QĐND Online - Để tìm ra lý do chính khiến một số doanh nghiệp vận tải hành khách liên tỉnh cố tình trì hoãn, thậm chí phản đối việc chuyển xuống hoạt động ở Bến xe trung tâm Lào Cai, chúng tôi đã nhập vai hành khách đi xe để điều tra và ngày càng nhận ra nhiều “mảng tối” trong hoạt động của xe khách liên tỉnh.

Những tình huống “lạ”

Trước khi lên Lào Cai làm việc, chúng tôi vào google.com và chỉ cần gõ từ “xe khách Hà Nội-Lào Cai” là trên màn hình máy tính hiện ra… quá nhiều nhà xe chạy tuyến này. Từ xe khách có đăng ký tuyến cố định hoạt động hợp pháp trong bến, đến các xe hợp đồng, hãng xe chuyên phục vụ khách du lịch cũng chào mời hành khách đặt vé. Gọi điện thoại đến các nhà xe thì các nhân viên rất nhiệt tình hướng dẫn, thậm chí có cô còn ngon ngọt: “Các anh ở trong nội thành thì chỉ cần cung cấp địa chỉ, xe của chúng em sẽ đến đón tận nơi với giá vé không đổi”! Cuối cùng, chúng tôi chọn đi xe khách Sao Việt, vì hãng xe này giới thiệu có xe chạy liên tục từ 6 giờ sáng đến 23 giờ đêm trên tuyến Hà Nội-Lào Cai, đồng thời đón khách tại nhà nếu khách có nhu cầu.

Tối 4-10, chúng tôi vào Bến xe Mỹ Đình, lên xe giường nằm Sao Việt BKS 29B 06690 treo biển chạy tuyến Mỹ Đình-Lào Cai-Sa Pa. “Giá vé lên Lào Cai bao nhiêu và Sa Pa bao nhiêu em ơi?”. Nghe tôi hỏi, nữ nhân viên bán vé nằm ở ghế gần cửa xe trả lời ngắn gọn: “Lào Cai 240, Sa Pa 250 anh ạ”.

Hai chiếc xe Sao Việt dừng đỗ chờ khách trái phép trước cửa văn phòng của hãng xe này ở gần Ga Lào Cai.

Đúng 22 giờ 30 phút, xe rời bến Mỹ Đình, chạy đến cầu vượt nối đường Phạm Hùng-Phạm Văn Đồng thì vòng vào đại lý bán vé xe Sao Việt ở số 7-Phạm Văn Đồng tiếp tục đón khách (trái quy định-PV) và chuyển khá nhiều hàng hóa lên cốp xe.

Theo đường cao tốc Nội Bài-Lào Cai, đúng 3 giờ 40 phút xe chở chúng tôi dừng tại văn phòng Chi nhánh hãng xe Sao Việt ở gần Ga Lào Cai. Tại đây có 5 xe Sao Việt 9 chỗ ngồi đang đỗ và một số xe của các hãng khác. Các hành khách đi SaPa được yêu cầu xuống, vào văn phòng ngồi chờ chuyển xe. Khoảng 30 phút sau, xe giường nằm Sao Việt 45 chỗ, BKS 29B 08584 từ Thanh Hóa lên. Lúc này, một chiếc xe 24 chỗ ngồi cũng của hãng Sao Việt BKS 29B 11241, dán phù hiệu xe hợp đồng vọt tới. Tất cả hành khách đi SaPa (của cả 2 xe giường nằm) được mời lên xe này, rồi xe rẽ màn đêm phóng nhanh lên SaPa.

Bến xe Phố Mới sáng và trưa 5-10, sau 5 ngày kể từ khi tỉnh Lào Cai quyết định không tiếp nhận xe khách liên tỉnh tại Bến xe Phố Mới (từ 0 giờ ngày 1-10-2015), vẫn có nhiều xe của các hãng đứng chờ trước bến, như các nhà xe: Nam Hải chạy tuyến Lào Cai-Yên Bái-Nghĩa Lộ; Phương Bắc chạy tuyến Yên Bái-Mỹ Đình; xe Hà Cường BKS 18B 01224 tuyến Lào Cai-Nam Định; xe Vietbus 29B 08449 tuyến Lào Cai-Hà Nội; 19B 00765 tuyến Lào Cai-Phú Thọ…, song nhiều nhất vẫn là xe của hãng Sao Việt chạy tuyến Lào Cai-Hà Nội và Lào Cai-Thanh Hóa, gồm các xe: 29B 01867, 29B 08584, 29B 06690, 29B 08992 và xe 29B 06629 đỗ trước cửa văn phòng của Sao Việt. Bên trong Bến xe Phố Mới cũng có khoảng 10 chiếc xe khách, nhưng chúng tôi chỉ nhìn rõ chiếc xe giường nằm Bảo Long 45 chỗ ngồi BKS 24B 00301 chạy tuyến Lào Cai-Thái Bình.

