Những kỷ niệm phá án và mối duyên nợ văn chương

Thiếu tướng Nguyễn Sinh Xô, Cục trưởng Cục phòng, chống tội phạm ma túy, Bộ đội Biên phòng

4 năm và 3 nghìn câu chuyện “đánh” án

Trước lúc gặp ông, tôi cứ nghĩ người đứng đầu ngành phòng, chống ma túy chắc phải “hoành tráng”, ăn to nói lớn, lạnh lùng và khó gần lắm. Nhưng, tôi đã nhầm. Ông ngồi trước tôi nhẹ nhàng, gần gũi, chuyện trò sôi nổi, tự nhiên. Duy có đôi mắt thì sắc lẹm, quyết đoán. Nghe tôi đặt vấn đề muốn viết về các chuyên án ma túy của Bộ đội biên phòng, ông nhẩm đếm: “Nếu tính từ tháng 1-2005, thời điểm Cục Phòng, chống ma túy ra mắt và bước vào hoạt động, đến nay lực lượng biên phòng đã bắt giữ trên 3 nghìn vụ với khoảng gần 5 nghìn đối tượng. Mỗi vụ như vậy là một câu chuyện dài, những tình huống, kỷ niệm không thể nào quên”...

Vụ án “đầu tay” khi Thiếu tướng Nguyễn Sinh Xô nhận chức Cục trưởng mang mật danh 407C. Cầm đầu đường dây ma túy này là tên Nguyễn Văn Ngụ, quê Đô Lương, Nghệ An. Ngụ là một tên cáo già nhiều thủ đoạn và rất liều lĩnh, luôn mang vũ khí nóng bên người, sẵn sàng chống trả khi bị phát hiện. Sau một thời gian theo dõi, Cục trưởng Xô quyết định cho phục kích và bắt Ngụ. Quan sát thấy đối tượng đang từ trong lán đi ra, vai mang túi và khoác một khẩu súng quân dụng, trinh sát xông ra khống chế. Nhưng khi kiểm tra thì chỉ có cơm nắm và khoảng 200 nghìn USD. Ngụ đã ranh ma không mang theo “hàng” ngay để nghi binh lực lượng biên phòng. Nếu lúc này không có biện pháp kịp thời để giải quyết tình huống phát sinh này thì chuyên án coi như thất bại và ta thì bị “lộ bài”. Cục trưởng Xô hội ý ban chuyên án và quyết định chỉ đạo lấy lý do đối tượng sử dụng vũ khí quân dụng và xâm phạm biên giới trái phép để tạm giữ Ngụ và ngay lập tức ra quyết định khám nhà y tại Đô Lương và đã thu giữ tại đây 1,5 bánh hê-rô-in. Từ kết quả này ta tập trung khai thác, mở rộng chuyên án và bắt thêm nhiều đối tượng khác…

Ở một địa bàn khác không kém phần phức tạp, nóng bỏng- “đánh” án ma túy bên đất bạn Lào. Theo lời Thiếu tướng Nguyễn Sinh Xô thì: “Nếu như sức ép ma túy ở ngoại biên lớn, dù có căng quân ra ngăn chặn ngay trên biên giới, nó vẫn chảy được sâu vào trong nội địa. Vì vậy hợp tác quốc tế về phòng, chống tội phạm ma túy là rất quan trọng”. Chuyên án đầu tiên sau ngày Cục Phòng, chống ma túy, Bộ đội Biên phòng Việt Nam và Cục Điều tra tội phạm ma túy, Bộ An ninh Lào ký quy chế phối hợp mang mật danh 208VL đã giành thắng lợi giòn giã, đánh sập đường dây mua bán vận chuyển ma túy với quy mô lớn từ Mi-an-ma qua Lào vào Việt Nam, bắt 6 đối tượng, thu gần 5 vạn viên ma túy tổng hợp; 0,2kg thuốc phiện. Tuy nhiên, khi tiến hành khám xét nhà tên cầm đầu Cà Văn Tụt ở U Đôm Xay, do thủ tục hành chính của công an Lào phức tạp nên triển khai lệnh khám nhà chậm, đối tượng đã kịp phi tang khoảng 16 nghìn viên ma túy tổng hợp… Chuyên án 609H cũng là kỷ niệm khó quên với Thiếu tướng Nguyễn Sinh Xô. Theo kết quả điều tra cơ bản tuyến Sê Pôn-Bản Đông (Sa-van-na-khẹt - Lào) - Sen Bụt-Khe Sanh (Quảng Trị-Việt Nam), trinh sát phòng, chống ma túy nắm được có dấu hiệu hoạt động của một đường dây mua bán, vận chuyển ma túy tổng hợp lớn vào Việt Nam. Để nắm được hoạt động của đường dây này, hai trinh sát đặc nhiệm có nhiều kinh nghiệm bằng “màn kịch đi tìm người thân” để “vào hang xem cọp dữ”. Từ những thông tin do trinh sát nội tuyến cung cấp, Cục trưởng Xô đã di chuyển sở chỉ huy tới sát biên giới để chỉ đạo “đánh” án. Ngày 17-12-2007, ta quyết định phục bắt tại hang đá trên đường mòn cách Bản Đông khoảng 3,5km, địa điểm mà đối tượng hẹn “giao hàng”. Nhưng tại đây đối tượng lại nhùng nhằng chưa tổ chức giao hàng để nghe ngóng tình hình. Hôm sau, chúng thông báo “hàng” đã đủ và hẹn nhau giao hàng nhưng ở nơi khác. Địa điểm này cách vị trí đã khảo sát khoảng 300m và bất lợi cho ta. Gặp tình huống ngoài dự kiến, trinh sát nội tuyến trong vai người mua “hàng” đã nhanh trí thực hiện chiến thuật cầm chân đối tượng bằng cuộc cãi vã để ngầm thông báo cho lực lượng mật phục. Sau đó, khi thấy đối tượng có dấu hiệu bỏ cuộc, người mua “hàng” bất ngờ ra đòn tới tấp để “cướp hàng”. Trong lúc hỗn chiến, lực lượng mật phục ập tới bắt các đối tượng khiến chúng không kịp trở tay, còn kẻ “cướp hàng” thừa cơ… chạy thoát vào rừng. Lực lượng đánh án đã bắt tại chỗ và thu giữ tại nhà các đối tượng hơn 8.000 viên ma túy tổng hợp, 5 súng, hơn 50 triệu kíp Lào… mà vẫn giữ nguyên được bí mật nghiệp vụ.

