Từ Thái Bình đến Bà Rịa – Long Khánh (Bài 2)

(Tiếp theo kỳ trước)

QĐND - Rạng sáng 5-5-1968, Tiểu đoàn 440 phối hợp với Tiểu đoàn 445 tiến công đồng loạt các vị trí, đồn bảo an, cứ điểm đồi Con Chim và ấp chiến lược Cẩm Mỹ. Sau đợt hỏa lực trực tiếp, bộ đội được lệnh xung phong. Chỉ sau 15 phút chiến đấu, Đại đội Bộ binh 5 làm chủ cứ điểm đồi Con Chim. Đại đội 9 và Đại đội 6 chiếm được ấp chiến lược-yếu khu Cẩm Mỹ.

Trên hướng Tiểu đoàn 445, bộ đội ta vừa phải chiến đấu với lực lượng xe tăng áp đảo, vừa phải xây dựng trận địa sẵn sàng bắn máy bay địch và quân đổ bộ tại khu vực phía tây nam yếu khu Cẩm Mỹ. Chia lửa với Tiểu đoàn 445, Tiểu đoàn 440, dũng cảm chiến đấu đẩy lùi nhiều đợt phản kích của địch. Dù chiến đấu ngoài công sự, bộ đội của cả hai tiểu đoàn lợi dụng địa hình, địa vật bám trụ, tiêu diệt nhiều sinh lực địch, bắn cháy 24 xe tăng-thiết giáp. Trong trận này, Tiểu đoàn 440 hy sinh 28 cán bộ, chiến sĩ, trong đó có các đồng chí Thu-Đại đội phó Đại đội 6, Lâm Bưu-Đại đội trưởng Đại đội 6 và Kiên-Đại đội phó Đại đội 5.

Đây là lần đầu tiên, tỉnh đội Bà Rịa-Long Khánh tổ chức hai tiểu đoàn chủ lực tỉnh hiệp đồng chiến đấu, thực hiện chiến thuật “đánh điểm, diệt viện” và giành thắng lợi lớn.

Tiến công giải phóng Chi khu Định Quán (tháng 3-1975). Ảnh tư liệu.

Sau đợt 2 tổng công kích-tổng tiến công, cán bộ, chiến sĩ Tiểu đoàn 440 bước vào đợt 3 tổng công kích và mục tiêu là nhằm phá kế hoạch “Bình định cấp tốc” của Mỹ-ngụy ở Long Khánh.

Ngày 14-8-1968, Tiểu đoàn 440, phối thuộc Trung đoàn 4, Sư đoàn 5 chủ lực Quân khu 7, tiến công đồn Bảo Chánh và trung tâm huấn luyện Gia Ray thuộc Trung đoàn 52, Sư đoàn 18 ngụy. Sau 30 phút chiến đấu, quân ta đã làm chủ đồn và trung tâm huấn luyện của địch. Trong trận này, xuất hiện nhiều tấm gương chiến đấu dũng cảm như: Minh, Sáu thuộc trung đội trinh sát tiểu đoàn, xung phong đánh chiếm lô cốt đầu cầu. Các chiến sĩ Trúc, Trứ, Hoa thuộc Đại đội 6 lao lên rào dây thép gai bùng nhùng làm cầu để đồng đội vượt qua cửa mở, thọc sâu vào tung thâm.

Ngày 22-8-1968, Tiểu đoàn 440 phối hợp lực lượng vũ trang huyện Xuân Lộc tiến công, làm tê liệt hoàn toàn Tiểu khu Long Khánh. Bao vây một cụm quân Mỹ chốt tại khu vực Suối Râu trong hai ngày liền, buộc địch phải cho quân tới giải vây. Trên hướng Bình Lộc, Đại đội 5, Tiểu đoàn 440 phối hợp với du kích địa phương, phục kích địch diệt 75 tên “bình định”, xóa sổ 2 đồn, giáng một đòn mạnh vào âm mưu “Bình định cấp tốc” của Mỹ-ngụy trên địa bàn trọng yếu này.

Cuộc tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968 của quân và dân miền Nam, trong đó có sự cống hiến hy sinh của cán bộ, chiến sĩ Tiểu đoàn 440 là vô giá, góp phần tạo nên sự phát triển của cách mạng miền Nam và cả nước.

Bám trụ kiên cường

Những đòn tiến công táo bạo của Quân giải phóng miền Nam, Xuân Mậu Thân 1968 đã làm phá sản chiến lược “Chiến tranh cục bộ” của Mỹ, buộc Mỹ phải ngồi vào bàn đàm phán tại Hội nghị Pa-ri, xuống thang chiến tranh phá hoại miền Bắc bằng Không quân và Hải quân. Tổng thống Mỹ Ních-xơn thay thế chiến lược “Chiến tranh cục bộ” của Giôn-xơn bằng chiến lược “Việt Nam hóa chiến tranh” để hy vọng giành lại ưu thế trong cuộc chiến tranh ở Việt Nam và thay thế dần quân Mỹ. Vì vậy, chiến sự sẽ ngày càng ác liệt hơn. Mỹ đã ưu tiên cho chương trình này một ngân sách viện trợ khổng lồ và 5.300 cố vấn, trong đó 75% là cố vấn quân sự.

