QĐND - Đã hai lần đến với Trường Sa, vậy mà chuyến đi này trong tôi vẫn ắp đầy háo hức. Trưởng đoàn công tác số 9-Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Trương Minh Tuấn, người “thổi hồn” cho đề cương kịch bản bộ phim tài liệu “Tổ quốc nơi đầu sóng”, nói: "Trường Sa đã được các phương tiện thông tin đại chúng đề cập rất nhiều, vì thế phim tài liệu này phải tập trung khai thác những hình ảnh chân thực, đẹp và xúc động...".

Hòn đảo đầu tiên đoàn công tác được đặt chân đến là đảo Đá Nam. Đảo nhỏ và bộ đội ở đây sinh hoạt rất gọn gàng, sạch sẽ. Cái gì các anh cũng làm đẹp được. Từ mắc áo, giường nằm, chăn màn… đến chậu rau, cây cảnh, vật nuôi… tất cả đều được sắp đặt hợp lý. Tâm sự với Trung sĩ trẻ Đào Phúc Anh, quê ở làng Hà Trì, Hà Đông, Hà Nội, chúng tôi được biết: Phúc Anh đang học năm thứ hai Trường Đại học Văn hóa Hà Nội thì có ý định thi sang trường khác. Trong lúc chờ đợi, anh có lệnh gọi thực hiện nghĩa vụ quân sự. Đây là lần đầu tiên xa nhà, lại ở vùng biển, đảo xa xôi khắc nghiệt, nhiều khó khăn nhưng anh vẫn xác định tư tưởng rất tốt, yên tâm công tác, quyết tâm phấn đấu hoàn thành tốt nhiệm vụ.

Tạm biệt Đá Nam, tôi nhìn mãi những cánh tay các chiến sĩ hải quân vẫy trong nắng chiều rát bỏng…

Song Tử Tây đón chúng tôi bằng hình ảnh vô cùng cảm động khi các em nhỏ má đỏ hây hây rất vui sướng khi được đón khách đất liền và hồn nhiên chào cô, chào bác. Hình ảnh về một làng quê Việt Nam yên bình giữa vùng biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc như tạo thêm niềm tin và sức mạnh trong lòng các thành viên của đoàn công tác. Bất chợt tôi thoáng nghe một tiếng chuông chùa! Còn đang ngơ ngác, ngó nghiêng thì một phụ nữ tay dắt theo bé gái giải thích: "Đó là tiếng chuông của chùa Song Tử Tây đấy các cô, các chú ạ!". Và tự nhiên tôi thầm nghĩ về thế hệ những người đi trước, thầm tự hào và cảm phục ý chí của dân tộc mình, một đất nước nhỏ bé nằm bên bờ Biển Đông đầy nắng gió, phải chịu biết bao gian nan thử thách trước thiên tai và địch họa. Đất nước có Đảng, nhân dân, quân đội kiên cường, luôn yêu nước và tinh thần bất khuất chống giặc ngoại xâm…

Các nhà báo trong Đoàn công tác số 9 tác nghiệp ở biển, đảo Trường Sa, tháng 5-2015. Ảnh: Trần Bình.

Gần trưa, chúng tôi ghé thăm ngôi trường tiểu học do thầy giáo trẻ Lê Văn Mạnh phụ trách, đang dạy các em. Cảm giác đầu tiên là yêu thương xúc động. Có hai cháu 9 tuổi, học lớp 4, còn lại là lớp 2, lớp 1 và lớp mẫu giáo. Cháu nào cũng khỏe, nhanh nhẹn và ngoan ngoãn.

Ở nhà dân số 2, chị Trương Thị Thanh Xuân ngồi kể chuyện làm ăn. Con gái đầu lòng của chị đang học lớp 1. Thấy tôi ngập ngừng định hỏi thêm, chị Xuân liền nói: "Dạ em đang có bầu cháu thứ 2, được hơn 6 tháng rồi!".

Vừa lúc đó, anh Nguyễn Thành Trung là chồng chị Xuân về. Anh hồ hởi nói với chúng tôi: “Ở đảo này, quân với dân là một, các anh bộ đội giúp các gia đình nhiều lắm. Từ chữa bệnh, dạy học thêm cho các cháu đến việc động viên tinh thần và vật chất. Vì vậy chúng em thật sự yên tâm bám biển, bám đảo…”.