Kể đến đây, Thiếu tướng Nguyễn Sinh Xô chợt dừng lại. Ông bảo: “Chuyện “đánh” án ma túy thì dài lắm. 3 nghìn vụ là 3 nghìn chuyện. “Món” này nghe thì thích, nó phảng phất như trong truyện trinh thám Sê-lốc Hôm, nhưng trong thực tế là một trận tuyến khốc liệt. Bọn tội phạm ma túy luôn có vũ khí bên mình sẵn sàng chống trả khi bị dồn đến đường cùng, không ít chiến sĩ biên phòng đã bị thương tích trong quá trình phá án”. Cuối tháng 11-2007, 2 cán bộ Đội phòng, chống ma túy Đồn biên phòng 425 Điện Biên trong khi đuổi bắt các đối tượng đã bị chúng dùng dao đi rừng chống trả quyết liệt làm trọng thương; có chiến sĩ đặc nhiệm hàng chục lần phải trà trộn vào thế giới tội phạm, bị chúng thử thách với nhiều thủ đoạn xảo quyệt. Mới đây, một chiến sĩ biên phòng tỉnh Quảng Ninh khi truy kích tội phạm bị đối tượng nhiễm HIV dùng kim tiêm đe dọa, đồng chí đã đẩy đối tượng rơi xuống sông rồi nhảy theo, bắt gọn đối tượng thu 24 bánh hê-rô-in… Còn gia đình các anh bị bọn tội phạm khủng bố, đe dọa không còn là chuyện hiếm nữa. Đồn trưởng biên phòng Cầu Treo bị đối tượng ma túy tống tiền tại nhà và dọa “giết cả nhà”; đội trưởng đặc nhiệm biên phòng Điện Biên bị đối tượng nhắn tin dọa sẽ “cắt gân”; ngay như Cục trưởng Xô có thời điểm án căng, cũng bị đối tượng khủng bố điện thoại vào đêm khuya… Thiếu tướng Xô cười, bảo: “Bọn tội phạm dọa vậy là chứng tỏ nó sợ. Mình phải “cứng” thì mới trấn áp được chúng”. Rồi ông rầu rầu kể một chi tiết mới đây: Trưa ngày 6-1-2009 khi đối tượng ma túy Lò Thị Hoa bị bắt ở nhà riêng tại bản Hạ, Thanh Yên, Điện Biên, bố đẻ Hoa đã ngang nhiên xúi giục con gái: Đằng nào cũng chết, con cắn lưỡi mà tự tử ngay đi, để cán bộ biên phòng cũng phải “chết” theo…

Đội đặc nhiệm Bộ đội Biên phòng tỉnh Điện Biên đang truy bắt tội phạm ma túy. Ảnh: XUÂN ĐẠI

Duyên nợ văn chương

Trước khi gặp Thiếu tướng Nguyễn Sinh Xô, tôi đã từng nghe mấy anh em trong làng báo “kháo” chuyện ông tướng “ma túy” này làm thơ hay. Lúc vui chuyện tôi hỏi, ông cười: “Thơ phú gì đâu. Những lúc căng thẳng hoặc cao hứng khi vừa xong một chuyên án nào đấy, làm vài đoạn để giải tỏa cho vui ấy mà”…

