Kỳ 3: Thức với nhà giàn

"Dịp giáp Tết, khi mùa thi công đến, ban chỉ huy nhà máy gọi lên giao nhiệm vụ, chúng tôi lại nói vui với nhau, sắp thức đêm với DKI rồi đây!", Trung tá Nguyễn Huy Thắng, Trưởng phòng kĩ thuật Nhà máy Z49, Binh chủng Công binh nói đùa. Tôi thấy hơi lạ, hỏi lại: "Có gì gấp gáp, sao lại phải làm đêm?". Anh Thắng cười nói: "Tại sao phải thức đêm với DKI ư? Trong quá trình thi công, do áp lực về  thời gian, thời tiết... đáng lẽ công trình "thong thả" trong thời gian cho phép, thì "ào" một cái, nguyên vật liệu được tập kết, một mệnh lệnh từ cấp trên, và thế là mấy chục anh em chúng tôi, không kể ngày, đêm... gấp rút hoàn thành công trình đúng kì hạn".

Anh Thắng tâm sự: "Khi đó, với quân hàm Trung úy tôi là đội trưởng đội thi công gồm khoảng hơn hai mươi thành viên. Một nửa là trẻ, một nửa là các tay hàn lão luyện.  Lúc đầu nhiều anh em không quen với áp lực, tỏ ra mệt mỏi, thậm chí còn "ngại" làm nhà giàn DKI. Sau này biết rõ mục đích ý nghĩa, tầm quan trọng công trình...được ra biển, chứng kiến sự bao la của biển, nỗi vất vả của anh em sống trên nhà giàn, ai cũng tự nhủ mình vẫn còn sung sướng... Sau này, nhiều người khi không còn làm đêm, đâm ra nhớ...Không chỉ có vất vả, nhiều khi cũng vui lắm, nhất là mỗi khi xong công trình, liên hoan đặc sản biển, ai cũng vui, bao cực nhọc vất vả tan biến cả...".

Hải sản DK: Gỏi, chả, nem

Cá nướng, hấp, chiên, sốt, mắm nêm

Rượu bào ngư, hải sâm, cá ngựa...

Tiệc DK - ai chẳng say mềm...!

(Tiệc ở DK, Phạm Ngọc Nam)

Liên kết nhà ở với dầm chịu lực.

"Nghe hấp dẫn quá nhỉ, “tiệc” DK ấy?”, tôi hỏi. Anh Thành đáp: Đúng đấy, những lúc xong việc, nhìn thành quả, vui lắm. Tự thưởng một bữa tiệc...chỉ có đồ biển thôi. "Đội của anh phải làm gì?". Anh Thành cho biết: "Việc của chúng tôi là ghép nối các đoạn thép hình chữ L, I, U, V... theo tiêu chuẩn với nhau, hình thành khung hoàn chỉnh của khối thượng tầng, sau đó ghép phần này với phần chân đế của nhà giàn. Hai phần này khi ghép nối với nhau tạo thành phần nổi của nhà giàn DKI mà các anh vẫn nhìn thấy trên mặt biển. Kết cấu khi ghép nối xong được cần cẩu chuyển ra sà lan, đưa đến nơi thi công để ghép với phần móng cọc đã được đóng sẵn.

Phần nhà thượng tầng được chia làm 2 tầng chính: Phần tầng hầm và phần trên tầng hầm. Phần trên là nhà ở và phòng làm việc. Cả khu nhà được bọc gỗ nhẹ và bền nhằm chống lại cái nóng như thiêu của biển vào mùa biển lặng, không có gió. Bên ngoài là lớp thép bảo vệ. Trên mái là một sân bay trực thăng. Phần lớn các nhà có hình bát giác, tổng diện tích khoảng 100m vuông; sân bay có diện tích khoảng 300m vuông. Toàn bộ cấu kiện thượng tầng nặng 200-300 tấn.

