Thời gian vừa qua Đảng và Nhà nước ta đã có nhiều chủ trương, chính sách nhằm hỗ trợ cho đồng bào người dân tộc thiểu số tại Tây Nguyên sống bằng nghề sản xuất nông, lâm nghiệp có đất sản xuất và đất ở để ổn định và từng bước nâng cao đời sống, tăng cường khối đại đoàn kết dân tộc, phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm quốc phòng-an ninh trên địa.
          Trên cơ sở Quyết định 132 của Thủ tướng Chính phủ, UBND tỉnh Gia Lai ra quyết định số 96 triển khai chương trình hỗ trợ khai hoang đất cho đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) thiếu đất sản xuất. Đây được xem là giải pháp trọng tâm, được ưu tiên hàng đầu của tỉnh Gia Lai để giúp đồng bào từng bước ổn định cuộc sống, phát triển kinh tế, xoá đói giảm nghèo, xây dựng làng bản ngày càng giàu đẹp. Thực hiện Quyết định của UBND tỉnh, ngày 21-2-2003, UBND huyện Ayun Pa đã ra quyết định số 117 phê duyệt danh sách 205 hộ đồng bào DTTS thiếu đất sản xuất cần đăng ký khai hoang thủ công hơn 75 ha đất hoang thành ruộng lúa một vụ và lúa nước hai vụ tại 6 thôn, làng (Plei A’Min, Plei Tel A, Plei Tel B và Plei Sinh A, B, C) của xã Ia Sol thuộc huyện Ayun Pa (Gia Lai) với tổng kinh phí 313.400.000 đồng (mức hỗ trợ 4.000.000 đồng/ha). Bên cạnh đó, ngày 1-3-2003, UBND huyện Ayun Pa ra công văn số 26 tiếp tục phê duyệt danh sách 60 hộ dân đối tượng Chương trình 132 của Chính phủ bổ sung đăng ký san ủi 39,25 ha đất ở 3 thôn Kế Tân, Plei Mil và Ia Peng (xã Ia Sol) với tổng kinh phí 134.150.000 đồng. Song, chỉ hơn một năm thực hiện, cán bộ xã Ia Sol đã có những vi phạm để rút tiền của Nhà nước

Đất canh tác biến thành đất khai hoang

Trao đổi cùng chúng tôi về vấn đề đất khai hoang tại địa phương, ông Rơchâm Doni-một người đã sống và gắn bó với bà con hai làng Plei Tel A, Plei Tel B nhiều năm nay cho biết: “Đất ấy, người dân đã trồng cây bắp, cây mì từ bao đời mà còn bảo là đất khai hoang gì nữa?"

Theo nhiều nguồn tin của quần chúng nhân dân: Để lập danh sách các hộ “đăng ký” khai hoang và triển khai Chương trình 132, một số cán bộ xã Ia Sol đã thuê vợ chồng ông Kpar Mak với thù lao 20.000 đồng/người/ngày lập danh sách, ký xác nhận “khống” các hộ dân người dân tộc thiểu số thiếu đất sản xuất(!) Vì vậy, trên thực tế, nhiều người có tên là “chủ hộ đăng ký khai hoang” theo quyết định 117 của UBND huyện Ayun Pa nhưng đều là người trong một gia đình. Chẳng hạn, gia đình anh Ksor Đoan (ở Plei Sinh), hai người con là Rơmah H’An và Rơmah Din đều được “tách” ra là chủ hộ trong danh sách nhận đất khai hoang “ảo”!? Đặc biệt hơn, dù mới chỉ học trường tiểu học Lê Lợi (lớp 5) nhưng em Ksor Bênh (ở Ia Peng) vẫn “đàng hoàng” trở thành chủ hộ có đất khai hoang theo công văn số 26/CV-UB của UBND huyện Ayun Pa, mà cả em lẫn gia đình (bố là Kpar Loal, mẹ là Ksor H’Dăm) đều không hề biết gì (?)

Nhờ sự giúp đỡ của người dân, chúng tôi đến được vùng đất canh tác của bà con khu vực Jư Rok – Plei A’Min. Đây là vùng đất đã được khai hoang từ năm 1997, do ông Kpar Mak – Phó trưởng thôn lúc ấy, làm đơn xin UBND xã Ia Sol cũ (nay là xã Ia Sol và thị trấn Phú Thiện) giao 9,87 ha đất lại cho bà con trồng lúa nước hai vụ, nước do trạm bơm ông Kpar Mak đầu tư. Ấy vậy mà sau hơn 6 năm sản xuất (từ năm 1997 đến 2003) diện tích đất ấy vẫn được cán bộ UBND xã Ia Sol đưa vào danh sách để trình lên UBND huyện Ayun Pa đề nghị duyệt… kinh phí hỗ trợ đất khai hoang!

