Thời tiết ở Gia Lai trong thời gian gần đây có những diễn biến phức tạp, nắng hạn liên tục kéo dài làm cho mực nước trên các ao hồ, sông suối dần dần bị cạn kiệt, đặc biệt ở 4 huyện phía đông. Hàng nghìn héc-ta cây trồng của bà con ở các huyện An Khê, Kbang, Kông Chro, Đăk Pơ bị thiếu nước trầm trọng, nguy cơ mất mùa rất lớn. Trong đo,ă Kông chro là huyện bị thiệt hại do hạn hán lớn hơn cả, người nông dân ngày đêm chỉ trông chờ vào “giọt nước của trời”.

Cây trồng khát nước

Dọc theo quốc lộ 19, đoạn qua địa phận huyện Đăk Pơ, thị xã An Khê và huyện Kbang, hai bên đường hàng nghìn héc-ta bắp lai, đậu đỗ, lúa nước đang khô héo rất cần mưa. Nếu thời tiết cứ thế này thì không ai dám chắc năm nay những thiệt hại do hạn hán gây ra đối với nông nghiệp của các huyện phía đông tỉnh Gia Lai sẽ đến con số bao nhiêu? Và đời sống của bà con nông dân cũng sẽ rất khó khăn. Từ tỉnh lộ 662, đoạn từ huyện Đăk Pơ vào huyện Kông Chro dài 28 km, hàng chục héc-ta ngô lai, bông vải, đậu đỗ của bà con nông dân các xã An Trung, Yang Trung – huyện Kông Chro như đang “hấp hối” trước nắng hạn kéo dài. Nhiều rẫy ngô lai đã chết khô ngay trong giai đoạn trổ cờ, phun râu, đang bị bỏ hoang chẳng còn ai đoái hoài đến.

Ngay từ đầu vụ sản xuất, nắng nóng đã làm 3.067 ha cây trồng tại huyện Kông Chro bị ảnh hưởng nghiêm trọng vào giữa vụ mùa (mất trắng: 1.188 ha; giảm 50% năng suất: 1.879 ha). Niềm mong mỏi vượt qua khó khăn về thời tiết của hàng nghìn hộ nông dân Kông Chro lại thêm một lần thử thách khắc nghiệt khi đợt nắng hạn lần thứ 2 đã và đang tiếp tục hoành hành, đe doạ trực tiếp đến 850 ha ngô lai sản xuất vụ 2 (được tái sản xuất sau thiệt hại trong vụ 1). Nguy hại hơn, với thời tiết nắng nóng kéo dài từ giữa tháng 10 cho đến nay, 1.359 ha bông vải tại huyện Kông Chro - vùng nguyên liệu trọng điểm của tỉnh Gia Lai - phải đối mặt với thực tế khá phũ phàng: Năng suất nguyên liệu chủ yếu cung ứng cho Nhà máy chế biến bông hiện đại nhất khu vực ASEAN giảm từ 50 đến 60%, tức là chỉ đạt 8-9 tạ/ha!

Năm 2006, trên toàn huyện Kông Chro nắng hạn gây ảnh hưởng lớn đến năng suất, sản lượng của 5.100ha cây trồng các loại, thiệt hại sơ bộ đã lên đến 14,3 tỷ đồng.

