Đầu năm 2007, bạn đọc ở thành phố Hòa Bình phản ánh với báo Quân đội nhân dân việc: Cuối năm 2006, Công ty TNHH một thành viên Đầu tư phát triển nhà và đô thị Hòa Bình cho chặt hạ 18 cây Sưa tại khu chuyên gia Liên Xô cũ (phường Hữu Nghị, TP Hòa Bình, tỉnh Hòa Bình) rồi đem bán. Sự việc đã gây bức xúc trong dư luận. Phóng viên báo Quân đội nhân dân đã về địa phương làm việc với các cơ quan chức năng để tìm hiểu sự việc.

Bất chấp sự phản đối của người dân

Mặc dù sự việc đã xảy ra được một thời gian, nhưng ngày 3-2-2007, khi đến khu tập thể chuyên gia Liên Xô cũ, phường Hữu Nghị, TP Hòa Bình chúng tôi thấy người dân vẫn chưa hết bức xúc vì sự việc trên. Theo lời kể lại của người dân khu tập thể thì trước đây cả khu có khoảng 20 cây nằm rải rác trong khuôn viên. Những cây này được các chuyên gia Liên Xô đem đến trồng để lấy bóng mát từ khi đến ở, nay đã được khoảng hơn 20 năm. Trước khi bị chặt hạ, những cây này đều đã phát triển cao, nhiều lá, trở thành cây bóng mát rất tốt cho khu tập thể. Cây cao, che mát được cho cả những căn hộ ở tầng ba, tầng bốn. Trước đây, do chưa biết đây là cây Sưa, người dân trong khu thường gọi là cây “Thối” (do quả của cây có mùi thối). Cây “Thối” này sẽ chẳng có gì đáng chú ý nếu không xảy ra những việc bất thường. Đó là việc một số kẻ đã đến chặt trộm lấy gỗ của cây đem bán. Người dân tăng cường bảo vệ, khiến kẻ trộm khó thực hiện thì chúng trộm nửa cây một. Tìm hiểu nguyên nhân, người dân mới biết đây là loại cây quý, có giá trị kinh tế rất cao cần phải được bảo vệ, từ đó trách nhiệm bảo vệ cây trong khu dân cư càng được nâng cao. Tuy nhiên, cũng trước sự việc này, đơn vị quản lý khu tập thể là Công ty TNHH một thành viên Đầu tư phát triển nhà và đô thị Hòa Bình lại có cách xử sự ngược lại. Với lý do đưa ra là: Cây trong khuôn viên thuộc quyền quản lý của Công ty nên Công ty có quyền định đoạt, mặt khác vì việc tồn tại cây này đã gây mất an ninh trật tự cho khu vực nên Công ty đã quyết định chặt!

Sau khi biết được giá trị của cây, bỏ nhiều công sức ra bảo vệ, người dân thật bất ngờ trước việc Công ty cho người đến nhanh chóng chặt hạ toàn bộ. Dù là người đang thuê nhà, cuộc sống có mặt lệ thuộc vào Công ty, nhưng người dân vẫn phản đối mạnh mẽ việc làm của Công ty. Nhiều người dân đã ra ngăn cản, gọi điện cho các cơ quan chức năng, các cơ quan thông tin đại chúng và chính quyền địa phương nhằm ngăn chặn việc làm này. Tuy nhiên, cây vẫn bị chặt hạ và vận chuyển đi một cách nhanh chóng bất chấp mọi sự phản đối. Chị Vân sống tại khu tập thể chuyên gia bức xúc: “Cây đang xanh, đẹp, che mát cho gia đình tôi và nhiều gia đình khác thì đùng một cái bị chặt đem đi, nay nhà cửa không còn gì để che mát. Vì gỗ cây có giá trị kinh tế quá cao, bán được nhiều tiền với giá 200.000-300.000đồng/kg nên cây đã được nhanh chóng chặt hạ, chuyển đi”. Đến khi cây đã bị chặt mang đi hết, người dân mới biết chính xác đó là cây Sưa (tên thường gọi là cây Trắc thối, Huê mộc vàng) có tên khoa học là Dalbergia tonkinensis, thuộc nhóm thực vật có giá trị đặc biệt về kinh tế, khoa học và môi trường, số lượng còn ít trong tự nhiên (thuộc nhóm 1A là nhóm thực vật rừng bị nghiêm cấm khai thác, sử dụng vì mục đích thương mại).

