Thực trạng đáng báo động

Trao đổi với Cục Cảnh sát Phòng, chống tội phạm (PCTP) sử dụng công nghệ cao (C50), Tổng cục Cảnh sát, Bộ Công an, chúng tôi được biết: Năm 2015 và quý I-2016, các hoạt động tấn công mạng tại Việt Nam tiếp tục diễn biến phức tạp, với nhiều phương thức thủ đoạn, kỹ thuật mới và ngày càng trở thành mối đe dọa lớn đối với các cơ quan, tổ chức và cá nhân. Tình trạng tán phát các loại vi-rút, phần mềm gián điệp, mã độc tiếp tục có chiều hướng gia tăng mạnh, đặc biệt là trên các ứng dụng của điện thoại thông minh. Theo dự báo của cơ quan chức năng, trong thời gian tới, số lượng các loại phần mềm chứa vi-rút, mã độc nhằm vào các hệ điều hành dành cho điện thoại thông minh sẽ tiếp tục phổ biến. Các đối tượng cũng tăng cường thực hiện các hoạt động tấn công dưới nhiều hình thức khác nhau nhằm trộm cắp các loại thông tin, dữ liệu trong thiết bị di động. Các biến thể mới của mã độc trên máy tính ngày càng xuất hiện nhiều, nhất là của loại mã độc có tính năng mã hóa dữ liệu để đòi tiền chuộc. Các loại phần mềm, mã độc trong các lĩnh vực kinh doanh, ngân hàng cũng bắt đầu manh nha, xuất hiện và phát triển, trong đó chủ yếu là trên nền tảng các thiết bị di động. Tình trạng tội phạm tán phát các ứng dụng điện thoại thông minh và sử dụng các mạng xã hội như: Facebook, Zalo… để chia sẻ những hình ảnh, clip kèm đường link có chứa vi-rút, mã độc diễn ra rất phức tạp. Khi mở những hình ảnh, clip này, người sử dụng sẽ bị đánh cắp tài khoản và các loại dữ liệu cá nhân. Sau đó, đối tượng sẽ sử dụng chính những tài khoản trộm cắp được để lừa đảo bạn bè, người thân của chủ tài khoản. Một trong những yếu tố nguy hiểm của loại tội phạm này là có tính lây lan nhanh trên các hệ thống mạng xã hội, dẫn đến số lượng nạn nhân thường rất lớn trên phạm vi rộng…

Cục Cảnh sát Phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao khám xét vụ đánh bạc qua mạng vụ 188bet.com. Ảnh: THANH HÀ

Đấu tranh tích cực, phòng ngừa từ xa

Năm 2015, toàn lực lượng Cảnh sát PCTP sử dụng công nghệ cao đã tập trung phát hiện, xác minh, điều tra hơn 510 đầu mối vụ việc, bao gồm 75 chuyên án và hơn 438 vụ án, vụ việc. Cục C50 đã triệt phá nhiều đường dây tội phạm lớn; điều tra, khám phá nhiều vụ án phức tạp và làm rõ nhiều phương thức, thủ đoạn mới của tội phạm sử dụng công nghệ cao. Cục C50 đã phát hiện, xác minh, điều tra hơn 190 đầu mối vụ việc (bao gồm 41 chuyên án và hơn 150 vụ án, vụ việc), trong đó xác lập mới 19 chuyên án; thực hiện chuyển cơ quan điều tra các cấp 48 vụ, khởi tố 48 vụ, 456 bị can. Chuyển cảnh sát các nước 10 vụ, với 91 đối tượng; chuyển cơ quan chức năng thực hiện xử phạt hành chính 6 vụ. Từ truy xét các chuyên án, vụ án, lực lượng chức năng đã thu giữ tiền và tài sản trị giá lên tới hàng trăm tỷ đồng. Ngoài ra, công an các địa phương đã tiến hành xác minh, điều tra hơn 320 đầu mối vụ việc theo quy định của pháp luật và làm rõ nhiều vấn đề đối với loại tội phạm sử dụng công nghệ cao. Song song với công tác trực tiếp đấu tranh, phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Cục C50 đã phối hợp với công an các đơn vị, hướng dẫn các Phòng nghiệp vụ Công an các địa phương tiến hành điều tra, xác minh, khám phá hàng chục chuyên án, vụ án lớn, góp phần nâng cao hiệu quả công tác điều tra, khám phá tội phạm trên toàn quốc.

