Phòng chống lụt bão. Ảnh agroviet

Nhiều người dân tỉnh Cao Bằng khó quên trận lũ lụt gây thiệt hại nghiêm trọng cách đây tròn một năm, gây ách tắc nhiều tuyến giao thông, một số huyện như Bảo Lạc, Bảo Lâm bị cô lập hoàn toàn giữa trung tâm huyện với các xã; cây cầu tại thị trấn Bảo Lạc bị cuốn trôi. Gần 800 nhà dân bị ngập, trôi, cuốn theo nhiều tài sản, gia súc, gia cầm; gần 5.000ha lúa, ngô, rau màu, cây công nghiệp bị ngập... Tổng thiệt hại của trận mưa lũ này lên đến gần 20 tỷ đồng. Vụ sạt lở núi do mưa to kéo dài vào trung tuần tháng 8-2006, trên quốc lộ 3 từ thị xã Cao Bằng đi Tà Lùng, vùi lấp gần 10 gian nhà cấp 4; tuyến giao thông bị ách tắc hoàn toàn, 8 người thiệt mạng tại chỗ. Mờ sáng, nhận được tin cấp báo, cán bộ, chiến sĩ LLVT tỉnh kịp thời có mặt tại hiện trường, cùng người dân sở tại, cán bộ các ban, ngành sử dụng nhiều phương tiện máy xúc, máy gạt, ô tô... suốt một ngày lao động cật lực đã tìm kiếm, cứu thoát 10 người bị thương và thông xe trên tuyến.

Thiếu tá Nông Văn Đại, trợ lý dân vận Bộ CHQS tỉnh cho biết: Trong quý 2-2007, mưa đá, lốc xoáy, mưa to xảy ra tại các huyện Bảo Lạc, Bảo Lâm, Hạ Lang, Nguyên Bình, Quảng Uyên... gây thiệt hại lớn cho gần 200 nhà dân, sạt lở ách tắc giao thông trên một số tuyến đường, thiệt hại gần 1,5 tỷ đồng. Được sự chỉ đạo kịp thời của Bộ CHQS tỉnh, bộ đội và dân quân các huyện đã huy động gần 1.000 ngày công giúp dân, cùng chính quyền địa phương cứu trợ, giúp đỡ những gia đình bị thiệt hại nặng. Cán bộ, chiến sĩ luôn có mặt kịp thời, cùng nhân dân khắc phục hậu quả thiên tai, sửa sang nhà cửa, thu hoạch hoa màu, tu sửa đường sá, cầu cống, xử lý môi trường, phòng dịch, khám, chữa bệnh cho nhân dân... trở thành việc làm thường xuyên và là nét đẹp truyền thống của LLVT Cao Bằng.

Do địa hình phức tạp, chủ yếu là đồi núi, khe sâu, đường độc đạo; hệ thống sông suối có dòng chảy hẹp... nên mùa mưa lũ, địa bàn tỉnh Cao Bằng thường xảy ra ngập úng cục bộ, lũ ống, lũ quét, sạt lở đất... gây thiệt hại lớn về người, tài sản, phá hỏng nhiều công trình cơ sở hạ tầng. Dông sét, lốc, mưa đá... xảy ra bất ngờ, hậu quả khó lường. Giao thông đi lại khó khăn, dễ bị chia cắt, nên việc tiếp nhận thông tin, ứng cứu, khắc phục hậu quả thiên tai gặp nhiều khó khăn. Thượng tá Nông Công Dũng, Phó tham mưu trưởng Bộ CHQS tỉnh Cao Bằng cho biết: “Nhiều lần đi ứng cứu, giúp dân, lực lượng cứu hộ, cứu nạn phải tự mở đường, thông đường để đến nơi xảy ra sự cố. Cùng với xây dựng, luyện tập các phương án sát thực tế, địa bàn, LLVT tỉnh duy trì nghiêm chế độ trực ở các cấp, nhất là trong mùa mưa bão, bảo đảm triển khai lực lượng, phương tiện nhanh nhất khi có tình huống xảy ra. Đặc biệt, khi có dự báo thiên tai, Bộ CHQS tỉnh chỉ đạo các đơn vị thuộc quyền trên địa bàn triển khai ngay phương án ứng phó, cử các đoàn công tác trực tiếp kiểm tra địa bàn trọng điểm, sẵn sàng cơ động cùng các trang thiết bị, lương thực, thực phẩm, thuốc men... phục vụ cứu hộ, cứu nạn, giúp dân khắc phục hậu quả”.