Do vắng bóng lực lượng an ninh nên tình hình trước cửa bến xe khá lộn xộn, nhiều xe ngang nhiên đỗ bắt khách, thậm chí còn tranh giành khách của nhau. Việc tác nghiệp của phóng viên cũng gặp khó khăn do các nhân viên nhà xe tăng cường theo dõi, sẵn sàng gây sự nếu thấy ai giơ điện thoại chụp ảnh.

Từ 1-10-2015, Bến xe Phố Mới không được phép cấp Lệnh xuất bến cho xe khách liên tỉnh, nhưng vẫn nhiều xe ngang nhiên đón, trả khách tại cửa bến xe này.

Một cảnh “lạ” nữa mà chúng tôi quan sát thấy là, các xe liên tỉnh xuất phát từ khu vực quanh Bến xe Phố Mới thường nhận chở nhiều hàng hóa trong cốp được chuyển từ cửa khẩu về và từ Ga Lào Cai chuyển đến. Những xe này cùng với khá nhiều xe gắn phù hiệu xe hợp đồng, xe tua du lịch từ SaPa xuống (điển hình là hãng xe Hưng Thành Travel) thường chạy lòng vòng bắt khách trên nhiều tuyến đường ở TP Lào Cai, trước khi ra đường cao tốc đi về các tỉnh.

Đặc biệt, trong quá trình điều tra, chúng tôi đã phát hiện cả những vi phạm mang tính chất liều lĩnh, nguy hiểm, nhằm qua mắt sự kiểm tra của các lực lượng chức năng. Cụ thể là, dù UBND tỉnh Lào Cai đã có quyết định ngừng tiếp nhận phương tiện vận tải khách tuyến cố định liên tỉnh tại Bến xe Phố Mới, và bến xe này không được phép đóng dấu vào Lệnh vận chuyển của các xe liên tỉnh kể từ ngày 1-10-2015, nhưng ngày 3-10-2015, xe khách BKS 29B 01940 của hãng Sao Việt chạy tuyến Lào Cai-Mỹ Đình vẫn có Lệnh xuất bến với đầy đủ chữ ký và đóng dấu của Bến xe Phố Mới? Câu hỏi đặt ra là, chữ ký và con dấu này đã được nhà xe làm giả, hay lãnh đạo Bến xe Phố Mới đã cố tình làm trái quyết định của UBND tỉnh Lào Cai? Ai có thể tin rằng từ trước đến nay chỉ có một tờ Lệnh xuất bến “rởm” được làm liều như thế?

Đâu là nguyên nhân dẫn đến ngại chuyển bến xe?

Tìm hiểu kỹ nguyên nhân dẫn đến một số nhà xe và người dân khu vực phường Phố Mới phản đối quyết định chuyển xe khách liên tỉnh từ bến xe cũ về bến xe mới, chúng tôi thấy rằng: Nguyên nhân chính là do… bến xe mới được xây dựng quá hiện đại, lại cách xa nơi nhận hàng và bắt khách dọc đường của xe liên tỉnh.