Nỗi buồn của những người làm nông nghiệp

Sự khắc nghiệt của thời tiết khô hạn, đã khiến hàng nghìn hộ nông dân tại các xã An Trung, Yang Trung, Kông Yang, Sơ Roâ… của huyện Kông chro (Gia Lai) gần như không còn biết dựa vào đâu để tiếp tục tái sản xuất sau khi phải trải qua một vụ mùa đầy trắc trở. Mất trắng gần 2 ha ngô lai, bà Lê Thị Loan, xã Yang Trung, Kông Chro cũng chỉ biết trách trời: “Vụ mùa vừa qua, nhà tôi trồng 2 ha nhưng cuối cùng chẳng thu được bao nhiêu. Trời nắng nóng liên tục kiểu này thì chẳng có giống ngô ngắn ngày nào chịu nỗi! Hai vợ chồng già rồi mà cứ bám vào rẫy nhưng trời chẳng thương mình. Thường thì mỗi vụ ngô tôi thu được 4 - 5 tấn/ha nhưng bây giờ cả rẫy 2 ha cũng chỉ thu được chưa được 4 tạ. Qua một vụ sản xuất cả gia đình cùng làm mà có bán tất cả ngô thành phẩm cũng chỉ được 500.000 – 600.000 đồng. Thế là lỗ nặng, lỗ cả vốn mua giống, phân bón phải đến gần 6 triệu đồng đầu tư cho rẫy ấy chứ, chưa kể công chăm sóc"”. Anh Hùng – một nông dân ở thị trấn Kông Chro - đầu tư 1,2 ha rẫy của mình ở khu ngoại ô thị trấn. Song, chỉ sau một năm sản xuất anh đã mất trắng 7 sào ngô lai và 5 sào bông vải do nắng hạn. Nỗi lo của anh càng nhân lên gấp bội khi cả chục triệu đồng đầu tư của Công ty TNHH một thành viên Bông Việt Nam chi nhánh tại Gia Lai và những khoản vay vốn mua giống ngô lai của tư thương, gia đình anh vẫn chưa có điều kiện để trả. Tuy vậy, theo anh Hùng: “Giải pháp duy nhất để giúp gia đình tôi vượt lên tình hình hiện nay là phải biết tận dụng rẫy tái sản xuất, trồng 1,2 ha dưa hấu phục vụ vào dịp Tết Nguyên Đán hy vọng sẽ đem lại nguồn thu nhập mới, bù lỗ cho một năm sản xuất thất bát vì phụ thuộc quá nhiều vào nước trời.”.

Được biết, cùng quan điểm như anh Hùng, hiện nay hàng trăm hộ nông dân Kông Chro đang đổ xô trồng dưa hấu. Theo tin từ phòng Kinh tế huyện Kông Chro, hiện đã có 153 ha đất tại các xã Kông Yang, Yang Trung, Đăk Pơ Phò, Yang Nam, An Trung và thị trấn Kông Chro đang gieo trồng dưa hấu và hàng chục héc-ta đất được chuẩn bị để dồn sức cho những nỗ lực cuối cùng trong một năm sản xuất chống chọi với nắng hạn dai dẳng. Song, trên thực tế, giá dưa hấu thành phẩm ngay tại thị trấn Kông Chro cũng chỉ khoảng 1.000 đồng/kg, tức chỉ chiếm khoảng 60-70% giá mặt hàng nông sản này vào năm ngoái. Theo nhận định của một hộ nông dân chưa dám dồn sức trồng dưa hấu thì: Giá dưa hấu những ngày giáp Tết Nguyên Đán chỉ cần giảm xuống một ít, khoảng 800 đồng/kg, người trồng dưa trên đất Kông Chro sẽ tiếp tục nhận thêm một vụ sản xuất thất thu!

Cùng dân khắc phục hậu quả hạn hán

Cùng với những nỗ lực của người nông dân, theo ông Trịnh Văn Điển – Trưởng phòng Kinh tế huyện Kông Chro: “Để vượt qua hạn hán đang hoành hành trên diện rộng, UBND huyện Kông Chro và Phòng Kinh tế huyện đang triển khai những biện pháp khẩn cấp giúp nông dân khắc phục khó khăn trong sản xuất như: rà soát lại nguồn kinh phí chống hạn , xây dựng phương án giải quyết nước sinh hoạt cho dân”. Được biết, từ nguồn kinh phí chống hạn, UBND huyện Kông Chro đã triển khai phân bổ 12.830 kg giống ngô lai cho các già làng, trưởng thôn, các hộ nông dân gặp nhiều khó khăn. Bên cạnh đó, hơn 21.500 kg giống ngô lai cũng đã được cửa hàng Thương mại Kông Chro triển khai bán trợ cước, trợ giá cho nông dân bị thiệt hại do nắng hạn để họ tái sản xuất. Tuy nhiên, trong tình hình nắng hạn vẫn đang tiếp tục hoành hành, nỗ lực nạo vét các tuyến kênh mương, thuỷ lợi trên địa bàn toàn huyện vẫn chưa đạt được hiệu quả mong muốn khi nguồn nước từ các sông, suối và cả 10 công trình thuỷ lợi trong toàn huyện đã đến hồi cạn kiệt.

LÊ QUANG HỒI