Cần làm sáng tỏ những việc chưa rõ ràng...

Làm việc với Công ty TNHH một thành viên Đầu tư phát triển nhà và đô thị Hòa Bình về vấn đề khai thác 18 cây gỗ Sưa, chúng tôi được bà Mai Thị Hiền, Phó phòng tổ chức Công ty cho biết: “Việc khai thác cây Sưa của công ty được tiến hành đúng thủ tục, không có gì sai, cơ quan chức năng đã đồng ý”. Theo thông tin chúng tôi nhận được thì những cây gỗ Sưa ngay sau khi bị Công ty chặt hạ đã được bán cho một người ở Từ Sơn, Bắc Ninh với giá 300 triệu đồng. Tuy nhiên, trong quá trình vận chuyển, qua địa phận huyện Đông Anh, Hà Nội, sau khi kiểm tra và phát hiện đây là loại gỗ thuộc nhóm 1A, công an huyện Đông Anh đã lập biên bản và tạm giữ số gỗ này. Theo những giấy tờ của chủ lô hàng thì số gỗ này được mua với giá hơn 50 triệu đồng. Theo số liệu trên thì có sự chênh lệch khoảng 250 triệu đồng so với giao dịch thực tế. Sự chênh lệch đặt ra nghi vấn liệu có sự tham ô, móc ngoặc lấy tiền của nhà nước? Hay chỉ để che giấu sai sót của mình khi tiến hành khai thác những cây gỗ Sưa này? Vì theo nguyên tắc, với loại tài sản có giá trị hàng mấy trăm triệu đồng như vậy, muốn bán, Công ty TNHH một thành viên Đầu tư phát triển nhà và đô thị Hòa Bình phải lập hội đồng đấu giá tài sản. Tuy nhiên, Công ty đã không tiến hành việc này mà trực tiếp bán thẳng cho người mua.

Để tìm hiểu rõ hơn sự việc, ngày 1-3-2007, chúng tôi đã đến làm việc với Cục Kiểm lâm, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Ông Hoàng Cao Đăng, chuyên viên phòng Thanh tra pháp chế Cục Kiểm lâm cho chúng tôi biết: “Từ thực tế và những tài liệu thu thập được thì những cây Sưa trên là cây trồng phân tán được UBND tỉnh Hoà Bình giao cho Công ty TNHH một thành viên Đầu tư phát triển nhà và đô thị Hòa Bình quản lý. Với những loại cây trồng phân tán thì theo quy định hiện hành, chủ quản lý có quyền khai thác. Việc vận chuyển gỗ có Bảng kê gỗ ngày 14-12-2006 do Công ty TNHH một thành viên Đầu tư phát triển nhà và đô thị Hòa Bình lập, có xác nhận của UBND phường Hữu Nghị và Kiểm lâm địa bàn là đủ thủ tục vận chuyển theo quy định”. Tuy nhiên, vấn đề đặt ra ở đây là cách ứng xử của công ty. Đứng trước một loài cây có giá trị như vậy, được người dân yêu quý, ra sức bảo vệ, Công ty không những không bỏ sức bảo vệ cùng người dân mà còn tiến hành chặt hạ với lý do rất khó hiểu: vì nó quý, khó bảo vệ nên… chặt. Mặt khác, trong quá trình bán số gỗ Sưa trên Công ty chưa làm đúng thủ tục và có sự không chính xác về hóa đơn, chứng từ.

Việc bảo vệ động, thực vật quý hiếm đang được Nhà nước và xã hội đặc biệt quan tâm đã đặt ra yêu cầu phải xem xét, giải quyết chính xác sự việc khai thác 18 cây Sưa của Công ty TNHH một thành viên Đầu tư phát triển nhà và đô thị Hòa Bình.

ĐINH XUÂN DŨNG và NGUYỄN THU ANH