QĐND Online - Nằm ở vị trí chiến lược về quốc phòng-an ninh của tỉnh Đắc Lắc, nên trong  những năm qua, các xã vùng biên Ea Súp đã được Nhà nước, Bộ Quốc phòng đầu tư rất lớn về cơ sở hạ tầng kỹ thuật để phát triển kinh tế-xã hội, tạo diều kiện cho quân và dân bám trụ vững vàng ở vùng biên…

Toàn tỉnh Đắc Lắc có hơn 73 km đường biên tiếp giáp tỉnh Môl-đul-ki-ri (Cam-pu-chia) với 4 xã biên giới, trong đó riêng huyện Ea Súp có 3 xã biên giới là Ea Bung, Ia Rvê và Ia Lốp. Gần 10 năm trở lại đây, vùng biên giới Ea Súp đã đổi thay nhanh chóng nhờ các dự án kinh tế-quốc phòng của Binh đoàn 16 (Bộ Quốc phòng). Với số kinh phí đầu tư hàng trăm tỷ đồng, hệ thống đường giao thông, đường điện và các thôn, làng đã hình thành dọc tuyến biên giới, tạo ra thế trận biên phòng toàn dân ngày một vững chắc.

Với diện tích đất sản xuất được cấp và vườn điều nhận khoán, cuộc sống của hơn 10 nghìn người dân thuộc hai xã Ia Rvê và Ia Lốp nhanh chóng ổn định. Nhất là khi bà con có nguồn thu nhập từ việc trồng xen cây ngắn ngày trong vườn điều nhận khoán của các đơn vị thuộc Binh đoàn 16. Tuy nhiên, từ năm 2008 trở lại đây, do vườn điều kém hiệu quả, năng suất chỉ đạt 17kg/ha, nên Binh đoàn 16 tiến hành chuyển đổi 5.550 ha, trong tổng số 13.000 ha điều, sang trồng cây keo làm nguyên liệu giấy. Việc tiến hành ký kết trồng, chăm sóc vườn keo với người dân do Công ty cổ phần tập đoàn Tân Mai cùng một số doanh nghiệp thực hiện trên cơ sở vườn điều bà con đã nhận khoán trước đây với các đơn vị thuộc Binh đoàn 16.

Bà con thôn 4, xã Ea Rvê chăm sóc vườn keo nhận khoán

Chủ trương chuyển đổi cây điều sang cây trồng khác là hoàn toàn đúng đắn, khi mà cây điều kém hiệu quả. Tuy nhiên, lại nảy sinh một số vấn đề gây ảnh hưởng đến quyền lợi của người dân. Đó là, trước đây, khi nhận khoán vườn điều, bà con có điều kiện trồng xen cây ngắn ngày dưới tán điều, nên có nguồn thu bảo đảm được đời sống gia đình. Nhiều hộ mỗi năm thu hàng chục tấn lúa, đậu, đỗ, bắp…từ việc trồng xen trong vườn điều. Nay chuyển đổi sang trồng keo, do tán keo khép nhanh, lại trồng với mật dộ dày đặc, nên người dân không thể trồng xen cây ngắn ngày trong vườn điều. Hơn nữa, theo ông Hùynh Minh Cang, Bí thư chi bộ, cùng một số hộ dân thôn 4, xã Ia Rvê, thì tiền công đầu tư cho việc trồng, chăm sóc vườn keo mà Công ty cổ phần tập đoàn Tân Mai, cũng như các doanh nghiệp khác chi trả cho bà con khá thấp, chỉ từ 4-5 triệu đồng/ha trong năm đầu, và các năm sau giảm dần theo chu kỳ 4 năm của cây keo, kể từ khi trồng đến khi thu hoạch.

