QĐND - Nhiều năm nay, trên địa bàn tỉnh An Giang có nhiều nghề truyền thống được hình thành và phát triển, giải quyết việc làm cho lao động nông thôn, nhất là nghề sản xuất gạch. Tuy nhiên, các lò gạch thủ công này đang gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến cộng đồng dân cư.

Ô nhiễm khắp nơi

Theo báo cáo của Sở Công thương tỉnh An Giang cho biết, trên địa bàn toàn tỉnh có 607 cơ sở, với 1.695 lò sản xuất gạch theo phương pháp thủ công, với tổng công suất 730 triệu viên/năm. Trong quá trình nung gạch đã làm tăng lượng khí thải, bụi và các ô nhiễm khác ra môi trường xung quanh. Các cơ sở sản xuất này lại nằm xen kẽ với nhà dân, sử dụng công nghệ sản xuất lạc hậu nên ô nhiễm môi trường thêm trầm trọng.

Các lò gạch ở xã Nhơn Mỹ, huyện Chợ Mới đua nhau nhả khói ra môi trường.

Tại thị trấn An Châu (huyện Châu Thành), có tới 105 lò của 92 cơ sở sản xuất gạch theo phương pháp nung thủ công (lò cổ điển, tiêu hao nhiều chất đốt, sử dụng nhiều lao động và gây ô nhiễm môi trường), tập trung tại ấp Hòa Long 2, Hòa Long 3, Hòa Phú 2, trong đó, có nhiều lò nằm ngay trung tâm thị trấn gây bức xúc trong nhân dân.

Ông Phạm Minh Phong, Phó chủ tịch UBND thị trấn An Châu, thừa nhận:

- Những cơ sở sản xuất gạch truyền thống sử dụng công nghệ lạc hậu, thường xuyên thải khói bụi làm ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân ở gần khu vực, không những thế, các loại khói bụi đó còn làm ảnh hưởng nặng đến năng suất lúa ở khu vực gần đó. Hiện nay, thị trấn đang có kế hoạch vận động di dời các cơ sở trên vào khu sản xuất tập trung cách xa nhà dân và chuyển đổi công nghệ mới.

Tại xã Bình Mỹ và Bình Thủy (huyện Châu Phú) có 178 lò của 66 cơ sở sản xuất gạch truyền thống. Các lò trên được hình thành từ lâu, phần lớn sản xuất nhỏ lẻ, tự phát gây ô nhiễm đến môi trường, nhất là không khí. Nghiêm trọng hơn, những cơ sở này lại nằm trong tuyến dân cư có rất nhiều hộ dân đang sinh sống (trong đó có trường tiểu học và mẫu giáo).

Ở xã Nhơn Mỹ, huyện Chợ Mới cũng có 353 lò gạch sản xuất theo phương pháp thủ công, cung cấp hàng chục triệu viên gạch mỗi năm phục vụ nhu cầu xây dựng trong huyện và toàn tỉnh. Người dân ở đây cho biết, các lò gạch trên được xây dựng và hoạt động tự phát trong khu dân cư và gây ô nhiễm môi trường trong nhiều năm nay. Mặc dù chính quyền địa phương đã đến kiểm tra, nhắc nhở ý thức bảo vệ môi trường nhưng đến nay tình trạng ô nhiễm vẫn xảy ra, các loại tro, trấu, khói bụi chưa được xử lý triệt để làm ảnh hưởng đến sinh hoạt và sức khỏe của nhân dân.

Được biết, thiệt hại do các lò gạch sản xuất thủ công gây ra là rất lớn, mỗi năm tỉnh An Giang có khoảng 1.400ha đất nông nghiệp bị thoái hóa, bạc màu do khai thác lớp đất để làm nguyên liệu sản xuất gạch; có hơn 1000 người dân trong vùng nhiễm bệnh lao do ảnh hưởng từ khí thải và bụi lò gạch; năng suất cây trồng bị ảnh hưởng nặng do khí thải lò gạch trong bán kính 1000 đến 1.500m tính từ miệng lò (bình quân thiệt hại từ 7 đến 15 tỷ đồng/năm).

Khó khắc phục

Ông Huỳnh Triều Nhân, Chuyên viên Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Châu Phú, cho biết:

- Tình trạng đáng quan tâm nhất tại các lò sản xuất gạch trong huyện là vấn đề chuyển đổi công nghệ và di dời các cơ sở ra khỏi khu vực dân cư vì việc thực hiện rất khó khăn. Mới đây, huyện đã cho 3 lò của 3 cơ sở thử nghiệm sản xuất theo công nghệ mới (có nhiều loại lò, mang lại năng suất cao nhưng ít gây ô nhiễm môi trường) nhưng do quá trình đang chạy thử, bộc lộ một số thiếu sót chưa khắc phục được, nên người dân địa phương không dám chuyển đổi. Mặt khác, việc chi phí chuyển đổi khá cao (từ 1 đến hơn 2 tỷ đồng cho một kiểu lò nung gạch công nghệ mới) trong khi đó, chi phí hỗ trợ của Nhà nước là rất ít.

Ông Trần Anh Thư, Phó giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh An Giang nói:

- Lâu nay, nhiều người có quan điểm dời các lò gạch gây ô nhiễm ra khỏi khu dân cư, làm theo cách này chỉ giải quyết một phần ô nhiễm, vẫn còn ô nhiễm không khí và khó có thể kiểm soát được. Việc chuyển đổi công nghệ cũng gặp rất nhiều khó khăn như vốn đầu tư của người dân không có, ngân hàng cho vay vốn cũng không thể hỗ trợ toàn bộ số tiền đầu tư, người làm việc tại các cơ sở sản xuất gạch thủ công đa số trình độ còn thấp nên việc tiếp cận công nghệ còn chậm và ý thức bảo vệ môi trường chưa cao.

Ông Thư cho biết thêm, hiện tỉnh đang giao cho ngành Công thương xây dựng quy chế về môi trường như phân loại mức độ ô nhiễm của các làng nghề truyền thống, trong đó có các lò gạch thủ công. Nếu cơ sở nào có mức độ ô nhiễm nghiêm trọng thì buộc phải đóng cửa, khi nào khắc phục được thì cho hoạt động trở lại. Các cơ sở gây ô nhiễm môi trường không nghiêm trọng thì sẽ vận động di dời vào khu làng nghề tập trung, thay đổi công nghệ mới,…

Sự xuất hiện hàng nghìn lò gạch sản xuất theo phương pháp thủ công đã gây ra hàng loạt tác hại, ô nhiễm môi trường, nhưng để giải quyết bài toán trên, tỉnh An Giang vẫn chưa đưa ra được giải pháp khả thi. Và hằng ngày, người dân vẫn phải chịu cảnh sống chung với ô nhiễm.

Bài và ảnh: VĂN XÂY