Ngược thời gian, 40 năm trước chàng trai trẻ Nguyễn Sinh Xô khi còn là học trò của xã Hoằng Đông, huyện Hoằng Hóa, Thanh Hóa đã sớm có tiếng là hay chữ. Ước nguyện được theo nghiệp văn chương đã đưa anh đến với khoa Văn Đại học tổng hợp Hà Nội. Nhưng, hồi đó chiến tranh đang lan rộng, như bạn bè cùng trang lứa, anh “xếp bút nghiên lên đường đánh Mỹ”. Năm 1971, anh nhập ngũ vào công an vũ trang, công tác ở đồn cửa khẩu Nậm Cắn (Kỳ Sơn, Nghệ An). Những tháng ngày gian khổ, lăn lộn ở vùng đồng bào dân tộc Mông để làm công tác vận động quần chúng không làm ngưng sự rung động trong tâm hồn nhạy cảm của chàng cựu sinh viên khoa văn. Có lần vào trong bản, chợt thấy cô gái trẻ đang vo gạo trên suối nước, tứ thơ bỗng bật lên: “Em vo rá gạo/Bên dòng suối xanh/Hoàng hôn nắng tím/Đẹp như bức tranh…”. Còn một lần qua Đồng Hới, Quảng Bình, đứng trước biển, Nguyễn Sinh Xô lại trào lên nỗi niềm: “Đại dương nào có biết/Giữa mênh mông khô cằn/Nhắc tên em ngàn lần/Cho hòa cùng tiếng sóng/. Ơi không gian hy vọng/Ơi nỗi nhớ hai đầu/Khoảng cách nào gần hơn/Cho thuyền về với bến…”.

Sau này tuổi đã lớn về đảm nhiệm các trọng trách khác nhau, triền miên với các vụ án ma túy nhưng Thiếu tướng Nguyễn Sinh Xô vẫn không bỏ thói quen làm thơ. Ông bảo: “Đánh” ma túy và làm thơ tưởng là hai chuyện khác nhau nhưng lại rất gần nhau, hỗ trợ nhau, đều hướng tới đích nhân văn, vì con người”. Tháng 5-2008, sau khi chỉ đạo thành công một chuyên án ma túy ở Điện Biên, ông bâng khuâng giữa mây ngàn gió núi với “nỗi nhớ một mình”: “Nơi anh đứng là biên cương lộng gió/Cơn gió heo may mang hương vị của rừng/Lất phất xuân thì trên mái tóc trẻ trung/Bất chợt hình em dịu hiền trong dáng núi/. Đường chân trời tím biếc miền biên giới/Nơi xa xăm mang nỗi nhớ một mình/Mùa thu về úa cả vạt rừng xanh/Chàng thi sĩ đắm mình trong ngút ngát…”.

Trong mỗi vụ án ma túy, ẩn sau những “hàng trắng”, súng đạn và đánh đấm là những số phận những hoàn cảnh rất “người”, rất “đời”. Thiếu tướng Nguyễn Sinh Xô kể với tôi một chuyện: Có chiến sĩ biên phòng ở một đồn sát biên giới của tỉnh Nghệ An đã nhiều năm sống với đồng bào dân tộc để làm công tác dân vận. Anh được mọi người quý mến, cưu mang, đùm bọc. Trong một lần về phép ở dưới xuôi, cháu bé con chủ nhà nơi anh ở theo về. Nhưng khi đến huyện Con Cuông, trinh sát biên phòng phát hiện cháu bé có mang thuốc phiện trong người. Khi được hỏi, cháu bé thật thà trả lời: Bố mẹ bảo mang cái này bán đi để có tiền nuôi cán bộ. Người chiến sĩ biên phòng lặng đi vì xúc động và anh đã không ngần ngại tự nhận là chủ của số thuốc phiện trên để mong thoát tội cho em bé và gia đình. Cử chỉ của anh đã có sức cảm hóa lớn. Gia đình và bản làng nơi chiến sĩ biên phòng ấy công tác nghe chuyện đã vận động nhau không buôn bán thuốc phiện nữa… Câu chuyện này ám ảnh Cục trưởng Xô mãi và trở thành “duyên cớ” để nhiều bài thơ của ông ra đời, như: “Hạt gạo vùng cao”, “Gửi về miền thương nhớ”… Không chỉ làm thơ, Nguyễn Sinh Xô còn là tác giả lời bình cho nhiều bộ phim đã đạt giải cao như “KM số 0”, “Hải Triều quê tôi”…

Khi chúng tôi chia tay Thiếu tướng Nguyễn Sinh Xô thì cũng là lúc chuông điện thoại phòng ông đổ dồn, báo tin: Trong những ngày đầu năm 2009, biên phòng tỉnh Điện Biên vừa bắt 2 vụ buôn bán ma túy, phối hợp với bạn Lào triệt phá một đường dây ma túy có vũ trang sát biên giới. Ngoài kia một mùa xuân mới đang về…

TRẦN HOÀNG TIẾN