Trao đổi với chúng tôi, Trung tá Nguyễn Huy Lục, Trưởng phòng Tham mưu, Cục C50, Tổng cục Cảnh sát cho biết, hiện nay ở một số địa phương đang nổi lên tình trạng đối tượng có hành vi lừa đảo nhằm chiếm đoạt tài sản bằng thủ đoạn giả mạo nhân viên nhà cung cấp dịch vụ viễn thông, gọi điện tới khách hàng nhắc nợ cước điện thoại với số tiền lớn. Chúng yêu cầu thanh toán ngay nếu không sẽ tạm dừng liên lạc và đe dọa khởi kiện ra tòa... Hoặc thủ đoạn khác là chúng giả mạo các cơ quan chức năng như: Công an, tòa án, hải quan... bằng cách cho số điện thoại của Bộ Công an hoặc công an một địa phương nào đó để nạn nhân kiểm tra qua tổng đài 1080 xác nhận đúng số đó là của cơ quan chức năng, sau đó sử dụng biện pháp kỹ thuật qua hình thức gọi VoIP cho phép chèn dãy ký tự để giả mạo số điện thoại gọi điện đến cho các nạn nhân thông báo có liên quan đến hành vi vi phạm, đe dọa và yêu cầu nạn nhân chuyển số tiền vào tài khoản ngân hàng do đối tượng chỉ định để "điều tra, xác minh" và chiếm đoạt tiền. Vì vậy, cơ quan chức năng khuyến cáo người dân cần phải hiểu rõ: Các cơ quan công an, tòa án, viện kiểm sát, hải quan... không bao giờ làm việc theo cách gọi điện thoại, mà tất cả các vụ việc có liên quan tới đương sự đều được mời trực tiếp lên trụ sở của các cơ quan để làm việc. Khi quần chúng nhân dân nhận được những cuộc gọi như đã nêu trên thì báo ngay cho cơ quan công an gần nhất để xác minh làm rõ.

Hiện nay, đa số người dân đã sử dụng điện thoại di động và mạng xã hội, nên dạng lừa đảo trúng thưởng qua tin nhắn khá phổ biến và đều có dấu hiệu giả mạo. Cùng với chiêu trò trên là kiểu làm quen qua mạng rồi lừa đảo theo dạng gửi quà qua đường hàng không. Thời gian qua đã có khá nhiều người dân bị lừa đảo theo kiểu này, do đó bà con cần phải nêu cao cảnh giác... Còn đối với tội phạm trộm cắp thông tin thẻ tín dụng, tội phạm thường sử dụng đặt các thiết bị ghi lại thông tin thẻ tín dụng và đặt camera nhỏ để ghi lại mật khẩu, sau đó chúng sản xuất thẻ giả và tiến hành rút tiền. Việc phòng ngừa loại tội phạm này khá đơn giản, đó là khi rút tiền, người rút nên dùng vật gì đó để che bàn phím ATM khi bấm mật khẩu thì tội phạm sẽ không lấy cắp được mật khẩu... Việc xử lý của cơ quan chức năng đối với các loại tội phạm công nghệ cao thời gian qua đã có nhiều cố gắng, tuy nhiên để phòng ngừa từ xa đối với loại tội phạm này, đòi hỏi phải nâng cao chất lượng công tác tuyên truyền, nhằm làm cho mọi người dân đều có những hiểu biết cơ bản về tội phạm sử dụng công nghệ cao. Đó là cách phòng ngừa hữu hiệu nhất.

PHAN ANH