Có thể gọi chú Lê Văn Hoa (Hai Hoa) ở ấp Tân Phú, xã Sơn Định, huyện Chợ Lách, tỉnh Bến Tre như vậy bởi lão nông này từng được tặng Bằng khen của Trung ương Hội làm vườn Việt Nam, giải nhì cuộc thi Sáng tạo kỹ thuật nhà nông toàn quốc. Chú còn được Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam chứng nhận điển hình sáng tạo Việt Nam, đạt giải “Sao thần nông” năm 2009...

“Vua” bưởi da xanh và mận An Phước

Đã bước qua tuổi xưa nay hiếm nhưng chú Hai vẫn còn rất khỏe mạnh. Bí quyết giữ được sức khỏe tốt của chú là lao động, hòa mình với thiên nhiên cỏ cây. Mỗi ngày, từ sáng tinh mơ chú đã chân đất ra chăm sóc vườn. Cuộc sống hôm nay đã đầy đủ nhưng chú không thể nào quên những ngày đầu khó khăn, vất vả. Khi lập gia đình, chú được cha mẹ cho mảnh vườn diện tích 5000m2. Lúc đầu, vườn của chú trồng các loại cây như quýt, cam, chanh… có giá trị kinh tế cao song do chưa nắm được yêu cầu kỹ thuật canh tác, cách thức chăm sóc, vườn cây đã già cỗi, cho năng suất thấp nên cuộc sống gia đình với 6 người con khó khăn ngày càng chồng chất. Năm 1998, chú Hai đã mạnh dạn mày mò hướng thoát nghèo bằng cách chuyển đổi trồng giống bưởi da xanh ruột hồng.

Chú Hai (thứ hai, từ phải sang) nhận giải Sao thần nông 2009.

 

Từ năm 2001, cây bắt đầu cho trái. Quan sát qua các đợt thu hoạch, chú Hai nhận thấy có sự khác biệt về mẫu mã, kích cỡ, chất lượng và có dấu hiệu suy giảm giữa các đợt trái. Không chùn bước trước khó khăn, chú miệt mài quan sát, so sánh, ghi chép, theo dõi hằng ngày diễn biến tăng trưởng của cây bưởi. Sự cần mẫn của người nông dân xứ dừa đã được đền đáp xứng đáng. Qua thời gian nghiên cứu từ thực tiễn, chú Hai nhận định vị trí trái bưởi từ các nhánh có tính ưu việt vượt trội so với các trái ngoài cành. Các trái này đều có mẫu mã đẹp, kích cỡ hợp lý, chất lượng tốt, thời gian thu hoạch ngắn. Tiếp tục nghiên cứu, chú Hai áp dụng giải pháp xử lý ra hoa trên nhánh bằng cách phun thuốc kích thích ra hoa, tỉa bỏ lá. Với sáng kiến điều chỉnh vị trí ra hoa, đậu trái trên cây bưởi da xanh theo ý muốn, chú Hai đã được Sở Khoa học Công nghệ tỉnh Bến Tre tặng giấy khen năm 2005, được Trung ương Hội Nông dân Việt Nam tặng bằng khen trong cuộc thi Sáng tạo kỹ thuật nhà nông toàn quốc lần thứ nhất năm 2004-2005.

Không dừng lại ở đó, chú Hai tiếp tục gây bất ngờ cho các nhà nghiên cứu khoa học nông nghiệp với sáng kiến “chụp lưới lên chùm hoa” giúp bưởi da xanh không có hạt. Giống bưởi da xanh vốn chất lượng ngon và không hạt. Tuy nhiên, do cơ chế thụ phấn chéo với các cây có múi có hạt ở các vườn lân cận nên bưởi có hạt làm giảm chất lượng, uy tín. Qua quá trình tìm tòi nghiên cứu, áp dụng thí nghiệm trực tiếp trên cây bưởi của khu vườn, chú Hai đã xử lý thành công bưởi không hạt bằng kỹ thuật rất đơn giản. Khi chùm hoa bưởi ra có nụ trắng khoảng 3 ngày, dùng lồng kẽm chụp lên chùm hoa, lấy mảnh lưới bao quanh lồng kẽm, dùng dây cố định; trong vòng 24 giờ quan sát, chùm hoa trở thành trái non thì tháo lưới và lồng kẽm.

