Ấy là năm 1973, tôi cùng một số sinh viên tốt nghiệp khóa 1 đào tạo đại học ngành báo chí của Trường Tuyên huấn Trung ương (nay là Học viện Báo chí và Tuyên truyền) được về công tác tại Báo Quân đội nhân dân. Người đầu tiên tôi gặp ở Phòng Biên tập Chính trị (nay là Phòng Biên tập Công tác Đảng, công tác chính trị-CTĐ, CTCT) của tòa soạn là anh Vũ Hồ. Lúc đó, các phóng viên của phòng đi công tác vắng, chỉ có anh ở nhà niềm nở tiếp tôi.

- A, chào Thống! Trẻ quá hả!

- Vâng, thủ trưởng là thiếu tá, em thiếu úy, lẽ ra em phải gọi thủ trưởng... Nhưng thôi, em xin phép gọi là anh.

Anh cười xòa: “Gọi gì mà chẳng được, cốt là anh em quý nhau”.

leftcenterrightdel
Nhà báo Vũ Hồ.  Ảnh tư liệu do gia đình cung cấp.

Anh thấp đậm, cân đối và rất đẹp trai. Sau mới biết, anh là trai Hàng Bồ chính gốc. Tôi được ở cùng phòng với anh gần hai chục năm. Có lẽ ngay cả cho đến bây giờ, tôi chưa bao giờ gặp một cán bộ quân đội có phong thái điềm đạm và dung dị như anh. Lúc đó, anh thuộc đội ngũ những phóng viên chủ lực, chủ chốt của tòa soạn. Tôi được nhiều lần đi công tác cùng anh ở các đơn vị. Có thể nói, với những phóng viên trẻ mới về tòa soạn, không có gì trưởng thành nhanh bằng được phân công đi công tác tại các đơn vị cùng với những phóng viên lớp trước, giàu kinh nghiệm. Bởi thế, tôi học được rất nhiều ở anh, từ cách gặp gỡ, nói năng, tiếp xúc với cán bộ, chiến sĩ và đặc biệt là cách phỏng vấn. Anh bảo tôi, phỏng vấn mà thiếu kinh nghiệm thì cũng giống như hỏi cung, chẳng những không lấy được tư liệu tốt mà còn gây khó chịu cho anh em đơn vị.

Tôi được anh biên tập, sửa bài đầu tiên khi vừa chân ướt chân ráo về tòa soạn. Ấy là lần tới Đại đội 3 pháo cao xạ ở Cổ Nhuế để viết bài về sẵn sàng chiến đấu. Anh sửa cho tôi từng câu, từng chữ, giống như tôi là cánh diều càng “bốc” lên thì anh là người cầm dây, càng níu xuống. Anh bảo “bốc” lên thường là nhược điểm của người viết trẻ. Bài ấy tôi viết với tiêu đề “Khí thế mới ở Đại đội 3”. Anh đã lấy câu kết của bài để đưa lên tít: “Ở đây, tất cả đều sẵn sàng”. Tôi coi anh như người thầy làm báo của mình từ ngày ấy.

Anh sống hết sức giản dị, khiêm nhường. Khi tôi vừa về tòa soạn, Tổng biên tập Nguyễn Đình Ước giới thiệu về anh: “Đây là một ngòi bút viết chuẩn mực, chân phương nhất tòa soạn”. Quả thật, văn phong anh trong sáng, mạch lạc. Anh không bao giờ nổi nóng, không va chạm với bất cứ ai. Khi bàn giao vị trí Trưởng phòng Biên tập CTĐ, CTCT, anh bảo:

- Phân công công tác, biên tập bài vở cho anh em thì làm phó trưởng phòng Thống đã biết rồi, giờ làm trưởng phòng, khó nhất là tạo ra được niềm hứng thú làm báo và tình cảm gắn bó của anh em trong phòng.

Tôi vâng lời anh, theo “phương châm” ấy để xây dựng Phòng Biên tập CTĐ, CTCT thành một trong những phòng chủ lực của tòa soạn.

Nhớ một lần cùng anh đi công tác ở Quân đoàn 2. Mùa đông, anh mặc bộ quần áo dạ. Vải dạ được là nếp, dáng anh cân đối, thấp đậm, đẹp khó tả. Xuống đại đội, trao đổi xong với cán bộ, chúng tôi được chỉ huy đơn vị giới thiệu đến gặp một cán bộ cấp trung đội và mấy chiến sĩ tiêu biểu. Anh bảo tôi: “Chúng mình sẽ đi gặp mấy cậu như đơn vị giới thiệu, sau đó tự ta đi gặp một số anh em khác”. Sau này tôi mới biết, chỉ có phóng viên có kinh nghiệm mới “nảy” ra cái ý đi gặp anh em mà đơn vị không giới thiệu.

Làm trưởng phòng biên tập, anh chẳng những đề xuất với Tổng biên tập Nguyễn Đình Ước, sau là nhà báo Trần Công Mân về xây dựng và viết gương điển hình trên báo, mà anh còn là một trong số ít cây bút chủ lực viết những tấm gương tiêu biểu để toàn quân học tập. Anh nổi tiếng về viết gương điển hình tiên tiến. Có lần anh bảo tôi: “Viết gương không khó, khó nhất là viết để người ta học tập được gì ở tấm gương đó”. Nói về chuyên môn của anh, không thể không nói đến cây bút viết xã luận đầy kinh nghiệm của báo. Thời những năm 70-80 của thế kỷ trước, trên Báo Quân đội nhân dân hằng ngày, xã luận là thể loại chủ lực chỉ đạo đối với hoạt động của các đơn vị toàn quân. Anh viết xã luận thường xuyên, có thời gian gần như ngày nào cũng có bài, được cán bộ các đơn vị rất hoan nghênh, viết thư về tòa soạn để cảm ơn vì thể loại này rất có tác dụng đối với xây dựng đơn vị.

Là một trong những cán bộ lâu năm nhất ở tòa soạn Báo Quân đội nhân dân, anh đã cống hiến toàn bộ sức lực và tài năng của mình cho tờ báo. Với tôi, anh không chỉ là trưởng phòng đầy nhân ái, mà còn là một người thầy đi trước, một nhân cách dung dị, bao dung.

NGUYỄN QUANG THỐNG