Sau 3 đợt tiến công Xuân Mậu Thân 1968, khả năng chiến đấu của Tiểu đoàn 440 bị giảm sút, chủ yếu do quân số thiếu, vũ khí, đạn dược chưa kịp bổ sung. Tuy nhiên, vào đầu năm 1969, đồng chí Phan Thanh Hà thay đồng chí Lương Văn Tình làm tiểu đoàn trưởng, tổ chức biên chế của tiểu đoàn đã trở lại ổn định. Sức chiến đấu của tiểu đoàn căn bản hồi phục.

Những trận chiến đấu đầu Xuân 1969 của Tiểu đoàn 440 cùng bộ đội địa phương các huyện và du kích đánh vào căn cứ, sào huyệt của địch ở thị xã Bà Rịa và các huyện Châu Đức, Long Đất, Xuyên Mộc dù không gây cho địch nhiều thiệt hại như Xuân Mậu Thân 1968, nhưng lại có ý nghĩa chính trị rất lớn. Nó không chỉ khẳng định sự tồn tại của cách mạng, khẳng định sức mạnh của lực lượng vũ trang mà còn là niềm cổ vũ lớn lao đối với quần chúng và phong trào cách mạng ở địa phương.

Sáng 3-6-1969, Tiểu đoàn 440 hành quân từ Đông lộ 2 và từ Bản Chinh về căn cứ Tre, để chuẩn bị cho trận đánh hiệp đồng cùng Trung đoàn 33 vào ấp chiến lược Bình Ba. Sau khi tiếp cận mục tiêu vào lúc 4 giờ ngày 5-6, bộ đội của Tiểu đoàn 1, Trung đoàn 33 nổ súng tiến công các mục tiêu trong ấp Bình Ba. Bị bất ngờ, quân địch ở xã Bình Ba tan rã, một số tháo chạy, số còn lại cố bám ấp đê chờ viện binh.

Vào khoảng 6 giờ ngày 6-6-1969, quân địch từ căn cứ Núi Đất cho 13 xe tăng lên cứu viện Bình Ba. Có sự yểm trợ của máy bay và pháo binh quân địch đã tiến hành phản kích mạnh vào lực lượng trụ bám trong xã Bình Ba. Đại đội địa phương bám trụ bị tổn thất nặng nề. Do đó, Tiểu đoàn 440 được lệnh điều trung đội ĐKZ đánh giải vây trên hướng ấp Ba Bình Xăng. Tuy nhiên, chính trung đội ĐKZ cũng bị xe tăng quân địch chặn đánh ngay từ bìa ấp. Mặc dù bộ đội ĐKZ bắn cháy 1 xe tăng địch, nhưng cuộc giải vây không thành mà Tiểu đoàn 440 còn bị quân địch chiếm được 1 khẩu ĐKZ-75, hỏa lực chủ yếu của tiểu đoàn. Trung đội hỏa lực ĐKZ-75mm bị tổn thất nặng nề.

Sau trận đánh Bình Ba, đồng chí Nguyễn Hùng Tâm thay đồng chí Phan Thanh Hà làm Tiểu đoàn trưởng, Nguyễn Văn Bảo thay Nguyễn Hữu Thi làm Chính trị viên tiểu đoàn. Cả Hà và Thi đều là những cán bộ dày dạn kinh nghiệm chỉ huy chiến đấu của Tiểu đoàn 440 được điều về tỉnh đội nhận nhiệm vụ mới.

Vào đầu mùa mưa năm 1969, Tiểu đoàn 440 liên tục phải chống càn khu vực sông Soài, Hắc Định, Bình Ba. Đối tượng tác chiến của tiểu đoàn là Lữ dù 99 của Mỹ và biệt kích Úc. Cuộc chiến đấu diễn ra vô cùng ác liệt, hầu như không ngày nào là không giáp mặt quân thù đê rồi phải nổ súng, bị thương và hy sinh. Đã thế, địch còn phong tỏa chặt vùng căn cứ núi Dinh và các trục đường vào thôn, ấp, các cửa khẩu. Tiểu đoàn 440 không còn thời gian để tổ chức cho bộ đội đi lấy gạo, đạn, thuốc… Các mối liên hệ với cơ sở bị đứt đoạn. Vì vậy, nguồn sống chủ yếu của bộ đội là dựa vào những sản vật tư các rẫy bỏ hoang của đồng bào và khai thác trong rừng như rau, măng, củ mì. Mỗi lần tổ chức cho bộ đội vào ấp mua gạo hoặc đi lĩnh gạo, muối, nhu yếu phẩm ở thời điểm này còn hy sinh nhiều hơn khi chiến đấu. Thiệt hại nặng nề nhất là lần cơ động vào ấp lấy gạo ở Phước Thái, cả phân đội vận tải lọt sâu ổ phục kích của biệt kích Úc, 15 cán bộ, chiến sĩ bị trúng mìn clây-mo hy sinh mà không lấy được thi thể. Các ngả đường đều bị chặn, các sắc lính biệt kích Úc, lính dù Mỹ, bảo an, dân vệ, đến tề, điệp, Phượng Hoàng, Bình Định hầu như chỉ tập trung cho một mục tiêu tối thượng là cắt đứt các nguồn cung cấp, tiếp tế cho Việt Cộng. Ác liệt và đói khổ là thế nhưng Tiểu đoàn 440 vẫn kiên cường bám trụ và đánh địch hiệu quả. Mặc dù ở một số đơn vị trong tỉnh có người giảm sút tinh thần, nảy sinh tư tưởng cầu an, cũng có kẻ ra đầu hàng địch. Kho khăn ác liệt và đói, thiếu đủ mọi thứ, nhưng cán bộ, chiến sĩ Tiểu đoàn 440 vẫn một lòng trung kiên, không một ai thoái chí.