Tuy nói thì đơn giản vậy thôi, nhưng thi công cũng không hề đơn giản. Ví dụ khi kết nối khối thượng tầng với phần chân đế nhà giàn, các đường xẻ kỹ thuật phải làm sao thật chuẩn, không quá lớn, cũng không được quá nhỏ. Nếu quá lớn, khi hàn sẽ không bảo đảm độ chắc chắn, khi rung lắc nhiều có thể gẫy gục. Nếu xẻ quá nhỏ, sẽ không khớp được với nhau để lắp ráp. Đường xẻ phải cân đối, kết cấu phải đồng đều để khối thượng tầng khi lắp ráp vào phần chân đế hai bộ phận phải khít với nhau. Mối hàn phải thật chuẩn, đảm bảo độ an toàn khi toàn bộ kết cấu của cả hai phần nặng đến 600-700 tấn, chỉ một sơ xuất nhỏ cũng có thể phá hỏng cả công trình.

Tất cả các mối hàn đều được siêu âm tới vài lần trước khi các đoàn kiểm tra tới kiểm tra. Đồng thời những người thợ được chọn đi làm nhà giàn DKI này luôn phải là những người thợ có kinh nghiệm, có tay nghề cao. Vào thời điểm những năm 90, tuy đã có nhiều cải thiện về kĩ thuật, nhưng việc nhập khẩu các thiết bị vẫn rất hạn chế. Quá trình hàn chủ yếu dùng máy hàn 3 pha, do đó mối hàn sinh nhiệt hàng 1000 độ C, các thanh thép rất dễ cong vênh, dễ làm thay đổi toàn bộ kết cấu. Vì vậy những người hàn các cấu kiện này cần hết sức có kinh nghiệm để vừa đảm bảo độ chắc chắn, độ ngấu của mối hàn trong khi vẫn đảm bảo độ chính xác để ghép nối. Với một kết cấu ở dưới mặt đất, khi cong vênh ta có thể nắn, chỉnh khá đơn giản, nhưng giữa biển mênh mông, để sửa chữa một chi tiết là không hề đơn giản. Nhất là tại nhà giàn DKI.

Nhiều khi để hàn một mối hàn, yêu cầu phải có những người thợ đạt trình độ quốc tế. Khi khối thượng tầng và khối chân đế được ghép với nhau, tổng trọng lượng lên tới 600-700 tấn, vì vậy để chuyển cả khối này lên sà lan, chỉ còn một cách móc cả khối vào dây cần cẩu thông qua bốn chiếc tai được hàn. Đây là những mối hàn khó nhất, người thợ hàn phải đạt chuẩn quốc tế (được cấp bằng quốc tế). Bởi, trong quá trình cẩu từ cảng lên sà lan hoặc cẩu từ sà lan để đặt lên phần móng cọc, sóng biển dập dềnh, rung, lắc, vặn... Nếu mối hàn không chắc, sau vài lần rung, lắc, vặn là rắc... một tiếng. Chỉ cần  một tai bị gẫy thôi toàn bộ công trình có thể rơi... “tòm” xuống biển, mấy chục tỉ đi toi, thậm chí còn gẫy cần cẩu, hi sinh tính mạng người thi công.

Sau khi thi công, lắp dựng xong phần thượng tầng, cán bộ công nhân của nhà máy tiếp tục làm nhiệm vụ bảo dưỡng, sửa chữa hoặc sơn lại... công trình, việc này không quá khó, nhưng lại khá nguy hiểm, vì phần lớn thời gian phải làm vào những lúc biển không còn "lặng".

