QĐND - Từ năm 2010 trở lại đây, người dân ở ba thôn: Tri Lễ, Bình Cách, Hữu Chung (xã Hà Thanh, huyện Tứ Kỳ, Hải Dương) phải đối mặt với tình trạng khai thác cát trái phép trên sông Luộc. Tình trạng khai thác cát trái phép trên sông Luộc đã gây sạt lở hàng chục héc-ta đất nông nghiệp màu mỡ ven sông và gây bức xúc cho người dân địa phương...

Một đoạn sạt lở nghiêm trọng ở bãi bồi thôn Tri Lễ, xã Hà Thanh (Tứ Kỳ, Hải Dương) do khai thác cát trái phép.

 

Những bãi bồi trôi theo dòng nước

Được biết, toàn bộ đoạn đê bao dài hơn 15km của con sông Luộc chảy qua địa phận xã Hà Thanh đều do người dân 3 thôn: Tri Lễ, Bình Cách, Hữu Chung bỏ công, bỏ tiền ra xây đắp. Trước kia, nơi đây vốn là bãi bồi khá rộng và phì nhiêu nên sản xuất nông nghiệp rất phát triển. Thế nhưng, chỉ sau hơn 3 năm, nạn khai thác cát trái phép bùng phát đã khiến bờ sông sạt lở trầm trọng. Những thửa ruộng trồng hoa màu bốn mùa xanh ngát của người dân theo đó cũng bị sạt lở.

Có mặt ở dọc con sông Luộc trên địa bàn thôn Tri Lễ chúng tôi nhận thấy, bãi bồi đang bị trôi dần, có những hố sâu hơn 3m, dài hàng trăm mét. Đất trên bãi lúc nào cũng trong tình trạng có thể trôi tuột xuống lòng sông bất cứ lúc nào. Mới đây vài tuần, khoảng hơn 400 người dân già trẻ, trai gái của ba thôn thay phiên nhau ra đê canh các tàu hút cát trái phép. Họ còn lập lán, mang cả cuốc xẻng, gậy gộc để bảo vệ đê và bảo vệ chính bản thân mình khi đuổi các tàu hút cát bởi các đối tượng khai thác cát rất hung hãn.

Ông Đặng Văn Khẩn ở thôn Tri Lễ bức xúc: “Nạn khai thác cát trái phép trên sông Luộc đã diễn ra từ nhiều năm nay, nhưng hoạt động mạnh nhất là từ năm 2010 trở lại đây. Mỗi ngày từ 6 giờ tối đến 6 giờ sáng thường có hàng chục chiếu tàu cỡ lớn, chở đủ loại máy móc đến hút cát, thậm chí những đối tượng khai thác cát trái phép ngang nhiên hoạt động cả ban ngày khi người dân ra đồng làm việc. Hằng đêm, những cỗ máy khổng lồ thả "vòi rồng" xuống sát bờ sông ra sức hút cát; mỗi giờ đồng hồ mỗi chiếc tàu có thể hút được hàng trăm khối cát. Vì vậy, sau mỗi đêm, có đến hàng trăm tấn cát từ lòng sông Luộc bị hút đi và kéo theo bãi bồi màu mỡ của chúng tôi bị cuốn trôi theo dòng nước. Trước đây bãi đất bồi từ chân đê kéo dài đến hơn 70m, nhưng do sạt lở nên bây giờ có chỗ chỉ còn vài ba mét. Với tình trạng sạt lở thế này thì có thể dẫn đến vỡ đê bất cứ lúc nào, lúc đó thì hậu quả thật khó lường”.

Trao đổi với chúng tôi, cụ Nguyễn Văn Tháu (82 tuổi) ở thôn Tri Lễ bức xúc cho chúng tôi biết: “Các tàu hút cát hoành hành làm đất sạt lở, mất đất sản xuất khiến người dân chúng tôi bức xúc lắm. Không chỉ gây ra sạt lở đê nghiêm trọng, những tàu hút cát trái phép này còn làm ảnh hưởng lớn đến đời sống sinh hoạt của chúng tôi. Tiếng ồn của các tàu hút cát vang rền suốt ngày đêm khiến trẻ nhỏ, người già như chúng tôi mất ăn mất ngủ”.