Còn rất sớm nhưng đảo Sơn Ca đã ngập tràn trong nắng. Tôi nhìn lại mấy cây dừa sau 14 năm, cảm giác như chúng chậm lớn quá; mấy cây bàng quả vuông vẫn giữ được màu xanh đầy sức sống. Vào trạm xá của đảo Sơn Ca, kíp quân y của Quân khu 1 đang trực tại đây cho biết: Ngoài việc chăm sóc và bảo vệ sức khỏe cho bộ đội, quân y đảo Sơn Ca còn giúp đỡ ngư dân khi đau yếu bất thường. Nhiều trường hợp phải xử lý những ca khó vượt cả điều kiện phương tiện cho phép. Đến thăm các phân đội trực chiến, chúng tôi gặp Thiếu úy QNCN Bùi Đức Sơn quê ở Quảng Yên, Quảng Ninh đã có vợ và một con trai 2 tuổi. Anh Sơn nhắn nhủ vợ con: “Bố sẽ cố gắng hoàn thành thật tốt nhiệm vụ để mang thành tích về khoe với cu còi của bố”. Ngoài sân, Đoàn văn công Quân khu 3 biểu diễn cùng bộ đội. Sau khoảng thời gian ngắn ngủi gặp gỡ, giao lưu, lúc chia tay ai cũng nhớ thương bịn rịn, những cái ôm thắm thiết, cao hơn cả là niềm tin mãnh liệt của các đại biểu từ đất liền trước sự quyết tâm của cán bộ, chiến sĩ đảo Sơn Ca.

Nắng sớm chói lòa khi chúng tôi ra đến Nam Yết. Hòn đảo này giờ đây đã xanh hơn, đẹp hơn. Con đường “Thanh niên” thẳng tắp với hai hàng cây gồm dừa, tra, mù u và bàng quả vuông đã gây nhiều cảm xúc cho các đại biểu. Thượng tá Nguyễn Văn Dũng, Chính trị viên đảo cho biết, đơn vị đang đề nghị Nhà nước công nhận cây bàng quả vuông bảy thân trên đảo là cây di sản. Đề xuất này thật xứng đáng bởi bề dày thời gian cũng như dáng vóc của cây cổ thụ vừa đẹp lại vừa mang nhiều yếu tố linh thiêng ở nơi biển, đảo xa xôi này.

Trở lại trung tâm của đảo Nam Yết, tôi gặp Đại úy QNCN Nguyễn Xuân Vịnh đang cùng anh em chăm sóc “Vườn rau thanh niên”. Vườn rau được làm rất kiên cố, hàng rào bằng tôn, mái lợp ni-lông và rau trồng trong chậu. Có thể nói, mỗi cọng rau xanh là nhiều giọt mồ hôi công sức của anh em trên đảo. Chia tay chúng tôi, Thượng tá Nguyễn Văn Dũng nói ngắn gọn: “Mong đất liền cứ yên tâm. Đảo Nam Yết nói riêng và Trường Sa nói chung xin hứa với nhân dân cả nước quyết tâm xây dựng đảo vững mạnh toàn diện, kiên quyết bảo vệ chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc”.

Sinh Tồn Đông nằm cách đảo Sinh Tồn khoảng 15 hải lý về phía Đông. Đây là hòn đảo nổi nhưng nhỏ hơn so với các đảo khác. Sau lễ chào cờ và tặng quà, chúng tôi đi thăm hỏi cán bộ và chiến sĩ ở các phân đội. Chiến sĩ trẻ Lê Đình Đông quê ở Kim Thủy, Thanh Oai, Hà Nội, ra đảo được 4 tháng nên vẫn còn rụt rè khi nhắn bố mẹ và em trai hãy yên tâm, ở ngoài đảo anh em quý nhau như ruột thịt. Đông gửi chúng tôi mang quà về tặng bố mẹ vỏ một con ốc rất đẹp.

Chúng tôi đang vui vẻ trò chuyện với anh em trên đảo thì Trưởng đoàn công tác bước vào. Hôm nay ông mặc bộ đồ của sĩ quan hải quân, dù đã chuyển ngành từ lâu nhưng Cựu chiến binh-Đại úy Trương Minh Tuấn vẫn còn giữ chuẩn tác phong quân đội. Từ cách chào theo điều lệnh đến những câu thăm hỏi bộ đội, lời chia sẻ tâm huyết vừa thân thiết, gần gũi và đậm đà chất quê đã để lại niềm cảm xúc thẳm sâu…

Đầu giờ chiều 11-5, chúng tôi lên đảo Cô Lin. Sau nghi thức đón tiếp diễn ra nhanh gọn, chúng tôi đi thăm nơi ăn, ở và làm việc của bộ đội. Ở bộ phận thông tin, Trung úy Đinh Mạnh Tiến quê ở An Ninh, Tiền Hải, Thái Bình cho biết, từ khi nhập ngũ đến nay, anh đã tới công tác ở 5 đảo: Song Tử Tây, Nam Yết, Phan Vinh, Đá Nam và Cô Lin. Tôi hỏi anh đã có gia đình chưa? Tiến lắc đầu: “Vẫn chưa ạ! Năm nay em mới 33 thôi mà!”. Kể lại câu chuyện trên vùng biển Gạc Ma 27 năm trước, khi 64 cán bộ, chiến sĩ của chúng ta đã vô cùng anh dũng, hy sinh để bảo vệ chủ quyền biển, đảo thiêng liêng, giọng Tiến chùng xuống nhưng thể hiện đầy quyết tâm: “Chúng em rất tự hào về các anh ấy”.

