QĐND - Cơ quan thường trực Báo Quân đội nhân dân tại miền Trung-Tây Nguyên nhận được đơn kiến nghị của chị Đinh Thị Hải Đăng (tức A Chước Đen), trú tại số 9A Lý‎ Thường Kiệt, quận Hải Châu, TP Đà Nẵng, về việc mẹ ruột chị là bà Hồ Thị Rư (Trần Thị Rư) bị Mỹ-ngụy giết hại trong vụ thảm sát tại làng T’Râu, xã Thượng Quảng, huyện Phú Lộc (nay là huyện Nam Đông, tỉnh Thừa Thiên-Huế) tháng 4-1963, đến nay chưa được công nhận liệt sĩ.

Được biết, chị Đinh Thị Hải Đăng là một trong 13 đứa trẻ bị bắt khỏi làng T’Râu sau vụ thảm sát của Mỹ-ngụy tháng 4-1963. Trong hơn 10 năm (2003-2014) trở về quê nhà để tìm lại cội nguồn, tổ tiên dân tộc Cơ-tu, chị Đinh Thị Hải Đăng đã tình cờ gặp được các cán bộ lão thành cách mạng thời kỳ chống Pháp, chống Mỹ-những người đã trực tiếp giáo dục, giao nhiệm vụ cho mẹ chị làm cơ sở liên lạc, nuôi dưỡng, bảo vệ cán bộ trong những năm kháng chiến chống Mỹ và những người đã chứng kiến vụ thảm sát tại làng T’Râu, tháng 4-1963.

Ông Lê Sáu (Nguyễn Tích),  trú tại nhà số 12/246 đường Hùng Vương, phường An Cựu, TP Huế, tỉnh Thừa Thiên-Huế, nguyên Tỉnh ủy viên, Bí thư Huyện ủy Phú Lộc viết trong giấy xác nhận ngày 21-6-2013: “Tôi đã giáo dục, tổ chức bà Hồ Thị Rư ở làng T’Râu làm cơ sở liên lạc, nuôi dưỡng, bảo vệ cán bộ của huyện, tỉnh, xã hoạt động nằm vùng ở Thượng Quảng... Bà bị giặc giết trong vụ thảm sát năm 1963 khi đang làm nhiệm vụ bảo vệ cán bộ, nay nhiều cán bộ được bà Rư nuôi, bảo vệ đã hy sinh, từ trần”.

Ông Ka Sinh (Lê Văn Chuân) ở thôn 10, xã Hương Hòa, huyện Nam Đông, nguyên Bí thư Chi bộ xã Thượng Quảng (1962-1965) trao đổi với  phóng viên về vụ thảm sát tại làng T’Râu năm 1963.

Ông Ka Sinh (Lê Văn Chuân), sinh năm 1939, ở thôn 10, xã Hương Hòa, huyện Nam Đông, nguyên Bí thư Chi bộ xã Thượng Quảng những năm 1962-1965 cũng xác nhận: "Năm 1963, địch càn quét làng T’Râu, bà Rư chết khi đang ở nhà nấu cơm phục vụ cho anh em du kích sản xuất và canh gác".

Khi biết rõ về cội nguồn của mình và được sự hướng dẫn, xác nhận của các cán bộ lão thành cách mạng, chị Đinh Thị Hải Đăng đã gửi đơn và hồ sơ đến các cơ quan chức năng đề nghị công nhận liệt sĩ cho mẹ mình là bà Hồ Thị Rư, nhưng đến nay do vẫn còn vướng mắc nên chưa được công nhận.

Ngày 4-10-2013, Phòng Lao động-Thương binh và Xã hội huyện Nam Đông có Công văn số 52/LĐTBXH trả lời đơn của bà Đinh Thị Hải Đăng. Tuy nhiên, nội dung trả lời mới chỉ nêu về điều kiện xác nhận liệt sĩ và hồ sơ xác nhận liệt sĩ theo quy định hiện hành. Ngày 17-2-2014, Sở Lao động-Thương binh và Xã hội tỉnh Thừa Thiên-Huế có Công văn số 133/SLĐTBXH-CSCC gửi Văn phòng Chính phủ và Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội : “Qua nghiên cứu Lịch sử Đảng bộ huyện Nam Đông (1945-2000) do Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia xuất bản năm 2003, không thể hiện các vụ thảm sát tại làng Tà Rầu (T’Râu) vào năm 1963 và không thể hiện tên của bà Hồ Thị Rư hy sinh khi làm nhiệm vụ.

