Lúc sinh thời, Đại tướng Nguyễn Chí Thanh chỉ rõ những biểu hiện của chủ nghĩa cá nhân: Nó thể hiện ra từng nơi, từng lúc khác nhau và tùy trình độ, cương vị công tác từng người... Ở nông thôn, biểu hiện ra ở chỗ tự tư, tự lợi trong vấn đề thuế khóa, diện tích, sản lượng, xét định thành phần, trong vấn đề cá nhân và hợp tác xã... Còn trong Quân đội ta, có khi biểu hiện bằng tham ô, lãng phí, công thần, kiêu ngạo, địa vị, đòi hưởng thụ...
Đồng chí Nguyễn Chí Thanh cũng chỉ ra những mặt xấu, mặt tiêu cực của những người bị chủ nghĩa cá nhân chi phối, như: Thấy tác dụng cá nhân mình tăng lên một tí, thấy tác dụng của quần chúng nhân dân giảm đi một tí; thấy công lao của mình tăng lên một tí, thấy công lao của Đảng giảm đi một tí; đối với mình thì cộng một ít thành tích, đối với người khác thì lại cộng thêm cho họ một ít sai lầm, khuyết điểm; thấy cấp trên được đề bạt cũng buồn; thấy cấp dưới được đề bạt cũng buồn; thấy đồng cấp được đề bạt cũng buồn; thấy đồng chí có gì hơn mình cũng không vui; kém người một cái gì, đêm nằm phải giở mình luôn...
Những biểu hiện chính của chủ nghĩa cá nhân trong tư tưởng cán bộ, chiến sĩ đã bộc lộ ra là: Đầu óc địa vị, đòi hỏi hưởng thụ (thực chất là tự tư, tự lợi); công thần kiêu ngạo, tự do chủ nghĩa, thiếu ý thức tổ chức và tập thể, dùng quyền uy cá nhân với tính quân phiệt. Trên cơ sở đó, đồng chí chỉ rõ: Chủ nghĩa cá nhân dù lớn, dù nhỏ, tuy mức độ có khác nhau nhưng đều là một thứ vi trùng đục khoét tư tưởng của người cách mạng, gây ra một thứ tác hại cho cách mạng và làm cho bản thân người đó ăn cũng không ngon, ngủ không yên. Nếu chúng ta nặng về lo lắng cho lợi ích, tiền đồ cá nhân thì khó lòng mà đưa cách mạng tiến lên được.
Để đấu tranh, diệt trừ chủ nghĩa cá nhân, theo cố Đại tướng Nguyễn Chí Thanh, phải sử dụng hiệu quả phê bình và tự phê bình; đồng thời, đề cao tu dưỡng đạo đức cách mạng, tu dưỡng chủ nghĩa tập thể, tu dưỡng lập trường; biết đặt lợi ích của cách mạng, của tập thể lên trên hết, trước hết. Phải xây dựng một lối sống đạo đức xã hội chủ nghĩa lành mạnh; chống những thói hư tật xấu, như: Quan liêu, khinh quần chúng, tự cao tự đại...
Theo nguyên Tổng Bí thư Lê Khả Phiêu, đồng chí Nguyễn Chí Thanh là người “nổ súng” chống chủ nghĩa cá nhân trong quân đội. Những di huấn của Đại tướng về chống chủ nghĩa cá nhân mãi còn giá trị trong sự nghiệp xây dựng, chỉnh đốn Đảng, cũng như xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại. Đặc biệt, khi Quân ủy Trung ương ban hành Nghị quyết 847 về phát huy phẩm chất Bộ đội Cụ Hồ, kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhân trong tình hình mới thì những tư tưởng, quan điểm của cố Đại tướng Nguyễn Chí Thanh càng có giá trị khoa học và thời sự.
Đại tá, TS TRẦN NGỌC HỒI
Chủ nhiệm khoa Công tác Đảng, công tác chính trị, Học viện Chính trị