“Tình trạng xe chở khách trá hình từ các tỉnh, nhất là từ TP Hà Nội lên Lào Cai diễn ra khá phổ biến khiến những nhà xe làm ăn đứng đắn vô cùng khốn khó, vì bị họ cạnh tranh không lành mạnh”-một đồng nghiệp của chúng tôi là người Lào Cai đã nhiều năm theo dõi mảng giao thông vận tải giãi bày như vậy. Theo phân tích của anh: Bến xe trung tâm Lào Cai rất hiện đại, có hệ thống giám sát tự động và thông minh nên các nhà xe không có kẽ hở để “chạy dù”, tùy tiện tăng xe, tăng chuyến trái phép để trốn các loại thuế, phí. Mặt khác, nếu chuyển về bến xe mới thì tất cả các xe này cũng không thể “trốn” lên khu đông dân cư của thành phố, lên thị trấn Sa Pa và khu vực cửa khẩu để nhận hàng và đón khách trái phép. Đây chính là bản chất của vấn đề, còn về những lý do họ nêu rằng chuyển xuống bến xe mới sẽ khó khăn cho người dân và nhà xe chỉ là cách để bao biện. Nếu ai thiếu hiểu biết thì tưởng rằng ý kiến phản biện của họ là hợp lý. Nhưng khi chúng ta thử đặt câu hỏi, tại sao những nhà xe làm ăn chân chính đều thích chuyển về bến xe mới (đến ngày 5-10 đã có 34/55 hãng xe khách liên tỉnh đăng ký vào Bến xe trung tâm Lào Cai-PV). Đơn giản là vì khi đó họ không bị các nhà xe có “xe dù” cạnh tranh thiếu lành mạnh.

Về phía người dân đi xe, thực tế đa số hành khách chúng tôi gặp ở bến xe cũ và bến xe mới của TP Lào Cai đều ủng hộ chủ trương chuyển bến xe, vì ai cũng muốn được phục vụ với phong cách văn minh, lịch sự, không bị các nhà xe tranh nhau chèo kéo. Ngay nhiều người dân ở gần Bến xe Phố Mới cũng muốn di chuyển bến xe này, bởi họ không muốn hằng ngày phải chứng kiến cảnh lộn xộn, nhếch nhác, mất an ninh trật tự. “Trừ những gia đình kiếm sống nhờ bến xe là phản đối di chuyển, còn những bà con không phải sống dựa vào bến xe thì ngược lại, vì có phải ngày nào, tuần nào mình cũng cần đi xe khách liên tỉnh đâu mà ngại bến xe ở xa! Vả lại nếu cần đi thì đã có xe buýt trung chuyển rồi!”-anh Nguyễn Văn Công nhà ở gần Bến xe Phố Mới nói với chúng tôi như vậy.

Đẩy mạnh tuyên truyền, kiên quyết xử lý

Từ thực tế nêu trên, chúng ta đã thấy rõ nguyên nhân chính khiến một số nhà xe và người dân phản đối chủ trương di chuyển bến xe khách liên tỉnh ở TP Lào Cai, cũng như thấy rõ những “mảng tối” trong hoạt động vận tải hành khách liên tỉnh ở địa phương này. Vì vậy, chúng tôi đề nghị lãnh đạo ngành GTVT và tỉnh Lào Cai, cùng các lực lượng có liên quan cần khẩn trương vào cuộc một cách quyết liệt và hiệu quả để lập lại trật tự kỷ cương trong lĩnh vực vận tải.

Xe Hưng Thành Travel thường xuyên đưa khách du lịch từ Hà Nội lên Bến xe Sa Pa.

Giải pháp đầu tiên là các cấp chính quyền tỉnh Lào Cai cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền cho người dân và các doanh nghiệp hiện chưa chấp hành quyết định di chuyển bến xe liên tỉnh hiểu rõ sự đúng đắn của chủ trương này, từ đó tự giác chấp hành; đồng thời giúp hành khách biết rõ vị trí mua vé và đón xe khách liên tỉnh hiện nay, tránh đi các “xe dù” để được bảo vệ quyền lợi.

Bên cạnh những biện pháp “mềm”, cần kiên quyết xử lý những nhà xe cố tình chống đối, vi phạm pháp luật, nhất là phải tăng cường kiểm tra và xử phạt nghiêm khắc các loại "xe dù", xe khách trá hình đang hoạt động khá nhiều trên địa bàn (thực tế thời gian qua có những nhà xe nhiều lần bị kiểm tra và xử phạt nhưng vẫn cố tình tái phạm). Có thực hiện đồng bộ các giải pháp một cách quyết liệt như vậy mới bảo đảm được an ninh trật tự, an toàn giao thông và không để ảnh hưởng xấu tới hình ảnh của điểm du lịch nổi tiếng Lào Cai-Sa Pa, đồng thời bảo vệ quyền lợi chính đáng của các doanh nghiệp vận tải làm ăn chân chính.

--------------

Xe khách liên tỉnh ở Lào Cai: Từ việc chuyển bến xe, hé lộ những “mảng tối” (Kỳ 1)

Bài và ảnh: LÂM SƠN - CAO CÔNG - ĐỨC HANH