Bên cạnh đó, việc ăn chia phần sản phẩm vượt khoán của người dân quá thấp, không thực sự bảo đảm quyền lợi cho người lao động. Ngày 26-4-2011, trao đổi với chúng tôi, đồng chí Lê Thanh Hải, Chủ tịch UBND xã Ia Rvê cho biết: “Toàn xã đã chuyển đổi được 2.700 ha điều sang trồng keo. Năm 2011 dự kiến chuyển đổi 1.800 ha nữa. Thế nhưng công việc này đang gặp phải khó khăn từ phía người dân. Nguyên nhân chính là do bà con không trồng xen được trong vườn keo và phương thức ăn chia sản phẩm giữa chủ đầu tư với dân thiếu công bằng. Cụ thể, các hộ nhận khoán vườn keo chỉ hưởng 20% phần vượt sản lượng là quá thiệt thòi.”.

Tìm hiểu trên thực tế, xung quanh việc chuyển đổi từ vườn điều sang vườn keo, cũng như việc bố trí đất sản xuất cho nhân dân các xã Ia Rvê và Ia Lốp, chúng tôi nhận thấy còn có những điều chưa thật phù hợp. Đó là, đất sản xuất cấp cho bà con xa nơi ở, không tiện cho đầu tư, chăm sóc và bảo vệ. Trong khi đó, đất giao cho doanh nghiệp trồng keo lại sát bên nhà ở của bà con. Vì vậy nguyện vọng hoán đổi đất sản xuất về gần nhà ở của bà con là hoàn toàn hợp lý. Mặt khác, tại các xã Ia Rvê và Ia Lốp, hiện còn hàng trăm hộ chưa được cấp đất sản xuất, đây là số hộ không đi theo kế hoạch ban đầu của Binh đoàn 16. Riêng xã Ia Rvê, Chủ tịch UBND Lê Thanh Hải cho biết, còn tới 600 hộ dân chưa được cấp đất sản xuất theo định mức 1ha/hộ. Cũng theo phân tích của đồng chí Lê Thanh Hải, thì các xã Ia Rvê và Ia Lốp có khí hậu khắc nghiệt (6 tháng nắng, 6 tháng mưa), tại đây công trình thủy lợi chưa được đầu tư, nên bà con chỉ sản xuất một vụ trong mùa mưa. Vì vậy, với diện tích đất sản xuất 1 ha/hộ là quá ít, không đủ bảo đảm ổn định sản xuất và đời sống. Nên ngay từ thời điểm thành lập xã (tháng 5-2006), chính quyền các xã Ia Rvê và Ia Lốp đã kiến nghị tỉnh Đắc Lắc và Trung ương xem xét cấp cho bà con diện tích đất sản xuất bình quân 2ha/hộ. Được biết, do thiếu đất sản xuất và đất hiện có chỉ sản xuất được một vụ/năm, nên tỷ lệ hộ nghèo ở các xã biên giới Ea Súp còn cao. Cụ thể, xã Ia Rvê còn 65,99% hộ nghèo và xã Ia Lốp còn 89,40% hộ nghèo(!).

Thiết nghĩ, để ổn định đời sống lâu dài cho 2.693 hộ dân các xã biên giới Ia Rvê và Ia Lốp, các cấp chính quyền ở huyện Ea Súp và tỉnh Đắc Lắc cần giải quyết nguyện vọng chính đáng của người dân: Xem xét, hoán đổi đất sản xuất về gần khu định cư; trong điều kiện chưa có công trình thủy lợi, chỉ sản xuất 1vụ/năm, cần bố trí cấp thêm đất sản xuất cho bà con, nhất là không để xảy ra tình trạng còn hàng trăm hộ chưa được cấp đất sản xuất như hiện nay; sớm tiến hành cấp quyền sử dụng đất ở và đất sản xuất cho bà con, tạo điều hiện cho nhân dân các xã này được hưởng những quyền lợi chính đáng khác. Các doanh nghiệp đầu tư trồng cây nguyên liệu giấy cần điều chỉnh mức chi trả công chăm sóc vườn cây và tỷ lệ ăn chia phần sản lượng vượt khoán, theo hướng công bằng. Theo chúng tôi, việc ổn định đời sống nhân dân vùng biên giới Ea Súp cần được quan tâm hàng đầu, không nên vì quyền lợi của một vài doanh nghiệp mà làm ảnh hưởng xấu đến trật tự xã hội ở địa bàn có vị trí chiến lược về quốc phòng-an ninh.

Bài và ảnh: Kiều Bình Định