Trước tình trạng trên, người dân ở ba thôn Tri Lễ, Bình Cách, Hữu Chung đã rất nhiều lần gởi đơn kiến nghị đi các nơi, nhưng các cấp chính quyền địa phương không có biện pháp mạnh tay ngăn chặn triệt để, khiến cho tình trạng khai thác cát trái phép ngày càng phức tạp hơn. Chính vì vậy, họ phải tự tổ chức lực lượng ra sông ngăn cản, truy đuổi “cát tặc”, chống chọi với bao nguy hiểm. Và trong những cuộc chiến đó, đã có người dân bị “cát tặc” đánh dẫn đến tử vong khiến họ càng bức xúc. Anh Đặng Văn Khẩn kể lại cho chúng tôi nghe: Vào ngày 16-8-2011, nhận được tin "cát tặc" đang hút cát trên sông khu vực sát bờ, bãi thôn mình, khoảng 10 thanh niên trong xã, trong đó có anh Vũ Văn Trưởng (39 tuổi) trong “đội tự vệ chống cát tặc” đi thuyền nan xông ra đuổi tàu. Khi mọi người cập mạn tàu, thì bị bọn "cát tặc" tàu vác dao, kiếm ra chém. Hậu quả là anh Vũ Văn Trưởng bị ngã xuống sông và tử nạn sau đó.

Cần sự vào cuộc quyết liệt của chính quyền các cấp

Trong khi cuộc chiến của người dân chống lại nạn khai thác cát trái phép trên sông Luộc diễn ra gay gắt thì phản ứng chậm chạp của chính quyền huyện Tứ Kỳ cũng như tỉnh Hải Dương khiến người dân ở đây rất bất bình. Theo người dân ở thôn Tri Lễ, khi người dân phản ánh, chính quyền chỉ xuống kiểm tra qua loa rồi đi, ngay sau đó tình trạng khai thác cát trái phép lại tái diễn.

Ông Trần Văn Điền, Phó chủ tịch UBND xã Hà Thanh cho biết: “Nạn khai thác cát trái phép đã gây ra hậu quả rất nghiêm trọng cho địa phương, chỉ trong 7 năm trở lại đây, hai thôn Tri Lễ và Hữu Chung bị sạt lở mất 3,1 héc-ta đất bãi bồi. Chúng tôi cũng đã có báo cáo lên UBND huyện, huyện đã thành lập đoàn công tác liên ngành kết hợp với lực lượng công an xã phát hiện, bắt giữ các tàu hút cát, có thời điểm chúng tôi xử lý được hơn 10 tàu. Tuy nhiên, tình trạng khai thác cát trái phép vẫn chưa được dẹp bỏ”.

Cũng theo ông Điền: Trong khi các đối tượng khai thác cát trái phép chủ yếu hoạt động về đêm, nên việc tuần tra, kiểm sát, bắt giữ gặp rất nhiều khó khăn. Đã thế, các chế tài xử lý hành chính còn quá thấp, chưa đủ để răn đe, nên các đối tượng cứ ngang nhiên hoạt động, gây bức xúc cho chính quyền và nhân dân địa phương.

Việc khai thác cát trái phép diễn ra công khai, kéo dài, nhưng chậm xử lý nên đã dẫn đến những bất ổn về an ninh trật tự trên địa bàn xã Hà Thanh. Đề nghị chính quyền địa phương sớm có những giải pháp đồng bộ, ngăn chặn tận gốc tình trạng khai thác cát trái phép để người dân địa phương yên tâm sản xuất và ngăn chặn tình trạng "cái sảy nảy cái ung".

Bài và ảnh: Đức Thịnh - Minh Mạnh