Tuy nhiên, qua một số tình huống thiên tai xảy ra trên địa bàn Cao Bằng cho thấy, việc nắm tình hình, báo cáo không kịp thời, thiếu tính chủ động của cơ sở gây khó khăn không nhỏ cho công tác chỉ đạo, điều hành. Một số phương tiện cứu hộ, cứu nạn chưa phù hợp, không phát huy được hiệu quả ở địa hình rừng núi. Cơ chế chỉ huy, điều hành, phối hợp hiệp đồng trong xử lý tình huống đôi khi còn lúng túng; có đơn vị lực lượng khá đông, nhưng vai trò tổ chức, chỉ huy còn hạn chế, không phát huy được sức mạnh tập thể.

Đại tá Trần Hữu Hoàn, Chỉ huy trưởng Bộ CHQS tỉnh cho rằng, ở địa bàn miền núi, dễ bị chia cắt khi xảy ra thiên tai càng phải coi trọng, đặt lên hàng đầu “bốn tại chỗ”. Đây là yếu tố mang tính quyết định, nhất là đối với tình huống lũ quét, lốc xoáy ở các xã vùng sâu, vùng xa. “Bốn tại chỗ” phải “có thực” ở từng xã, bản, nhất là phải tổ chức, huấn luyện cho lực lượng cứu hộ, cứu nạn tại chỗ, bởi do điều kiện đường sá, phương tiện, sự ứng cứu, chi viện của trên không phải bao giờ cũng kịp thời như mong muốn. Công tác thông tin dự báo, cảnh báo có ý nghĩa hết sức quan trọng để phòng tránh, đặc biệt đối với lũ quét, sạt lở đất. Tỉnh và các huyện “trọng điểm” đã khảo sát, xác định một số địa bàn, khu dân cư nguy hiểm về sạt lở đất, lũ quét nhằm chủ động phòng tránh, nhất là khi thời tiết diễn biến xấu, nhưng về lâu dài, Nhà nước cần đầu tư kinh phí để người dân di dời đến nơi an toàn.

Kinh nghiệm phòng, chống thiên tai những năm qua ở Cao Bằng cho thấy, khi có tình huống xảy ra hoặc sắp xảy ra phải phát huy tối đa phương tiện, phương thức thông tin hiện có ở cơ sở. Đối với LLVT phải bằng mọi biện pháp báo cáo cấp trên nhanh nhất theo hệ thống trực ban, đồng thời chủ động sử dụng lực lượng, trang bị, phương tiện hiện có để tham gia ứng cứu kịp thời. Cấp ủy, chính quyền địa phương cần tăng cường tuyên truyền sâu rộng trong cộng đồng dân cư để nhân dân hiểu rõ các loại hình thiên tai thường xảy ra trên địa bàn; các gia đình, thôn xóm, làng bản chủ động phòng ngừa, giúp nhau khắc phục hậu quả. Cần biên chế một số trang bị, phương tiện cần thiết, đầu tư xây dựng các kho dự trữ, bảo quản vật chất ở các địa bàn trọng điểm thường xảy ra thiên tai, địa hình dễ bị chia cắt. Các vùng dự kiến thường xảy ra lốc, lũ ống, lũ quét, sạt lở đất phải chuẩn bị nơi sơ tán cho nhân dân, hiệp đồng chặt chẽ với các lực lượng đứng chân trên địa bàn, phát huy cao nhất khả năng “bốn tại chỗ” trước khi cấp trên chi viện.

PHẠM QUÂN-MINH HÙNG