Mùa mưa 1969, Tiểu đoàn 440 đánh 53 trận, tiêu diệt hàng trăm quân Mỹ-Úc, bắn cháy và phá hủy 13 xe tăng, xe bọc thép. Chính những hoạt động quân sự nổi bật trong điều kiện hiểm nghèo của Tiểu đoàn 440 đa góp phần cho các đoàn thể cách mạng của huyện Châu Đức có thời gian xốc lại cơ sở, bám nắm trở lại địa bàn. Đầu năm 1970, để chỉ đạo đẩy mạnh phong trào chống phá bình định trên địa bàn chiến trường Long Đất, nhằm ngăn chặn hoạt động ngày càng gia tăng của địch, Tỉnh ủy quyết định thành lập Ban chỉ huy tiền phương trọng điểm I, gồm có: Lê Văn Việt, Tỉnh đội phó làm Chỉ huy trưởng; Phan Thanh Hà, Tham mưu trưởng tỉnh đội làm Chỉ huy phó 1; Nguyễn Đức Thu, Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 445 làm Chỉ huy phó 2; Trần Công Khánh, Ủy viên Ban thường vụ Tỉnh ủy làm Chính ủy; Huỳnh Văn Sinh, Bí thư Huyện ủy Long Đất làm Phó chính ủy.

Cho tới đầu tháng 6-1970, Tiểu đoàn 440 có sự thay đổi về biên chế và tổ chức. Như vậy Tiểu đoàn 440 chỉ còn 3 đại đội bộ binh. Đại đội 8 hỏa lực trực thuộc chỉ huy của tỉnh đội. Sau đó một thời gian, Đại đội 6 được điều lên tăng cường cho vùng trọng điểm I. Nhiệm vụ chủ yếu của đại đội là hỗ trợ cho Tiểu đoàn 445 đánh địch ở Long Tân-Phước Thọ. Trận đánh nổi tiếng của Đại đội 6, chính là trận chống lại 40 xe tăng của quân Mỹ-Úc càn vào căn cứ Minh Đạm ngày 17-8-1971. Trung đội trưởng Đào Ngọc Hòa chỉ huy Trung đội 1 của Đại đội 6, hiệp đồng chiến đấu với Đại đội 9, Tiểu đoàn 445, đánh lui nhiều đợt phản kích của quân Úc có xe tăng yểm trợ. Khi xe tăng địch áp sát trận địa, Tiểu đội trưởng Thủy ra lệnh cho chiến sĩ trung liên bắn chế áp vào tháp pháo xe tăng, rồi Thủy lao lên mở nắp tháp pháo xe tăng, ấn quả thủ pháo dù vào bên trong xe. Chiếc xe tăng khựng lại, bốc cháy cùng lúc Trung đội trưởng Hòa sử dụng B40 của chiến sĩ Đại đội 9, bắn liên tiếp 3 quả đạn làm cháy 3 xe tăng Úc. Bị đòn phủ đầu, mất 4 xe tăng nên mũi tiến công của địch bị rối loạn. Quân ta thừa thắng tiêu diệt 9 xe tăng liên quân Mỹ-Úc và tiêu diệt hàng trăm lính Mỹ-Úc. Sau trận đánh, Đại đội 6 lại trở về đội hình Tiểu đoàn 440.

Ngày 15-9-1971, Phân khu ủy ra một quyết định có tính lịch sử với Tiểu đoàn 440 đó là phân tán Tiểu đoàn 440. Các đại đội trở thành đại đội độc lập tác chiến tại Long Khánh, Xuân Lộc, Định Quán. Nhiệm vụ chủ yếu của các đại đội là bám đánh địch, mở mảng, mở vùng, làm nòng cốt cho phong trào địa phương phát triển. Đại đội 5 về huyện Cao Su, Đại đội 8 về huyện Xuân Lộc, Đại đội 6 thành Đại đội đặc công 36. Nguyễn Hùng Tâm, Tiểu đoàn trưởng 440 về làm Huyện đội trưởng Cao Su, Nguyễn Hữu Thi làm Chính trị viên Huyện đội Xuân Lộc…