Xử lý nương nhẹ, dân không đồng tình

Những sai phạm của các cán bộ UBND xã Ia Sol khiến nhiều người dân trong xã viết đơn, thư khiếu nại lên các cấp chính quyền, UBND huyện Ayun Pa và UBND tỉnh Gia Lai. Đặc biệt, ông Dương Văn Viễn (thôn Ia Zút, xã Ia Sol, huyện Ayun Pa), đã nhiều lần kiến nghị lên lãnh đạo huyện, tỉnh và cả Thanh tra Chính phủ. Đáp lại, lãnh đạo xã Ia Sol báo cáo những “sai phạm” hành chính trong lĩnh vực xây dựng nhà cấp 4 của ông Dương Văn Viễn. Ngày 6-9-2004, UBND huyện Ayun Pa ra Quyết định 522/QĐ-CT về việc cưỡng chế, tháo dỡ toàn bộ căn nhà “xây dựng trái phép” của ông Viễn. Thực tế, trên địa bàn xã Ia Sol, không riêng gì nhà ông Dương Văn Viễn mà có đến 51 hộ dân xây nhà không có đủ các thủ tục pháp lý cần thiết (trong đó có cả cán bộ UBND xã).Việc giám sát tổ chức thực hiện quyết định trên của các cơ quan chức năng có lúc thiếu chặt chẽ, để xảy ra nhiều điều đáng tiếc.

Để làm rõ sai phạm trong triển khai Chương trình 132 tại địa phương, Thanh tra tỉnh đã điều tra và có kết luận số 63/KL-TTr ngày 11-3-2004. Trong tổng số 15 nội dung mà Đoàn Thanh tra xác minh, ông Vũ Đức Minh và một số cán bộ UBND xã Ia Sol có nhiều sai phạm trong các vấn đề quản lý tài chính, đất đai! Ngày 28-1-2005, Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai ra Quyết định thành lập Đoàn Thanh tra liên ngành để tiếp tục làm rõ những sai phạm của cán bộ xã Ia Sol trong triển khai Chương trình132 tại xã. Chỉ riêng với chương trình khai hoang 75 ha cho 205 hộ DTTS theo quyết định 117 của UBND huyện Ayun Pa thì đã có 52,45 ha là “đất đã canh tác”! Thực chất việc khai hoang ở đây chỉ là “cải tạo đất rẫy thành ruộng một vụ”… tức là cũng trồng lúa “rẫy”(!); khai hoang chưa đúng quy trình; đất chưa được cày, xới; diện tích khai hoang không đúng với thực tế! Ngoài ra, còn có 12,638 ha đất rẫy (chứ không phải đất hoang theo tinh thần Quyết định 132 của Thủ tướng Chính phủ) được cải tạo thành ruộng hai vụ! Đối với 32,25 ha đất khai hoang “bổ sung” theo Công văn số 26/CV-UB của UBND huyện Ayun Pa, biên bản kết luận hiện trạng đất được xác định là khai hoang cơ giới, không cày xới, không bừa!

Từ kết luận của Đoàn Thanh tra liên ngành, ngày 1-6-2005, UBND huyện Ayun Pa ra Quyết định thu hồi số tiền của hai cá nhân sử dụng xe cơ giới trong hợp đồng khai hoang với lãnh đạo UBND xã Ia Sol với số tiền 52.457.000 đồng nộp vào ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, số tiền phạt trên xem ra rất ít so với tổng số tiền nhà nước đầu tư vào Chương trình 132 tại xã Ia Sol lên đến 447.550.000 đồng. Và điều người dân chưa đồng tình là 3 cán bộ UBND xã Ia Sol (ông Vũ Đức Minh, nguyên Chủ tịch UBND xã; ông Bùi Văn Đông, cán bộ kế toán- tài chính và ông Trần Khắc Luân, cán bộ địa chính- xây dựng) - những người chịu trách nhiệm chính về những sai phạm nêu trên lại chỉ “bị” xử lý kỷ luật theo các hình thức: Khiển trách và cảnh cáo!

LÊ QUANG HỒI