân nhân được trực tiếp phát biểu ý kiến, kiến nghị các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng mọi mặt của đơn vị, đồng thời đề nghị chỉ huy các cấp giải đáp những băn khoăn, vướng mắc về các chế độ, tiêu chuẩn, quy định được hưởng và phải thực hiện... Phát huy tốt quyền dân chủ có tác dụng rất lớn trong việc giải quyết tư tưởng, thể hiện sự bình đẳng, dân chủ giữa cán bộ và chiến sĩ, giữa cấp trên và cấp dưới trong đơn vị, tạo sự tập trung thống nhất, tính sáng tạo, tinh thần trách nhiệm của quân nhân trong thực hiện nhiệm vụ.

Thực tế cho thấy, việc phát huy và thực hiện quyền dân chủ của quân nhân trong sinh hoạt, học tập, công tác ở một số đơn vị còn có mặt hạn chế. Thời gian dành cho quân nhân tham gia phát biểu ý kiến trong sinh hoạt ở một số đơn vị không nhiều. Đôi khi, chỉ huy trả lời những ý kiến của quân nhân còn vòng vo, có biểu hiện né tránh, hết buổi sinh hoạt này đến buổi sinh hoạt khác quân nhân vẫn không được trả lời thỏa đáng. Có chỉ huy còn áp đặt: "Đây là qui định, mà đã là qui đinh cứ vậy thực hiện, không phải ý kiến qua lại nhiều" tạo tâm lý căng thẳng và có phần ức chế trong đời sống sinh hoạt của quân nhân. Khi có cấp trên xuống tọa đàm, trao đổi về tình hình đơn vị, hầu như các ý kiến là xuôi chiều, chung chung theo "ý định" của chỉ huy đơn vị đã "bồi dưỡng", vừa không làm "phật ý" chỉ huy, vừa không ảnh hưởng đến bản thân chiến sĩ. Bên cạnh đó, một số quân nhân hiểu về nội dung dân chủ còn hạn chế. Nhiều ý kiến mang tính chất đòi hỏi quyền lợi cá nhân, vượt quá khuôn khổ qui định của quân đội. Qua thực tế và dự sinh hoạt ngày chính trị văn hóa tinh thần ở đơn vị tôi, có đến 70% ý kiến thường hỏi về tiêu chuẩn ăn uống, quân trang, ra ngoài doanh trại, tiếp đón khách... rất ít ý kiến đề xuất biện pháp xây dựng đơn vị, nâng cao kết quả huấn luyện hoặc rèn luyện kỷ luật xây dựng chính qui.

Để phát huy tối đa và có hiệu quả quyền dân chủ của quân nhân trong mọi mặt hoạt động, công tác, sinh hoạt ở đơn vị, lãnh đạo chỉ huy các cấp cần thường xuyên làm tốt công tác giáo dục chính trị tư tưởng, phổ biến các quy chế, quy định về huấn luyện, rèn luyện kỷ luật; các chế độ tiêu chuẩn được hưởng... nâng cao nhận thức toàn diện cho quân nhân. Hướng dẫn quân nhân thực hiện đúng, đủ quyền dân chủ của mình trong mọi hoạt động của đơn vị, thực hiện dân chủ có tập trung trong khuôn khổ quy định của quân đội, bảo đảm quyền lợi chính đáng các cho quân nhân. Người chỉ huy cần trả lời đúng, đầy đủ, thỏa đáng ý kiến trong phạm vi quyền hạn. Những ý kiến cần đề nghị cấp trên giải thích cần phúc đáp trong thời gian sớm nhất không né tránh, vòng vo hoặc áp đặt khi trả lời kiến nghị của quân nhân, tôn trọng, lắng nghe ý kiến cấp dưới, không vì ý kiến trái ngược mà bỏ qua, xem nhẹ, dễ dẫn đến tình trạng đơn thư kiến nghị vượt cấp.

NGUYỄN NGỌC TÙNG