Căn cứ quy định tại Thông tư số 05/2013/TT-BLĐTBXH ngày 15-5-2013 của Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội hướng dẫn về thủ tục lập hồ sơ, quản lý‎ hồ sơ, thực hiện chế độ ưu đãi người có công với cách mạng và thân nhân. Điều 3, Thông tư liên tịch số 28/2013/TTLT-BLĐTBXH-BQP ngày 22-10-2013 của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Bộ Quốc phòng hướng dẫn xác nhận liệt sĩ, thương binh, người hưởng chính sách như thương binh trong chiến tranh không còn giấy tờ, đến nay chưa đủ cơ sở để cấp giấy báo tử đề nghị công nhận liệt sĩ đối với bà Hồ Thị Rư”.

Ngày 6-6-2014, Sở Lao động-Thương binh và Xã hội tỉnh Thừa Thiên-Huế có Công văn số 710/SLĐTBXH-CSCC trả lời: Trường hợp của bà Hồ Thị Rư chưa đủ cơ sở để đề nghị công nhận liệt sĩ.

Ngày 14-1-2015, trao đổi với chúng tôi, ông Trần Xuân Bình, Bí thư Huyện ủy Nam Đông khẳng định: Vụ thảm sát của Mỹ-ngụy tại làng T’Râu năm 1963 là có thật. Trong quá trình biên soạn và xuất bản cuốn "Lịch sử Đảng bộ huyện Nam Đông" đã phát hiện một số thiếu sót trong các khâu. Chúng tôi sẽ tiếp tục thu thập tư liệu và bổ sung khi tái bản. Trường hợp đề nghị công nhận liệt sĩ đối với bà Hồ Thị Rư, lãnh đạo huyện sẽ chỉ đạo cơ quan chức năng tiếp tục xác minh, thu thập thông tin, tài liệu có giá trị pháp lý‎ để tổng hợp báo cáo lên trên.

Thế nhưng, vẫn có những ý kiến từ phía Phòng Lao động-Thương binh và Xã hội huyện Nam Đông cho rằng, trường hợp này không đủ giấy tờ pháp lý‎ theo quy định hiện hành, nên chưa đủ cơ sở để lập hồ sơ công nhận liệt sĩ.

Hiện nay, bà Đinh Thị Hải Đăng cũng có giấy xác nhận của ông Phạm Thi (Phạm Con), sinh năm 1933, cán bộ nghỉ hưu, hiện sống tại thôn 1, xã Lộc Bổn, huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên-Huế, nguyên Đội trưởng Đội công tác xã Hương Lộc (nay là xã Lộc Bổn) xác nhận: “Trong những năm 1960-1963, tôi được tổ chức phân công đưa đồng chí Phạm Hữu Xuân (Phạm Hữu Viên), Phó bí thư Huyện ủy Phú Lộc lên vùng núi Xuân Lộc, huyện Phú Lộc (nay gồm các xã Thượng Long, Thượng Quảng, Thượng Nhựt, Thượng Lộ của huyện Nam Đông) để họp Tỉnh ủy mở rộng. Tôi và đồng chí Xuân được bố trí ăn, ở tại chòi bà Hồ Thị Rư. Tôi nhớ có nhiều đồng chí bị sốt rét và sốt thương hàn được bà Hồ Thị Rư chăm sóc, trong đó có đồng chí Xuân bị sốt nặng không trở về đồng bằng được phải nằm lại chòi bà Rư để nhờ bà chăm sóc, điều trị. Trong khi chúng tôi đang ở nhà bà Rư thì địch bất ngờ ập vào làng lùng sục. Để bảo vệ cán bộ, tôi cõng đồng chí Phạm Hữu Xuân trốn vào rừng sâu, tìm hang ẩn nấp. Do vội vàng nên không kịp tháo chiếc võng dù mà đồng chí Xuân đang nằm móc ở nhà bà Rư. Khi địch vào nhà bà Rư, do phát hiện có chiếc võng dù của cán bộ cách mạng nên bọn chúng tra khảo, sau đó xả súng bắn chết bà Hồ Thị Rư cùng nhiều chị em phụ nữ của làng T’Râu”.

Được biết, hiện nay Đảng và Nhà nước đang tích cực rà soát các trường hợp thương binh, người hưởng chính sách như thương binh, liệt sĩ đúng tiêu chuẩn nhưng không còn giấy tờ gốc để công nhận, vinh danh. Công việc này đòi hỏi được tiến hành theo hướng dẫn thống nhất, chặt chẽ để tránh bỏ sót người có công. Đối với trường hợp của bà Hồ Thị Rư và vụ thảm sát của Mỹ-ngụy tại làng T’Râu năm 1963, các cơ quan chức năng của tỉnh Thừa Thiên - Huế cần khẩn trương vào cuộc thu thập tư liệu, thẩm định, xác minh các nhân chứng đang còn sống để bổ sung vào Lịch sử Đảng bộ địa phương, đồng thời làm căn cứ hoàn chỉnh hồ sơ công nhận liệt sĩ, báo cáo Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội quyết định.

Bài và ảnh: NGUYỄN VĂN CHUNG