Không thể phủ nhận vai trò của đội ngũ tiểu đội trưởng, khẩu đội trưởng (trong bài viết này gọi chung là tiểu đội trưởng) trong thực tế huấn luyện và quản lý bộ đội ở các đơn vị hiện nay. Sự gần gũi, dễ chia sẻ, hiểu được tâm lý bộ đội là những điểm mạnh cơ bản của đội ngũ cán bộ tiểu đội trưởng. Do vậy, tác phong sinh hoạt, năng lực công tác của đội ngũ cán bộ tiểu đội trưởng ảnh hưởng lớn đến nhận thức và kết quả hoàn thành nhiệm vụ của từng chiến sĩ. Chúng tôi đã tiến hành tìm hiểu thực tế ở một số đơn vị, nhà trường.

Lựa chọn và đào tạo

Một trong những vấn đề được lãnh đạo, chỉ huy các đơn vị quan tâm hàng đầu là làm tốt công tác tuyển chọn gửi đi đào tạo tiểu đội trưởng ở các nhà trường. Từ trước tới nay, nhiều đơn vị sau khi kết thúc huấn luyện chiến sĩ mới, ngoại trừ một số cá nhân xung phong, chỉ huy thường lựa chọn những đồng chí có tính cách hiền lành, chăm chỉ. Thực tế, đây là những phẩm chất rất cần, nhưng chưa đủ để đào tạo trở thành một cán bộ tiểu đội giỏi, đủ sức hoàn thành nhiệm vụ sau khi ra trường về đơn vị công tác. Khắc phục tình trạng này, những năm gần đây, trên cơ sở chỉ tiêu được giao, Đảng ủy, chỉ huy Đơn vị M41, Đoàn B12, Binh đoàn Quyết Thắng đã triển khai nhiều biện pháp lựa chọn đạt hiệu quả cao. Ngoài việc giao nhiệm vụ cho đội ngũ cán bộ các cấp theo dõi, đánh giá chính xác năng lực, trình độ của chiến sĩ, chỉ huy đơn vị M41 còn tiến hành gặp gỡ, động viên và hướng nghiệp cho bộ đội. Theo trung tá Đỗ Văn Thiện, Chính ủy Đơn vị M41 thì đơn vị còn thường xuyên phối hợp chặt chẽ với gia đình động viên con em phấn đấu, tu dưỡng, xác định rõ trách nhiệm. Đây là biện pháp đem lại hiệu quả cao, đồng thời đơn vị có điều kiện để lựa chọn những chiến sĩ có năng lực, trình độ gửi đi đào tạo tiểu đội trưởng. Do vậy những năm gần đây, đội ngũ cán bộ tiểu đội trưởng của đơn vị không những hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ của mình, mà còn biết động viên, hướng dẫn bộ đội trong huấn luyện và công tác.

Đi đôi với việc lựa chọn là công tác đào tạo, hai năm gần đây Trường quân sự Binh đoàn Quyết Thắng đã có nhiều hình thức đổi mới nội dung, chương trình đào tạo; bám sát thực tế, yêu cầu hoạt động, huấn luyện của đội ngũ cán bộ tiểu đội trưởng ở đơn vị cơ sở để biên soạn tài liệu và tổ chức giảng dạy. Với quan điểm: "coi trọng huấn luyện thực hành", nhà trường dành hơn 70% cho huấn luyện thực hành và từ 25% đến 30% cho huấn luyện đêm. Việc giảng dạy những vấn đề mang tính lý luận được đội ngũ giáo viên của nhà trường kết hợp khá nhuần nhuyễn trong quá trình tổ chức huấn luyện bộ đội. Cùng với việc đổi mới nội dung, chương trình, Trường quân sự Binh đoàn Quyết Thắng còn đổi mới việc tổ chức thi, kiểm tra đánh giá kết quả. Với cách xây dựng ngân hàng câu hỏi theo hướng mở, nhà trường không những đánh giá thực chất năng lực học tập của học viên, mà còn phát huy tốt khả năng sáng tạo của người học, tránh được sự gò bó, nhàm chán trong quá trình huấn luyện. Do vậy, 100% cán bộ tiểu đội trưởng được đào tạo tại trường qua khảo sát ở đơn vị cơ sở đều hoàn thành tốt nhiệm vụ, trong đó hơn 75% hoàn thành từ khá trở lên.