Phạm Công Quang, thợ hàn bậc 6/7 kể: "Vào những năm 1993-1994, tôi mới hơn 20 tuổi, được tham gia đội bảo dưỡng, vì vậy cũng đi gần hết "làng DKI". Hết công trình trên bờ, lại lênh đênh trên biển, từ nhà giàn này, qua nhà giàn khác....cảnh sống xa nhà từ vài tháng đến cả nửa năm, năm sau lại thế, liên tục trong mấy năm, tôi dường như đã quen với “đất” mới. Mặc dù không phải dân biển chuyên nghiệp, nhưng dần dà những thói quen của những người dân biển, của cánh thi công biển cứ dần ngấm vào người. Ban đầu ai cũng sợ bão biển, nhưng rồi chứng kiến vài cơn bão một năm, cũng quen. Tôi vẫn nhớ những khi đu mình trên các cột nhà giàn để phun cát làm sạch, để sửa chữa hay hàn một mối hàn. Công việc diễn ra suôn sẻ những khi gió lặng, nhưng khi trời nổi giông bất chợt, hay một cơn áp thấp đến bất ngờ, cả đội nháo nhào... người lo thu dọn, người lo kéo anh em đang làm nhiệm vụ lên... Bão nhỏ, giông nhỏ còn đỡ, có những cơn bão mạnh, kéo dài, ai cũng lo. Phần vì sợ không hoàn thành khối lượng công việc, ảnh hưởng tới các khâu khác... Phần vì chứng kiến cảnh từng đợt, từng đợt sóng tung bọt trắng xóa, từng lớp... từng lớp... trùm lên nhau, ào đến như muốn xô đổ... nhà giàn.

" ... Suốt ngày nắng như thiêu

Sóng, gió rít, chim kêu

An Tiêm cũng bái phục

Nguy khó đây hơn nhiều..."

(Kỷ niệm đảo Hòn Hải, Phạm Ngọc Nam nguyên trưởng ban DKI)

Anh Quang cho biết,"những lần đầu, chỉ nhìn thôi cũng đã thấy chóng mặt, nhưng là thanh niên, cái mệt, cái ngại qua đi nhanh lắm... Đội sửa chữa của tôi cứ theo tàu mang nguyên vật liệu sửa chữa, bảo dưỡng, làm sạch, sơn lại... hết nhà giàn này sang nhà giàn khác. Trong mấy tháng lênh đênh, cánh thợ sửa chữa của các anh cũng được sống, được nếm trải sự khó khăn của cánh lính hải quân trên các nhà giàn. Vất vả thế, nhưng rất may, không khí ngoài biển rất trong lành, trong đội hầu như không có ai ốm bao giờ... Công việc làm sạch và bảo dưỡng cũng không hề nhẹ nhàng. Để chuyển được một bao cát đã làm sạch lên và phun cát làm sạch hệ thống ống, cột công trình là rất khó. Cát trước khi đưa vào máy để phun, phải phơi khô, làm sạch, sàng lọc từ ở nhà. Làm sạch một nhà giàn, cần chuyển lên vài trăm bao cát mới đủ làm sạch bề mặt để sửa chữa, hàn, sơn chống gỉ... Ngoài yếu tố thời tiết, trong quá trình sửa chữa, khâu chuyển vật liệu cũng mất rất nhiều công sức. Gió mạnh, sóng lớn thường xuyên khiến tàu rất khó để cập được vào nhà giàn. Để chuyển vật liệu bảo dưỡng lên nhà giàn, tàu phải đậu cách nhà giàn 50-100m. Thường anh em từ trên nhà giàn phải quăng dây xuống, đấu nối qua hệ thống ròng rọc với hệ thống ròng rọc tăng lực, vài người kết hợp mới kéo được một bao, chúng tôi vẫn nói đùa, lên được nhà giàn, cát cũng “say”, vì không biết bao cú lắc, nghiêng, chao bên trái, giật bên phải, bao cát mới lên được nhà giàn".

"Vào mùa khô, cả nhà giàn chỉ có một bể nước, cánh thợ Công binh cùng các Bộ đội Hải quân chia nhau từng đĩa nước (các anh giải thích là dùng đĩa cho nó mỏng, tốn ít nước). Tắm cũng hạn chế. Nước chỉ được một chút gọi là. Trong số anh em thợ, có nhiều người chưa từng trải qua cuộc sống thiếu thốn của người lính, vì vậy chưa có cách tiết kiệm như cánh Hải quân. Trong lúc làm việc, cạo gỉ, xỉ hàn... công việc khá nhiều bụi bẩn... Nói thật, tôi vô cùng thông cảm và thương anh em", anh Thắng nói.

