Chúng tôi đến thăm cụ Nguyễn Thanh Dương, 81 tuổi, nguyên Chính ủy Trường Hạ sĩ quan Biên phòng II, nay ở tổ 15, đường Dũng sĩ Thanh Khê, thành phố Đà Nẵng, người có "gia  tài" rất quý là bộ sưu tập ảnh Bác Hồ mà cụ đã cất công sưu tầm 60 năm qua...

Quê cụ ở xóm Đại Bình, thôn Đại Thuận, xã Mỹ Hiệp, huyện Phù Mỹ (Bình Định). Năm 1950, khi mới tròn 20 tuổi, cụ vào bộ đội đánh Pháp trên chiến trường Liên khu 5. Có lần, cụ được anh cán bộ tiểu đoàn tặng cho 2 bức ảnh Bác Hồ đang làm việc tại An toàn khu Việt Bắc và ảnh Bác đang chăm chú đọc báo Cứu quốc. Lúc bấy giờ, đồng bào miền Nam cũng rất ngưỡng mộ Chủ tịch Hồ Chí Minh nhưng hình ảnh về Người còn ít. Lần đầu tiên được thấy Bác qua ảnh, cụ rất mừng, ngắm nghía mãi, cứ mỗi lần chuẩn bị vào trận và thắng trận lại đem ảnh Bác ra xem như thầm báo công với Bác. Cụ cất giữ hai tấm ảnh của Bác Hồ rất cẩn thận, chống thấm để khỏi bị mưa ướt hoặc mỗi khi băng rừng, lội suối. Qua hàng chục trận đánh, cụ Dương vẫn mang theo ảnh Bác bên mình. Mỗi khi có tờ báo vào chiến trường có ảnh Bác là cụ cất giữ lại như báu vật.

Cụ Dương thường xuyên giới thiệu những bức ảnh về Bác Hồ với bạn bè, người thân.

Năm 1954, sau khi tập kết ra Bắc, cụ được biên chế vào một đơn vị bảo vệ Thủ đô Hà Nội. Hơn 20 năm ở Hà Nội được thấy Bác nhiều lần. Cụ nhớ nhất là vào sáng mùng 1 Tết, năm Tân Sửu (1961), đơn vị được Bác Hồ đến thăm và chúc Tết. Ở Hà Nội, cụ Dương có thêm điều kiện thuận lợi để sưu tầm những bức ảnh về Bác, khi thì cắt trên báo, khi thì chụp ảnh trong bảo tàng hoặc của bạn bè trao tặng. Mỗi bức ảnh, cụ đều ghi rõ xuất xứ, thời gian, nội dung ảnh… Đến khi về hưu, cụ xin được đảm nhận trông coi phòng đọc sách báo của Hội Người cao tuổi phường Xuân Hà (Thanh Khê) để có điều kiện sưu tầm ảnh Bác, âm thầm chuẩn bị cho bộ sưu tập kỳ công nhất của đời mình. Năm 1990, đúng vào dịp kỷ niệm 100 năm ngày sinh Bác, cụ Dương sắp xếp bộ sưu tập ảnh Bác Hồ của mình theo chủ đề chung: Quê hương Bác, Bác Hồ tìm đường cứu nước, Bác Hồ với miền Nam, Bác Hồ với  giai cấp công - nông, Bác Hồ với thanh niên - phụ nữ, Bác Hồ với thiếu niên - nhi đồng, Bác Hồ với bạn bè quốc tế… Mỗi chủ đề, các bức ảnh đều được sắp xếp theo thứ tự thời gian. Mỗi bức ảnh là một câu chuyện nhỏ kể về cuộc đời hoạt động của Bác Hồ. Trong đó, có những bức ảnh rất quý. Đến nay, cụ đã có gần 1.200 tấm ảnh Bác Hồ, chưa kể khoảng 300 bức cụ tặng cho bạn bè.

Nhìn chung, cả bộ sưu tập chưa đầy đủ lắm về Bác, nhưng mỗi tấm hình là một kỳ công của cụ. Khi có được ảnh sưu tập về Bác, cụ cẩn thận mang tới tiệm ảnh chụp lại, mang về nhà ngồi tỉ mẩn trang trí khung, viền, hoa văn hay nắn nót những dòng chữ chú thích nội dung tấm ảnh. Ngoài ra, cụ còn cho chúng tôi xem một sưu tập khác là cuốn sổ khá dày ghi lại những câu nói của Bác về độc lập tự do, về Đảng, những lời huấn thị đối với các lực lượng vũ trang, thanh - thiếu niên, nhi đồng và những bài báo nước ngoài viết về Bác…

Hiện nay, cụ Dương không có nhà riêng, cụ thuê một phòng nhỏ bình dân, sống một mình ở nơi rất chật chội, thiếu hẳn các tiện nghi tối thiểu, mỗi tháng trả 500.000 đồng. Dẫu khó khăn, thiếu thốn như vậy, nhưng cụ vẫn vui tươi với công việc phụ trách thư viện phường Xuân Hà để tiếp tục thực hiện bộ sưu tập của mình vì theo cụ đó là hạnh phúc lớn nhất…

Bài và ảnh: Nguyễn Thị Mỹ Nữ