QĐND - Trước năm 2014, một số người đã mua sắm phương tiện như tàu cuốc, phao cẩu, thậm chí sử dụng vũ khí tranh chấp địa bàn khai thác cát sỏi trái phép trên sông Lô, khiến an ninh-trật tự bị đe dọa. Để ngăn chặn tình trạng trên, Bộ Công an đã phối hợp với các lực lượng chức năng của ba tỉnh: Vĩnh Phúc, Phú Thọ, Tuyên Quang tiến hành tuần tra, phát hiện và xử lý những hành vi vi phạm, trả lại bình yên cho dòng sông Lô. Thế nhưng gần đây, hoạt động khai thác cát lại có diễn biến phức tạp, gây bức xúc cho dư luận xã hội.

Lợi dụng địa bàn giáp ranh để... hút cát

Tuyến sông Lô đi qua địa bàn tỉnh Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Tuyên Quang có chiều dài gần 70km, phía bờ tỉnh Phú Thọ qua các huyện: Ðoan Hùng, Phù Ninh và TP Việt Trì là nơi có nguồn tài nguyên cát sỏi phong phú. Do lợi nhuận từ việc khai thác cát sỏi lớn, thời gian qua, không ít đối tượng vẫn lén lút mua sắm phương tiện, tự ý tổ chức khai thác trái phép, gây sạt lở nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sản xuất của người dân. Để chống nạn “cát tặc”, hằng ngày người dân trong thôn 4 xã Vĩnh Phú (huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ) đã cử người ra canh gác, ngăn chặn.

Một người dân địa phương cho biết: “Từ đầu tháng 4-2015 đến nay, tàu cuốc khai thác cát, sỏi trái phép tập trung về đây khá đông và hoạt động cả ngày lẫn đêm. Họ thả neo cả hai bên chuyển qua chuyển lại hai bên bờ rất linh hoạt, khi thấy lực lượng chức năng hoặc người dân xua đuổi, chúng lập tức rút về địa phận tỉnh Vĩnh Phúc nên không làm gì được”. Tại địa phận huyện Sông Lô tỉnh Vĩnh Phúc, chúng tôi đã thấy hàng chục tàu hút cát, tàu cuốc liên tục hút cát ở khu vực giáp ranh giữa hai tỉnh: Vĩnh Phúc và Phú Thọ. Mỗi chiếc tàu cuốc, tàu hút cát đi kèm từ ba đến bốn tàu vận chuyển hoạt động như đại công trường mà không gặp bất kỳ trở ngại gì. Cách đó khoảng 1km bên phía bờ thuộc huyện Sông Lô là Trạm kiểm tra của Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Vĩnh Phúc nhưng không ai ngăn chặn. Sáng hôm sau, khi lực lượng Cảnh sát đường thủy tỉnh Phú Thọ đến kiểm tra khu vực thuộc địa phận xã Tử Đà (huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ) thì mặc nhiên không còn một tàu hút cát nào.

Mặc dù lực lượng chức năng truy quét gắt gao, nhưng tình trạng vi phạm chỉ giảm theo “thời vụ” chứ chưa triệt để. Các đối tượng hút trộm cát lợi dụng địa bàn giáp ranh giữa tỉnh Vĩnh Phúc, Phú Thọ và Tuyên Quang để “hành nghề”. Đáng lo ngại hơn là chúng cử người theo dõi từ xa, khi phát hiện có lực lượng chức năng là dừng ngay việc hút trộm cát hoặc di chuyển đến khu vực được cấp phép khai thác.

Nhiều tàu, thuyền khai thác cát trái phép trên địa bàn giáp ranh hai xã: Tử Đà, Vĩnh Phú.

Làm gì để xử lý dứt điểm?

Theo phản ảnh của người dân thuộc hai xã Tử Đà, Vĩnh Phú (huyện Phù Ninh), thời gian gần đây trên sông Lô đoạn chảy qua hai xã có tới cả trăm tàu hút cát hoạt động suốt ngày đêm, gây sạt lở đất đai, hoa màu.

Qua tìm hiểu, chúng tôi được biết, năm 2014, Bộ Công an tiến hành triệt phá nạn “cát tặc”, nhưng hiện nay trên địa bàn việc khai thác cát trái phép lại diễn ra rầm rộ. Với cung cách khai thác như hiện nay thì chỉ sau nửa tháng nữa bờ kè mà Nhà nước vừa đầu tư hàng trăm tỷ đồng xây dựng sẽ sụp đổ.

Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Ngọc Thắng, Phó giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Phú Thọ phân trần: “Không phải là cơ quan chức năng bất lực trước nạn khai thác trái phép mà do yếu tố tự nhiên là địa bàn giáp ranh giữa các tỉnh, khi phát hiện có đoàn công tác của chúng tôi, các đối tượng rút về phía bên bờ huyện Sông Lô thuộc tỉnh bạn nên không xử lý được. UBND tỉnh Phú Thọ đã có công văn đề nghị các tỉnh bạn cùng phối hợp để xử lý triệt để vấn đề này”.

Còn Thượng tá Hoàng Cao Sơn, Phó trưởng Phòng Cảnh sát đường thủy Công an tỉnh Phú Thọ cho biết: “Thời gian gần đây, tình hình hoạt động khai thác cát có dấu hiệu phức tạp, Phòng Cảnh sát đường thủy đã cử cán bộ trinh sát nắm rõ tình hình và có phương án đấu tranh ngăn chặn hiện trạng này. Cụ thể, đã phối hợp với lực lượng Công an huyện Phù Ninh lập chốt kiểm tra thường xuyên giữ gìn an ninh trật tự, lập hồ sơ những đối tượng khai thác cát trái phép báo cáo lãnh đạo Công an tỉnh Phú Thọ phương án triệt phá”.

Để giải quyết tận gốc vấn đề này cần sự phối hợp của các cơ quan chức năng 3 tỉnh: Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Tuyên Quang để tránh tình trạng xử lý cát tặc như "bắt cóc bỏ đĩa" hiện nay. Bên cạnh đó, công an các tỉnh cần phối hợp chặt chẽ với các Sở Tài nguyên và Môi trường tiến hành rà soát lại chức năng, nhiệm vụ quản lý Nhà nước về khai thác khoáng sản nói chung, cát sỏi trên sông Lô nói riêng của các ngành, các cấp để thực hiện lại quy trình cấp phép, gia hạn giấy phép khai thác, làm căn cứ xử lý vi phạm... Ngoài ra, UBND các tỉnh cần tiến hành thu hồi giấy phép đối với các doanh nghiệp vi phạm cam kết, hoạt động sai quy định, xử lý kiên quyết các trường hợp vi phạm...

Bài và ảnh: MINH TÂN