Một trong những điểm dừng chân đầu tiên của chúng tôi là Nghĩa trang Đồi A1-nơi nằm lại của 644 cán bộ, chiến sĩ trong cuộc chiến 56 ngày đêm ròng rã. Vào những ngày này, nơi đây nghi ngút khói hương, thể hiện lòng tri ân của những người đang sống với những người đã hy sinh thân mình cho đất nước. Trong dòng người đến viếng nghĩa trang, chúng tôi gặp một cụ ông mái tóc bạc phơ, ngồi trầm ngâm rất lâu trước ngôi mộ chưa biết tên ở Nghĩa trang Điện Biên Phủ. Hỏi thăm mới biết, ông là Nguyễn Kim Sao, ở phường Tiên Cát, TP Việt Trì, tỉnh Phú Thọ, nguyên chiến sĩ Đại đội 13, Trung đoàn 148, Đại đoàn 316.

Thắp nén nhang cho những đồng đội đã ngã xuống trên mảnh đất Điện Biên, điều ông Sao còn trăn trở chính là những nấm mộ chưa biết tên. “Năm nào cũng vậy, cứ đến ngày kỷ niệm Chiến thắng ĐBP, tôi lại lên đây thắp hương cho các liệt sĩ, những người cùng ăn, cùng ngủ với mình đêm trước, sớm hôm sau đã hy sinh. Nhiều đồng chí vừa mới bổ sung vào đơn vị, chưa kịp biết tên, quê quán của nhau”, ông Sao chia sẻ.

leftcenterrightdel
Đường lên khu di tích Mường Phăng. Ảnh: KHÁNH TRÌNH

Ngay cạnh nghĩa trang là di tích Đồi A1-điểm cao cuối cùng trực tiếp che chở cho sở chỉ huy quân Pháp và được ví như “chìa khóa” của tập đoàn cứ điểm ĐBP. Tại đây, địch đã bố trí nhiều binh lực, hỏa lực mạnh, có công sự trận địa kiên cố, vững chắc. Trận trên Đồi A1 là một trong những trận đánh oanh liệt nhất của quân và dân ta trong chiến dịch này.

Gần 90 tuổi, mắt đã mờ, chân cũng yếu, mỗi lần lên thăm lại chiến trường xưa, cựu chiến binh Phạm Bá Miều, nguyên Tiểu đội trưởng Tiểu đội 2, Đại đội 31, Tiểu đoàn 938, Trung đoàn 174, Đại đoàn 316 phải nhờ con cháu dìu đi. Khi chúng tôi hỏi ký ức về những năm tháng tham gia chiến dịch và trận đánh Đồi A1, gương mặt ông luôn ánh lên niềm hãnh diện, tự hào. Ông kể rõ từng chi tiết cách bố trí xây dựng công sự trận địa và tiến công của quân ta. “Trận Đồi A1 bắt đầu từ ngày 30-3-1954, sau 38 ngày đêm chiến đấu liên tục, quân ta đã loại khỏi vòng chiến đấu 4 tiểu đoàn quân tinh nhuệ, đánh thiệt hại 3 tiểu đoàn quân cơ động, diệt và bắn hỏng nhiều xe tăng, xe cơ giới của địch. Vào những ngày cuối của trận đánh, quân ta bí mật đào một đường hầm đặt khối thuốc nổ nặng gần 1.000kg và điểm hỏa vào đêm 6-5. Chiến thắng Đồi A1, quân ta tiếp tục tiến công đánh địch tại khu trung tâm tập đoàn cứ điểm, bắt sống tướng Đờ Cát cùng toàn bộ quân Pháp tại đây”, ông Miều nhớ lại.

Đang kể với giọng hào sảng, giọng của cựu chiến binh Phạm Bá Miều bỗng trầm xuống, khóe mắt rưng rưng, ông bảo, trong trận đánh Đồi A1, rất nhiều đồng đội của ông mãi mãi nằm lại nơi này. Đi cùng chị Bạch Thị Hoàn, thuyết minh viên Bảo tàng Chiến thắng lịch sử ĐBP, chúng tôi đến tham quan Hầm Đờ Cát, nằm ở trung tâm lòng chảo Điện Biên. Giới thiệu với đoàn khách về Di tích lịch sử Hầm Đờ Cát, chị Hoàn cho biết: “Trong Chiến dịch ĐBP, xung quanh hầm là những hàng rào dây thép gai và những bãi mìn dày đặc, bốn góc là 4 chiếc xe tăng và phía tây là một trận địa pháo bảo vệ. Hầm dài 20 mét, rộng 8 mét, chia làm 4 ngăn, là phòng làm việc và nghỉ ngơi của bộ chỉ huy tập đoàn cứ điểm. Cũng tại căn hầm này, tướng Đờ Cát đã tiếp đón nhiều quan chức cấp cao của Anh, Pháp, Mỹ và các nhà báo lên thăm ĐBP. Đúng 17 giờ 30 phút, ngày 7-5-1954, đồng chí Tạ Quốc Luật, Đại đội trưởng Đại đội 360, Trung đoàn 209, Đại đoàn 312 dẫn đầu đại đội đánh chiếm hầm Đờ Cát, bắt toàn bộ bộ chỉ huy tập đoàn cứ điểm ra hàng, kết thúc chiến dịch 56 ngày đêm...”.

Em Nguyễn Ngọc Hà, học sinh Trường THCS Trần Quốc Toản, TP Phủ Lý (Hà Nam) chia sẻ: “Trước đây, em chỉ biết đến ĐBP qua những trang sử hoặc những câu chuyện của cha ông kể lại. Đây là lần đầu tiên em được đến mảnh đất Điện Biên. Sau khi tham quan các di tích lịch sử, như: Nghĩa trang Điện Biên Phủ, Nghĩa trang Độc Lập, Hầm Đờ Cát, Sở chỉ huy Mường Phăng, Tượng đài Chiến thắng…em càng thêm cảm phục, tự hào và biết ơn sự hy sinh anh dũng của cha ông. Là thế hệ trẻ, chúng em sẽ cố gắng học tập, rèn luyện thật tốt để góp phần vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”.

Chia tay mảnh đất Điện Biên, chúng tôi thêm tự hào, hãnh diện về Chiến thắng lịch sử ĐBP, biểu tượng sáng ngời của chủ nghĩa anh hùng cách mạng. Đó là thắng lợi của ý chí quật cường, bất khuất của cả dân tộc chống lại chủ nghĩa thực dân đế quốc. Thế hệ những người con của đất Việt hôm nay và mai sau sẽ mãi mãi ghi nhớ công ơn của những người anh hùng đã hiến trọn đời mình cho nền độc lập, tự do của Tổ quốc.

HÀ THANH