Để khắc phục những bất cập, nâng cao hiệu lực quản lý, cần có quy định cụ thể và những giải pháp căn cơ cho vấn đề này.
Hệ lụy xé thửa, bán nền
Tại hội nghị tiếp xúc cử tri của các Đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Nai, hàng ngàn hộ dân thuộc huyện Long Thành đã bày tỏ nguyện vọng sớm được bố trí tái định cư để ổn định cuộc sống; đồng thời phản ảnh bức xúc về tình trạng đầu nậu bất động sản ở các tỉnh, thành phố khác đổ về mua đất xung quanh Dự án sân bay quốc tế Long Thành, rồi phân lô, bán nền với giá… trên trời. Ngay cả những hộ dân gần khu dự án cũng xé nhỏ diện tích đất của gia đình để bán gây ra xáo trộn trong khu dân cư.
Điều này dễ dàng nhận thấy khi đến 6 xã của huyện Long Thành trong khu dự án, gồm: Bình Sơn, Suối Trầu, Long An, Long Phước, Bàu Cạn, Cẩm Đường, bất cứ chỗ nào cũng thấy những tấm biển quảng cáo, tờ rơi rao thông tin bán đất ven dự án sân bay. Cò đất còn dựng chòi tại chỗ để tư vấn cho khách khi có nhu cầu. Những vườn điều, vườn cao su cũng bị các hộ dân phân lô để bán.
Tại các xã Bình Sơn, Suối Trầu, Bàu Cạn... có rất nhiều biển rao bán đất tách thửa ven Dự án Sân bay quốc tế Long Thành.
Ông Ngô Thế Ân, Chủ tịch UBND huyện Long Thành, lo lắng: “Quá nhộn nhạo, rối rắm! Đất có sổ đỏ nên người dân tự ý chuyển nhượng trong khi địa phương đã quy hoạch khu dân cư xung quanh sân bay nhưng bị bà con xé lẻ để bán. Một số chủ đất thu gom kinh doanh kiếm lời hoặc sử dụng với mục đích khác nên ảnh hưởng lớn tới quy hoạch tổng thể của huyện, nguy cơ hình thành những khu dân cư tự phát, rất khó xử lý về sau. Không chỉ phá nát quy hoạch chung mà tình trạng phân lô bán nền tùy tiện sẽ dẫn đến hậu quả xây dựng tràn lan. Hệ lụy của nó là hạ tầng kỹ thuật sẽ không kết nối đồng bộ; các tuyến đường trong khu dân cư không có vỉa hè; hệ thống thoát nước hay hệ thống điện, cáp viễn thông không bảo đảm chất lượng… Đây chính là gánh nặng cho Nhà nước và địa phương khi phải đầu tư kinh phí xây dựng lại và là nguyên nhân dẫn tới úng ngập sau mỗi trận mưa.
Trong khi khu vực ven dự án nháo nhào xé thửa, bán nền thì hơn 4.700 hộ dân thuộc 6 xã trong dự án đã hơn 10 năm nay nằm trong tình trạng "nín thở" chờ giải tỏa, tái định cư, không dám sửa sang nâng cấp nhà ở dù đã xập xệ, mục nát. Các trường học cũng không được sửa sang vì lý do sắp di dời, học sinh phải chen chúc học ghép trong những căn phòng cũ kỹ, chật chội. Công việc người dân cũng chỉ làm cầm chừng cho qua ngày, đợi dự án triển khai và chuyển sang nơi ở mới…
Cần giải pháp căn cơ
Trước thực trạng ồ ạt tách thửa, xé nát quy hoạch tổng thể, UBND huyện Long Thành đã có văn bản kiến nghị UBND tỉnh chỉ đạo các sở, ngành cùng vào cuộc giải quyết. Trong khi đó, nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng, vấn đề là đưa ra những chế tài, quy định siết chặt để quản lý.
Theo Tiến sĩ Nguyễn Quỳnh Hoa (Khoa Kinh tế, Trường Đại học Kinh tế TP Hồ Chí Minh), chính quyền địa phương cần nhanh chóng công bố kế hoạch sử dụng đất; xem xét kỹ lưỡng các trường hợp tách thửa, hạn chế việc cấp chứng nhận chuyển đổi mục đích sử dụng đất, nhất là đất nông nghiệp chuyển thành thổ cư để bảo đảm yêu cầu phát triển kinh tế-xã hội theo quy hoạch chung; thống nhất quy định cụ thể về diện tích tối thiểu bắt buộc đối với thửa đất mới hình thành và thửa đất còn lại sau khi trừ lộ giới theo từng khu vực, loại đất chưa có nhà và đã có nhà hiện hữu. Cùng với đó, để ngăn chặn trường hợp chủ đầu tư phân lô, bán nền những khu đất rộng hàng chục héc-ta mà không lập dự án, cần khống chế diện tích tối đa khi tách thửa…
Ông Đặng Minh Đức, Phó giám đốc Sở Tài nguyên-Môi trường tỉnh Đồng Nai, cho rằng: Mở rộng thông tin về các dự án của tỉnh, huyện sẽ sử dụng đất xây dựng cơ sở hạ tầng kết nối sân bay và phát triển dịch vụ kèm theo để cảnh báo, ngăn chặn tình trạng thu gom bất động sản rồi tùy tiện chuyển đổi mục đích sử dụng trái phép; đồng thời siết chặt công tác quản lý đất theo các quy định của Chính phủ về khoảng cách an toàn và quy hoạch chi tiết xung quanh Dự án sân bay quốc tế Long Thành.
Bên cạnh đó, phải ưu tiên nhanh chóng triển khai tái định cư cho người dân ổn định cuộc sống, có chính sách hỗ trợ và tạo điều kiện giải quyết việc làm cho người lao động. Đây mới là vấn đề cốt lõi của công tác quản lý bền vững. Theo Phó chủ tịch tỉnh Đồng Nai Trần Văn Vĩnh, tỉnh đã kiến nghị Chính phủ cho cơ chế đặc thù nhằm bảo đảm ổn định cuộc sống của người dân trong vùng dự án khi chuyển đến nơi ở mới; đẩy nhanh tiến độ triển khai 2 khu tái định cư Bình Sơn và Lộc An - Bình Sơn ở phía Bắc của Sân bay quốc tế Long Thành, tiếp giáp trục đường chính. Cùng với đó, tỉnh đã chỉ đạo UBND huyện Long Thành mời một số nhà đầu tư thực hiện mô hình nông nghiệp công nghệ cao để đào tạo nghề phù hợp từng lứa tuổi. Tỉnh ủy, UBND tỉnh đang xem xét, hỗ trợ kinh phí giúp người dân tái định cư theo đúng tiến độ để ổn định quy hoạch tổng thể của địa phương.
Bài và ảnh: HÀ BÌNH AN