Ngày 29-1-2010, vào lúc 11 giờ 19 phút, gần thành phố Komsomolsk-na-Amure thuộc vùng Viễn Đông của Nga, tập đoàn Sukhoi đã tiến hành thành công chuyến bay thử nghiệm đầu tiên máy bay chiến đấu thế hệ thứ 5, được thiết kế trong khuôn khổ dự án PAKFA, mang ký hiệu T-50. Phi công Xéc-gây Bô-rơ-gan (Sergey Borgan) thực hiện thành công chuyến bay trong 47 phút. Đây là sự kiện được nhiều người mong đợi từ lâu. Toàn bộ thông tin về tính năng kĩ thuật, công nghệ, thậm chí cả hình dáng bên ngoài của chiếc máy bay này đã được Sukhoi giữ bí mật đến phút cuối. Đây là máy bay chiến đấu đầu tiên mà quá trình thiết kế và phát triển được thực hiện hoàn toàn sau khi Liên Xô sụp đổ và kéo dài gần 2 thập niên. Theo lời phát biểu của nhà sản suất, T-50 có những tính năng hoàn toàn vượt trội so với các máy bay cùng loại trên thế giới. 

Chương trình phát triển máy bay chiến đấu thế hệ thứ 5 được Nga bắt đầu từ những năm 80 của thế kỉ trước với kế hoạch phát triển máy bay I-90 nằm trong dự án máy bay chiến đấu đa năng MFI của Mikoyan, ngay sau sự xuất hiện trên bầu trời của những máy bay thế hệ thứ 4 đầu tiên MiG-29, MiG-31 và Su-27. Tuy nhiên, việc cắt giảm ngân sách quốc phòng cuối những năm 90 đã không cho phép Nga tiếp tục dự án. Đến năm 2000, chuyến bay đầu tiên của thế hệ máy bay mới này mới được thực hiện. Trước thời điểm này Sukhoi đã phát triển máy bay thử nghiệm S-37 (sau này mang ký hiệu Su-47) và cho bay thử lần đầu tiên năm 1997. Đây là máy bay chiến đấu đầu tiên có thiết kế cánh ngược, đến nay Su-47 chỉ được sử dụng như một dòng máy bay thí nghiệm, nhằm giải quyết các vấn đề kĩ thuật trong dự án PAK FA.

Cùng lúc đó bên kia bờ đại dương đã có những thông tin đầu tiên về công nghệ mới và những ưu việt của máy bay chiến đấu thế hệ thứ 5 F-22, được phát triển từ dự án ATF của Mỹ. Việc cải tiến các máy bay thế hệ thứ 4 trên nền Mig-29 và Su-27 đã cho ra đời những máy bay thế hệ “4++” Su-35S và Mig-35, về mặt công nghệ không có những thay đổi đáng kể. Năm 1998 không quân Nga đã đề ra những tiêu chuẩn mới cho việc phát triển máy bay chiến đấu thế hệ thứ 5.

T-50 trong chuyến bay thử nghiệm đầu tiên.Ảnh: RIA-Novosti

Năm 2002 Sukhoi đã giành chiến thắng trong cuộc thi các dự án hàng không với mẫu máy bay tiêm kích 2 động cơ có trọng lượng cất cánh 35 tấn. Chuyến bay thử nghiệm đầu tiên của loại máy bay này dự kiến được tiến hành vào năm 2007, sau đó do sự phức tạp về kĩ thuật và vấn đề tài chính, chuyến bay hoãn lại sang 2008, rồi 2009, cuối cùng được thực hiện vào tháng 1 năm 2010. Mẫu máy bay mới mang ký hiệu T-50 (hay “phiên bản 701” hoặc I-21) ứng dụng nhiều công nghệ đã được thử nghiệm trên Su-47 và Mig-1.44.