Mận An Phước là giống mận quý, có năng suất và chất lượng cao được bà con nông dân lựa chọn và phổ biến rộng rãi bởi mẫu mã trái to, vỏ có màu đỏ hồng bóng đẹp, trái không hạt, thịt giòn, ngọt, hiệu quả kinh tế cao. Tuy nhiên, chăm sóc, bảo vệ trái không phải là việc đơn giản. Trái mận có vỏ mỏng, ngọt nên rất dễ bị sâu, ruồi tấn công. Để bảo vệ trái, người nông dân thường áp dụng phun xịt thuốc trừ sâu với liều lượng và tần suất cao. Điều này làm phát sinh trường hợp sâu, ruồi kháng thuốc, bắt buộc người nông dân phải tăng liều lượng, tần suất (cách khoảng 5-7 ngày phải phun xịt thuốc trừ sâu ít nhất một lần) gây ô nhiễm môi trường và khiến người tiêu dùng e ngại. Trăn trở, quan sát và thực nghiệm trên cây mận, chú Hai đã đưa ra kỹ thuật “bao trái mận” hiệu quả.

Khi cây ra hoa, chú tuyển chọn những chùm có ưu thế giữ lại khoảng 50%. Hoa mận nở khoảng 3-4 ngày, chú phun xịt thuốc trừ sâu, trị nấm. Từ 5-7 ngày, chú quan sát hoa nở rụng râu, dùng túi ni-lông trắng (cắt bỏ phần đáy), kích thước 30x40cm cố định bao trùm trái theo hướng thẳng xuống, bảo vệ lá để quang hợp, bảo vệ cây và tạo sức nuôi trái tốt.

 “Lục Vân Tiên” miệt vườn

 Anh Lê Văn Quang ở xã Mỹ Thạnh An, thành phố Bến Tre cách đây 5 năm đã tìm đến chú Hai mua cây bưởi giống và được chú tư vấn kỹ thuật chăm sóc. Đến nay, vườn cây của anh đã sum sê trĩu quả, kinh tế gia đình phát triển. Anh cho biết: “Tôi thật sự bất ngờ khi tiếp xúc với chú Hai, một người nổi tiếng nhưng rất gần gũi, chất phác, nhiệt tình truyền đạt hết kinh nghiệm cho tôi. Chú Hai liên tục có những sáng kiến mới, đúng là điển hình sáng tạo”. Đó là một trong hàng trăm người nông dân được chú Hai tư vấn kỹ thuật. Bất cứ tổ chức hay cá nhân, lúc nào, ở đâu nếu có nhu cầu chú Hai đều sẵn sàng đến tận nơi hướng dẫn, sẵn sàng ở lại hàng tuần để tư vấn và cùng làm đến khi nào người nông dân làm được mới thôi. Các ông Trần Thiện Chiến, Nguyễn Hữu Đức ở Chợ Lách, Bến Tre; trang trại Thanh Thủy xã Long Nguyên, huyện Bến Cát, tỉnh Bình Dương… đang trở thành “đại gia” bưởi da xanh đều không quên công lao chú Hai đã từng hết lòng tư vấn kỹ thuật. Vườn mận An Phước của các ông Võ Văn Luận, Trần Văn Tuấn, Nguyễn Văn Mười, Trần Phú Lộc… ở Chợ Lách, Bến Tre áp dụng kỹ thuật “bao trái mận” mang lại hiệu quả kinh tế cao, mỗi lần nhắc tới chú Hai đều ghi ơn, cảm mến.

Chú Hai bên những cây bưởi da xanh không hạt độc đáo.

 

Vươn lên từ gian khó, mò mẫm tìm hướng đi, chú Hai thấu hiểu nỗi vất vả của người nông dân. Chú luôn tâm huyết một điều là làm sao có thể mang hết những kinh nghiệm làm vườn của mình truyền đạt rộng rãi đến người khác. Lúc chia tay, chú cười ha hả bảo tôi: “Ai muốn làm giàu từ vườn cứ gọi tui theo địa chỉ: Lê Văn Hoa, ấp Tân Phú, xã Sơn Định, huyện Chợ Lách, tỉnh Bến Tre; số điện thoại: 0987169014, tôi sẽ giúp hết lòng”. Nhìn dáng chú miệt mài bên hàng dừa nghiêng soi mặt nước, tôi chợt cảm nhận được nghĩa khí “Lục Vân Tiên” trong thơ cụ Đồ Chiểu đã thấm sâu vào máu tim của người nông dân nơi đây: “Làm ơn há dễ trông người trả ơn”.

Bài và ảnh: Lê Công Hạnh