Đúng 7 giờ, trên đảo Trường Sa Lớn, bài Tiến quân ca vang lên hùng tráng. Tôi đứng hát mà lời như nghẹn lại, cảm giác thiêng liêng dâng trào trong con tim khi được dự lễ chào cờ Tổ quốc trên hòn đảo tiền tiêu giữa trùng khơi. Nghe 10 lời thề danh dự của quân nhân thật rạo rực, như ngấm vào trong máu của các vị khách đất liền.

Sau lễ chào cờ, chúng tôi đến thăm các hộ dân trên đảo. Bà con đều bày tỏ niềm vui vì luôn nhận được sự quan tâm với tình cảm đặc biệt từ đất liền và cơ sở vật chất trên đảo ngày càng khang trang. Một kỷ niệm đáng nhớ là khi tới thăm một phân đội chiến đấu nằm ở cuối đảo, chúng tôi được chứng kiến cuộc hội ngộ đầy xúc động giữa hai thế hệ bố-con ở Trường Sa. Đó là Phó chính ủy Bộ tư lệnh Vùng 4 Hải quân, Đại tá Nguyễn Công Sơn với con trai thứ hai; là Thuyền trưởng tàu Trường Sa 571, Trung tá Phạm Xuân Hải với con trai cả. Đại tá Sơn với tác phong nhanh nhẹn, chất giọng trầm ấm nhưng mang đầy sự cương quyết, mẫu mực. Ông giấu sự xúc động trước mặt con trai bằng cách khoác tay lên vai con và nói: “Con gọi tất cả đồng đội về đây để liên hoan, mẹ gửi quà cho các con đây này”. Vậy là cuộc liên hoan giữa hai ông bố đều là lính hải quân với hai cậu con trai cùng đồng đội đang có mặt ở đảo Trường Sa diễn ra ấm áp và vô cùng cảm động.

Trước khi lên nhà giàn DK17, Đoàn công tác số 9 tổ chức lễ tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ đã hy sinh trên vùng biển này. Trong lời tưởng niệm, đồng chí Phó chính ủy Quân chủng Hải quân nghẹn ngào nhắc lại những tấm gương dũng cảm hy sinh, xả thân vì nước của những người lính nhà giàn trong các năm 1990, 1998. Khoảnh khắc của người chỉ huy nhường chiếc áo phao cuối cùng cho đồng đội, nhường sự sống cho đồng đội sẽ còn in đậm trong lòng mỗi chúng ta…

 DK17 đón chúng tôi trong sóng yên biển lặng, việc lên xuống của các đại biểu đã diễn ra nhanh chóng và an toàn. Sau phút nghe báo cáo của nhà giàn, các đại biểu tranh thủ gặp gỡ, đi thăm nơi ở và làm việc của các anh. Tuy diện tích hơi nhỏ nhưng DK17 cũng hội tụ nhiều người con của các địa phương: Thái Bình, Quảng Bình, Nam Định, Ninh Thuận… Nhiều miền quê đang chung một mái giàn, chung một ý chí, chung một niềm tin. Câu chuyện của người lính nhà giàn, của các đảo nổi, đảo chìm và của bộ đội, người dân trên đảo luôn là những câu chuyện chân thực, xúc động. Những khó khăn mà họ đang phải đương đầu, chưa phải một sớm một chiều có thể khắc phục được, nhưng sự cố gắng của Đảng, Nhà nước và Quân đội, sự quan tâm của người dân từ đất liền thật đáng ghi nhận, trân trọng biết bao. Tuy nhiên, Thứ trưởng Trương Minh Tuấn, người đã 6 lần đến với Trường Sa đã nói thật giản dị và sâu sắc: “Cứ mỗi lần rời đảo nổi, đảo chìm hoặc nhà giàn, khi xuống tàu tôi vẫn khó cầm nổi lòng mình trước những tình cảm, những khó khăn và thử thách mà quân, dân Trường Sa, nhà giàn đang phải gánh chịu”.

Chuyến thăm Trường Sa của Đoàn công tác số 9 đúng vào mùa sóng yên biển lặng, song có rất nhiều những nghĩ suy trăn trở trong lòng các đại biểu, bởi bên cạnh niềm tự hào, niềm vui thì vẫn còn rất nhiều việc cần phải làm, phải rút kinh nghiệm; bởi vùng biển Hoàng Sa và Trường Sa của chúng ta “sóng” vẫn chưa yên, chủ quyền biển, đảo của Việt Nam vẫn đang bị xâm phạm…

Tạm biệt Trường Sa, tạm biệt nhà giàn, tạm biệt những nụ cười hồn hậu của những con người luôn có ý chí quyết tâm sắt đá. Ba chuyến đi công tác Trường Sa là những chuyến đi đáng nhớ nhất đời tôi.

Ghi chép của TRẦN BÌNH TÁM