T-50 có một buồng lái, có thể mang 7,5 tấn vũ khí, trọng lượng cất cánh 37 tấn. Máy bay có vận tốc tối đa 2.600km/h (nhanh hơn F-22 của Mỹ 100km), trần bay 20km. Tốc độ tối đa theo tính toán là 2.600km/h (M. 2.45), tốc độ hành trình 1.300-1.800km/h. T-50 được trang bị hai khẩu pháo 30mm Gsh-301, 10 điểm treo bom được giấu trong thân, ngoài ra còn hai khoang dầm có thể chứa các loại bom cỡ lớn.

T-50 sử dụng 2 động cơ tuốc-bin phản lực. Theo lời ông Fedorov, Giám đốc điều hành công ty "Saturn"- công ty phụ trách sản xuất động cơ cho dự án PAKFA: "Đây là mẫu động cơ mới nhất, chứ không phải là phiên bản cải tiến từ động cơ Su-35 theo như phỏng đoán của một số chuyên gia. Động cơ này đáp ứng được tất cả các yêu cầu kĩ thuật mà Sukhoi đã đặt ra". So với động cơ "phiên bản 117S" của Su-35, phiên bản mới có lực đẩy cao hơn, hệ thống tự động hóa phức tạp hơn, giúp máy bay khả năng cơ động cao. T-50 được trang bị ra-đa N050 AFAR/AESA, với khả năng phát hiện các mục tiêu ở khoảng cách rất lớn, cùng với bộ cảm biến-định vị quang học OlS-50M giúp phát hiện các mục tiêu có khả năng tàng hình điện tử cao như F-22 và F-35 của Mỹ.

Nhiều ý kiến cho rằng T-50 có khả năng tàng hình cao nhưng hiện chưa biết rõ diện tích phản hồi ra-đa của nó nhỏ tới mức nào. Đây là nỗ lực thực sự đầu tiên của Nga trong việc chế tạo một chiếc máy bay "tàng hình", dù tất cả những biến thể mới nhất của những chiếc máy bay quân sự Mikoyan, Sukhoi và Tupolev đều sử dụng vật liệu hấp thụ ra-đa cho phép đạt mức diện tích phản hồi ra-đa chưa tới 1m² mỗi chiếc. Trên các máy bay U-2, F-22, F-117 của Mỹ (đã ngưng sử dụng năm 2008) đều sử dụng công nghệ stealthy, tức là thân máy bay có vỏ ngoài hấp thụ sóng ra-đa và có dạng ghép từ những hình tam giác phẳng khiến cho sóng ra-đa không phản xạ về hướng cũ. Điều này làm chi phí sản xuất máy bay tăng cao và làm giảm đáng kể các tính năng bay và khả năng chiến đấu, đặc biệt là với F-117. Nhiều thông tin cho rằng công nghệ tàng hình của T-50 sẽ không đi theo hướng này của Mỹ, cũng không sử dụng công nghệ tàng hình plasma mà Nga tuyên bố là đã thử nghiệm thành công, mà phần lớn cấu trúc của máy bay được bao bọc bởi vật liệu composit làm giảm tính phản xạ ra-đa.

Theo dự kiến, việc sản xuất đại trà T-50 sẽ bắt đầu trong năm nay, T-50 sẽ được đưa vào sử dụng với mục đích thay thế các máy bay Su-27 và MiG-35. Công ty Sukhoi đã ký một hợp đồng liên kết với công ty chế tạo máy bay HAL của Ấn Độ, theo đó Nga và Ấn Độ sẽ hợp tác chia sẻ công nghệ và trợ giúp nguồn vốn để sản xuất một phiên bản dựa trên PAKFA dành cho không quân Ấn Độ. Hợp đồng cũng quy định rõ, Ấn Độ sẽ tự sản xuất máy tính điều khiển trung tâm, hệ thống dẫn đường, hệ thống hiển thị trong ca-bin của phi công, các bộ phận còn lại Sukhoi sẽ chịu trách nhiệm.

 KIM PHƯƠNG (Biên dịch theo báo chí Nga)