QĐND - Thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo giai đoạn 2006-2010, cuối năm 2008, xã Ya Tăng, huyện Sa Thầy (Kon Tum) được Nhà nước đầu tư hơn 983 triệu đồng xây dựng công trình nước sạch, nhằm bảo đảm nguồn nước sạch phục vụ sinh hoạt cho 520 nhân khẩu với 137 hộ bà con đồng bào dân tộc Gia Rai tại làng Lút và làng Điệp Lốc. Công trình do Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) huyện Sa Thầy làm chủ đầu tư. Nguồn vốn đầu tư xây dựng công trình được trích từ nguồn vốn nước sạch sinh hoạt và vệ sinh môi trường. Nhưng, kể từ ngày hoàn thành và đưa vào sử dụng (đầu năm 2009) đến nay, công trình nước sạch này không phát huy tác dụng.

Công trình nước sạch xã Ya Tăng được thiết kế xây dựng gồm một bể lắng, lọc đầu nguồn và gần 20 bồn chứa bằng i-nốc (nhãn hiệu Bạch Đằng) đặt tại làng Lút và làng Điệp Lốc; với hệ thống đường ống dẫn nước dài hơn 2km (kể từ đầu nguồn). Sau gần một tháng đưa vào sử dụng, các bồn chứa ở khu dân cư “bỗng dưng”... khô nước. Do không có nước phục vụ sinh hoạt của các hộ gia đình trong thôn, nên một số thanh niên quá bức xúc trước việc “tiền tỷ bỏ hoang” tại địa phương đã dùng gạch, đá... đập phá, khiến nhiều bồn chứa nước ở các thôn bị móp méo. Chưa hết, hệ thống van xả tại các bồn cũng bị kẻ gian, người thu nhặt phế liệu lấy cắp...

Van xả ở các bồn chứa đã bị kẻ gian lấy cắp

Dẫn chúng tôi đi xem một số bồn chứa tại làng Lút, anh A Nghinh, người dân trú tại đây, cho biết: “Công trình này tuy được xây dựng trên địa bàn xã Ya Tăng, nhưng hệ thống đường ống đầu nguồn lại đi qua phần đất canh tác của bà con làng Trang, thuộc xã Ya Xiêr. Khi thiết kế xây dựng, nhà đầu tư không khảo sát, đền bù cho những hộ dân ở đây, khiến họ bức xúc và chặt phá đường ống thường xuyên. Đường ống đầu nguồn bị chặt phá, nên việc các bồn chứa ở làng Lút và làng Điệp Lốc thiếu nước là chuyện đương nhiên. Mặt khác, cũng do khảo sát thiết kế để đầu tư xây dựng, một số đoạn ống đi qua diện tích canh tác của bà con đặt ngầm quá nông so với mặt đất, nên mỗi lần bà con làm đất trồng hoa màu, đường ống bị đứt, vỡ nhiều nơi, khiến nước chảy tràn lan..”.

Chị Y Núi, một người dân thôn Điệp Lốc bức xúc: “Ở làng Điệp Lốc này được lắp đặt 7 bồn chứa nước, nhưng hiện tại các bồn đều… khô. Do vậy, dù được Nhà nước đầu tư gần một tỷ đồng xây dựng công trình nước sạch, nhưng các hộ gia đình trong làng vẫn phải sử dụng nước giếng hoặc dẫn nước từ hốc đá trên rừng (cách làng khá xa) để phục vụ cuộc sống. Cũng vì thiếu nước sạch sinh hoạt, một số hộ dân trong làng đã góp tiền đào giếng dùng chung. Nhưng, để có nước mỗi giếng cũng phải đào sâu hơn 20m. Tuy nhiên, do năm nay hạn hán hơn mọi năm, nên nước sạch sinh hoạt của bà con nhân dân ở đây rất hiếm...”.

Qua trao đổi với người dân ở làng Lút và làng Điệp Lốc, chúng tôi được biết: Đã hơn ba lần đại biểu HĐND các cấp tiếp xúc cử tri tại địa phương, bà con nhân dân phản ánh những búc xúc này, nhưng những bồn chứa nước với trị giá gần một tỷ đồng vẫn vô tác dụng và đang nằm... phơi nắng.

Bồn chứa nước tại các thôn đã bị người dân đập phá

Để bảo đảm khách quan, chúng tôi mang vấn đề này tìm gặp lãnh đạo, chính quyền địa phương sở tại. Trao đổi với chúng tôi về cách khắc phục tình trạng này, ông Rơ Chăm KLỷ, Chủ tịch UBND xã Ya Tăng, cho biết: Công trình nước sạch Ya Tăng do Phòng NN&PTNT huyện Sa Thầy làm chủ đầu tư. Công trình có hệ thống đường ống đầu nguồn đi trên diện tích đất canh tác của 23 hộ dân làng Trang (xã Ya Xia). Để có nước cho bà con sử dụng, các bên có liên quan là Phòng NN&PTNT, UBND xã Ya Tăng và 23 hộ dân làng Trang đã thỏa thuận biện pháp tháo gỡ. Theo đó, về phía Phòng NN&PTNT huyện Sa Thầy (chủ đầu tư) phải đền bù thỏa đáng số diện tích đất canh tác mà đường ống đầu nguồn đi qua; khắc phục những vị trí đường ống đặt ngầm quá cạn trên đất canh tác. Về phía UBND xã Ya Tăng (cụ thể là người sử dụng công trình ở làng Lút và làng Điệp Lốc), phải bảo vệ công trình được đầu tư xây dựng. Về phía các hộ dân làng Trang, không được chặt phá đường ống của công trình sau khi đã được đền bù... Tuy vậy, kể từ ngày các bên có liên quan đạt được thỏa thuận, người dân Ya Tăng vẫn chưa có nước sạch để dùng. Nguyên nhân chính là do Phòng NN&PTNT đền bù cho nhân dân làng Trang quá thấp (hộ cao nhất được đền bù 1,5 triệu đồng, thấp nhất là 80.000 đồng). Mặc dù, Phòng NN&PTNT huyện và UBND xã Ya Tăng vẫn cho người đến sửa chữa công trình, nhưng sửa được chỗ này thì người dân làng Trang lại phá chỗ khác, nên nước sạch vẫn chẳng có cách nào về được với người dân hai làng thuộc xã Ya Tăng.

Qua sự kiện trên, chúng tôi mong rằng các cấp, các ngành ở huyện Sa Thầy nói riêng (cụ thể là Phòng NN&PTNT huyện Sa Thầy), cơ quan chức năng tỉnh Kon Tum nói chung cần sớm có biện pháp khắc phục tình trạng lãng phí trên. Mặt khác, cũng là để giải quyết một phần khó khăn về nước sạch sinh hoạt cho bà con dân tộc Gia Rai ở xã Ya Tăng (Sa Thầy).  

Bài, ảnh: Trần Đăng