QĐND - Theo kế hoạch, xã Đồng Tâm (Lạc Thủy, Hòa Bình) sẽ đón 120 hộ dân từ huyện Mai Châu về tái định cư, việc tái định cư sẽ diễn ra thành hai đợt. Ngày 26-8-2014, đã có 50 hộ dân đầu tiên nằm trong vùng sạt lở của khu vực lòng hồ thủy điện Hòa Bình thuộc 2 xã Phúc Sạn và Tân Mai (huyện Mai Châu) được di chuyển về tái định cư. Mặc dù việc bố trí tái định cư đã được chuẩn bị từ nhiều năm trước, nhưng vẫn còn nhiều khó khăn cần phải khắc phục kịp thời.

Lòng dân đã thuận

Qua khảo sát thực tế của huyện Mai Châu vào năm 2007, số hộ dân nằm trong vùng có nguy cơ cao bị ảnh hưởng của lở đất, đá lăn và lũ quét trong mùa mưa lũ là 652 hộ. Trong đó xã Tân Mai có 249 hộ, xã Phúc Sạn có 403 hộ. Những hộ dân này chủ yếu là người Mường, Dao, Thái và một số hộ người Kinh. Đợt tái định cư cho 50 hộ dân đầu tiên vào ngày 26-8-2014 là cơ sở để các cấp, các ngành trong tỉnh rút kinh nghiệm nhằm thực hiện các đợt tái định cư tiếp theo tốt hơn.

Chúng tôi có mặt ở thôn Dộc Yểng, xã Đồng Tâm, huyện Lạc Thủy-nơi tái định cư của 50 hộ dân đầu tiên thuộc 2 xã Phúc Sạn và Tân Mai (huyện Mai Châu). Tại đây, chính quyền  đã xây dựng cơ bản xong cơ sở hạ tầng. Đường đi được đổ bê tông, đường điện đã được đấu nối tới từng gia đình, đường ống dẫn nước sinh hoạt cũng đã hoàn chỉnh. Hàng chục mái nhà mới đang được dựng. Chính quyền huyện Lạc Thủy đã huy động các lực lượng công an, quân đội, dân quân tự vệ, đoàn thanh niên… hỗ trợ người dân dựng nhà.

Ông Triệu Văn Đan, Trưởng phòng Quy hoạch dân cư, Chi cục Phát triển nông thôn tỉnh Hòa Bình cho biết: “Theo quy định, Nhà nước hỗ trợ các gia đình thuộc khu vực sạt lở đến nơi tái định cư với mức 23 triệu đồng/hộ. Địa phương cũng bố trí cho mỗi hộ từ 300 đến 400m² đất ở, 0,4 đến 0,5ha đất sản xuất. Việc di dân này thực hiện theo chương trình bố trí, ổn định dân cư vùng bị ảnh hưởng thiên tai theo Quyết định số 1776/QĐ-TTg ngày 21-11-2012 của Thủ tướng Chính phủ”.

Cán bộ, chiến sĩ Kho K63 (Binh chủng Hóa học) giúp người dân tái định cư tại thôn Dộc Yểng, xã Đồng Tâm, huyện Lạc Thủy.

Nhiều khó khăn cần khắc phục kịp thời

Ông Trịnh Xuân Nghi, Chủ tịch UBND xã Đồng Tâm cho biết: “Trong số 50 hộ dân tái định cư đợt một này đều thuộc diện hộ khó khăn. Trong đó có tới 30 hộ là hộ nghèo, 4 hộ cận nghèo, số còn lại cũng chẳng khá hơn là bao. Nhà mới của người dân vẫn là nhà gỗ và nhà tạm. Đây là một thách thức không nhỏ đối với chính quyền địa phương khi xây dựng phương án giúp đỡ các hộ dân này sớm hòa nhập cộng đồng. Chắc chắn phải mất một thời gian dài các hộ này mới ổn định được cuộc sống”.

Được biết, khó khăn lớn nhất của các hộ tái định cư đó là đất sản xuất. Đối với bà con các dân tộc, thì đất sản xuất là vô cùng quan trọng. Với mức cấp 0,5ha đất sản xuất/hộ là không nhiều, mặc dù phải ghi nhận đây là nỗ lực của tỉnh Hòa Bình. Người dân vùng cao vốn canh tác hàng héc-ta là rất phổ biến, như vậy, với 0,4 đến 0,5ha đất cho một hộ dân để canh tác thì ngành nông nghiệp tỉnh Hòa Bình cần có những chính sách, đặc biệt là việc hướng dẫn chuyển đổi cây trồng vật nuôi để có năng suất lao động cao thì mới đáp ứng được cuộc sống của đồng bào.

Đồng bào tái định cư chủ yếu là các dân tộc thiểu số như Thái, Mường, Dao… Đối với những người dân này, việc bảo tồn các giá trị văn hóa, phong tục tập quán của đồng bào vùng cao là vô cùng quan trọng. Ví dụ, đồng bào người Thái vốn có hàng chục điệu múa xòe gắn liền bao đời với các con suối, vùng nước trong các sinh hoạt cộng đồng. Đây đều là những bài toán không dễ có lời giải đối với nơi tái định cư mới. Trong khi đó, theo tìm hiểu của chúng tôi, do khó khăn về đầu tư, nơi tái định cư mới còn thiếu nhiều cơ sở hạ tầng, thiết chế văn hóa phục vụ đời sống, sinh hoạt của người dân.

Trong tâm trạng khá mệt mỏi sau khi phải di chuyển một quãng đường xa, chị Phạm Thị Ngọc, một trong 6 hộ người Kinh được tái định cư trong đợt này tâm sự: Khó khăn nhất với gia đình tôi chính là công ăn việc làm không có, tất cả phụ thuộc vào đất sản xuất. Chúng tôi mong muốn được giao thêm đất sản xuất. Việc học hành của con cái cũng bị ảnh hưởng rất nhiều. Con tôi là cháu Đoàn Văn Kiên, hiện đang học cấp 3 ở trên huyện Mai Châu. Gia đình đành gửi cháu lại nơi ở cũ để học hết lớp 12, chứ về đây tất cả đều mới mẻ, có thể cháu phải nghỉ học.

Gia đình bà Hương, là mẹ của chủ hộ Đinh Thị Len, một hộ người dân tộc Mường cho biết, đây là lần thứ 8 gia đình bà phải chuyển nhà nên chỉ mong sao đây là lần chuyển cuối cùng. Trong số 23 triệu đồng được hỗ trợ, chúng tôi đã được nhận trước 10 triệu đồng. Số còn lại sẽ nhận sau. Tuy nhiên, trong số 10 triệu đồng được nhận thì tiền thuê xe chuyển nhà và đồ đạc từ Mai Châu về đây hết 7 triệu đồng. Hiện tại gia đình rất khó khăn.

Cuộc sống của đồng bào vùng sạt lở tỉnh Hòa Bình về nơi tái định cư còn ngổn ngang khó khăn, chắc chắn sẽ mất một thời gian dài mới có thể ổn định. Bởi thế, hiện nay, người dân rất cần sự giúp đỡ và các giải pháp toàn diện hơn của chính quyền và các cấp, các ngành ở địa phương.

Bài và ảnh: NGUYỄN HÀ MY