Sử dụng và bồi dưỡng

Để đội ngũ cán bộ có đủ năng lực, trình độ và kinh nghiệm trong quản lý, chỉ huy bộ đội, không chỉ phụ thuộc vào chất lượng tuyển chọn và đào tạo, mà quan trọng hơn chính là việc sử dụng và bồi dưỡng ở đơn vị cơ sở. Đây cũng chính là điều mà lãnh đạo, chỉ huy Đoàn pháo binh 45 (Binh chủng Pháo binh) và Đoàn phòng không H14 (Quân khu 3) khẳng định với chúng tôi. Theo đại tá Nguyễn Văn Binh, Đoàn trưởng Đoàn phòng không H14 thì, nếu đào tạo tốt, nhưng sử dụng không đúng và thiếu các biện pháp bồi dưỡng kịp thời cũng không phát huy được vai trò của đội ngũ cán bộ tiểu đội trưởng. Do vậy, trước mỗi giai đoạn huấn luyện, ngoài việc tổ chức tập huấn theo chương trình quy định, Đoàn phòng không H14 còn giao nhiệm vụ trực tiếp cho cán bộ trung đội trưởng tổ chức bồi dưỡng thường xuyên, gắn với quá trình huấn luyện bộ đội. Kết thúc từng vấn đề huấn luyện, cán bộ đại đội tổ chức kiểm tra kết quả huấn luyện không chỉ của chiến sĩ, mà còn đối với đội ngũ cán bộ trung đội, tiểu đội. Phương pháp kiểm tra được đơn vị áp dụng thông qua việc xử lý các tình huống chiến đấu để đánh giá khả năng của từng người theo đúng cương vị, chức trách. Với cách làm này, không những đơn vị phát huy tốt khả năng, tính sáng tạo của đội ngũ cán bộ tiểu đội trưởng, mà còn nâng cao được trách nhiệm của đội ngũ cán bộ trung đội, đại đội, khắc phục triệt để tư tưởng bao biện, làm thay hoặc không coi trọng vai trò của đội ngũ cán bộ tiểu đội trưởng trong quá trình tổ chức huấn luyện bộ đội.

Cũng có chung quan điểm như lãnh đạo, chỉ huy Đoàn phòng không H14, nhưng Đoàn pháo binh 45 lại tiến hành bồi dưỡng cho cán bộ tiểu đội trưởng thông qua hình thức tổ chức hội thi, hội thao. Không chỉ chú trọng kiểm tra, đánh giá nhận thức, trình độ của đội ngũ tiểu đội trưởng theo chức trách, đơn vị còn đặt ra những yêu cầu cụ thể. Ví dụ, tiểu đội trưởng phải thực hành thuần thục các thao tác, kỹ năng của từng thành viên trong khẩu đội. Bởi lẽ, theo đại tá Võ Huy Chinh, để duy trì và hướng dẫn được bộ đội trong quá trình luyện tập, đội ngũ tiểu đội trưởng không chỉ nắm chắc về phương pháp tổ chức luyện tập, mà còn phải biết cách sửa tập cho bộ đội. Thành thạo động tác của chiến sĩ, chính là điều kiện bảo đảm để tiểu đội trưởng hướng dẫn bộ đội thực hiện đúng, đủ nội dung, đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng huấn luyện.

Còn nhiều biện pháp, hình thức sinh động, hiệu quả trong việc lựa chọn, đào tạo, bồi dưỡng và phát huy vai trò của đội ngũ cán bộ tiểu đội trưởng ở các đơn vị trong toàn quân mà chúng tôi chưa có điều kiện khảo sát, đánh giá. Tuy nhiên, với cách làm cụ thể ở Đơn vị M41, Trường quân sự Binh đoàn Quyết Thắng, Đoàn phòng không H14 và Đoàn pháo binh 45 phần nào đã hé mở "lời giải" cho "bài toán" nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ tiểu đội trưởng, khẩu đội trưởng hiện nay để họ thực sự là "cầu nối" biến kiến thức của cán bộ thành hành động thực tiễn của bộ đội.

LÊ NGỌC LONG