Những năm 1966-1967, không quân Mỹ đánh phá ác liệt miền Bắc nước ta. Những năm tháng đó, nhiều nữ dân quân thuộc Đại đội dân quân Lam Hạ (xã Lam Hạ, thị xã Phủ Lý, nay là phường Lam Hạ, TP Phủ Lý, tỉnh Hà Nam) đã trực tiếp chiến đấu và anh dũng ngã xuống ngay trên mâm pháo. Thời điểm ấy, dọc Quốc lộ 1A từ huyện Duy Tiên đến thị xã Phủ Lý là mục tiêu đánh phá ác liệt của không quân Mỹ, bởi khu vực này có các trọng điểm giao thông huyết mạch như: Cầu Phủ Lý, cống Bảy Cửa, hệ thống giao thông đường bộ, đường sắt, đường thủy quan trọng.
 |
|
Cô và trò Trường THCS Lam Hạ (TP Phủ Lý, Hà Nam) bên khẩu pháo của các nữ dân quân Lam Hạ năm xưa. |
Những ngày đầu tháng 10-1966, các nữ dân quân tuổi đời từ 17 đến 24, là người dân các thôn Đình Tràng, Đường Ấm, thôn Ba đã kiên cường bám trận địa, cùng bộ đội phục vụ chiến đấu và đánh trả máy bay Mỹ. Trận địa pháo phòng không của dân quân Lam Hạ liên tục nhả đạn khi kẻ thù đến ném bom, bắn phá. Sau các đợt oanh kích dữ dội của máy bay địch, trận địa pháo phòng không liên tiếp bị trúng bom, rốc-két, nhiều nữ dân quân đã hy sinh. Tuy nhiên, trước đó, các nữ dân quân đã dũng cảm cùng bộ đội bắn rơi hai máy bay địch. Ngày 7-7-1967, chị Đặng Thị Chung, cô gái thứ 10 trong Tiểu đội nữ dân quân Lam Hạ đã ngã xuống ngay trên mâm pháo. Đến tháng 6-2018, cả 10 nữ dân quân Lam Hạ hy sinh trong chiến đấu đều được truy tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân.
Hơn nửa thế kỷ qua, khẩu pháo 37mm một thời oanh liệt của 10 cô gái dân quân Lam Hạ vẫn được gìn giữ cẩn thận và trưng bày tại thôn Đình Tràng, phường Lam Hạ, TP Phủ Lý, là hiện vật quý giáo dục truyền thống cho thế hệ hôm nay và mai sau.
Bài và ảnh: TRẦN QUANG ĐÔNG