Nam Biển Đông chốt Ba Kè

Chỉ lính và lính bốn bề nước thôi

Giàu nghị lực đẹp tình đời

"Có ăn nhạt..." mới hiểu người nơi đây!

(Kính phục lính DKI/9, Phạm Ngọc Nam, nguyên trưởng ban DKI)

Vất vả là vậy, nhưng không chuyến đi biển nào là không vui, không nhà giàn nào là không có kỉ niệm. Anh Thắng kể lại, anh vẫn còn giữ một bức ảnh "độc" khi đang trình diễn màn leo dây, lần từng sải để từ tàu vào với nhà giàn làm việc. Anh Thắng cho biết, tuy nhiên, đó không phải trò để đùa. "Đã từng có trường hợp công nhân bị chết khi chủ quan cho rằng, từ tàu vào nhà giàn tuy chỉ 50m thôi, cứ nghĩ bơi vào cho tiện... Vậy là, ào một cái nhảy xuống biển. Không ngờ, dưới biển, dòng hải lưu chảy rất mạnh đẩy ra xa mãi, trên tàu không có cách nào cứu được, vì nếu tàu vào đó, cũng lập tức bị cuốn trôi. Sau lần đó, mọi người thấm thía sức mạnh của biển. Rút kinh nghiệm, sau này mỗi khi có người xuống biển đều phải đeo dây an toàn, có người trực cứu trợ. Tuy nhiên luôn có tình huống không ngờ xảy ra. Một lần, đồng chí Vũ vừa nhảy xuống nước, lập tức một đàn cá thu rất to lao tới. Anh này kêu oai oái, tưởng cá mập... Anh em trên tàu cũng hốt hoảng... Nhưng đàn cá phát hiện "con mồi" quá miếng, cũng bỏ đi, cả tàu mới xác định đó là đàn cá thu. Anh em trên tàu sau phen hú hồn, ai nấy thở phào...".

... May mà nó vẫn chưa cần

Khi leo lên cảng nhìn chân vẫn còn...

(Bất cẩn, Nguyễn Quang Ánh, nguyên phó ban DKI)

Anh Thắng chia sẻ nỗi buồn, sự vất vả của anh em sống trên nhà giàn bằng câu chuyện rất vui: "Sau khi lênh đênh trên biển 4 tháng, tôi đã thấm cảm giác thèm đất liền là thế nào. Khi về  tới phao số 0, nhìn thấy đất liền, nhìn thấy thành phố Vũng Tàu rực sáng trong đêm, tâm trạng vô cùng bồn chồn...

Đã thấy chớp Hải đăng Vũng Tàu

Mừng như sống lại gữa đêm thâu...

(Nỗi niềm DKI, Phạm Ngọc Nam)

Tôi cùng một số đồng chí xin phép chỉ huy tàu để vào bờ. Tôi dặn đồng chí lái ca-nô ở lại trông ca-nô để anh em lên bờ mua rau. Mua xong, ra đến biển, chúng tôi tá hỏa, không thấy anh lái ca-nô đâu, trong khi đó, ca-nô thì nằm chềnh ềnh trên một đụn cát, cách mép nước hơn trăm mét. Thì ra thủy triều rút xuống khiến ca-nô đã mắc cạn. Lúc này tất cả anh em lại phải tỏa ra các hướng, đi gom người giúp để đẩy ca-nô xuống nước... thế mới biết, chẳng riêng mình thèm... đất liền.

NGUYỄN HÒA

Chuyện những người dựng "làng trên biển" (kỳ 2)

Chuyện những người dựng "làng trên biển" (kỳ 1)