Phải mạnh tay với sách điện tử lậu

QĐND - Sách điện tử (e-book) là sản phẩm tiện ích trong thời đại ngày nay. Tuy nhiên, vấn nạn e-book lậu tràn lan trên mạng internet hiện nay đang gây nhiều thiệt hại cho đời sống kinh tế-xã hội. Trong phạm vi hẹp thì bên cạnh sách lậu, sách giả bằng giấy in, nạn e-book lậu đang làm điêu đứng ngành xuất bản vốn đã vô cùng khó khăn chật vật trong cơ chế thị trường và thời đại bùng nổ thông tin.

Quốc doanh lẫn tư nhân đều lao đao

Công ty cổ phần sách Bách Việt cho biết: Từ hơn 2 năm trước, 80% sách của công ty này đã bị làm sách điện tử trái phép và phát tán trên mạng. Bách Việt đã gửi công văn đến các đơn vị chủ quản, các diễn đàn để can thiệp và ngăn chặn nhưng không có kết quả. Đặc biệt Bách Việt từng gửi công văn đề nghị trang www.aulac.vn (trực thuộc công ty Smart Media) đề nghị giải thích về việc sử dụng trái phép cuốn truyện Liệt hỏa như ca ở dạng sách điện tử với mỗi lần thu phí là 2000 đồng. Nhưng Smart Media vẫn làm lơ không phản hồi và vẫn tiếp tục kinh doanh tác phẩm này như cũ.

Gian giới thiệu sách của NXB Quân đội nhân dân kỷ niệm 66 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2-9.Ảnh: Bùi Minh

Nhà sách Phương Đông cũng đau xót cho biết hầu hết các sách do họ xuất bản đều bị làm sách điện tử không xin phép và ngang nhiên đưa lên nhiều trang web, đặc biệt nhiều nhất ở www.e-thuvien.com/forums. Chị Nguyễn Quỳnh Trang, đại diện truyền thông cho Công ty sách Nhã Nam cũng thừa nhận: Mặc dù biết được rất nhiều sách của họ bị làm sách điện tử lậu và phát tán nhưng công ty này cũng đành… “bó tay” bởi tính chất khó kiểm soát của các trang web và diễn đàn trên mạng. Đại diện nhà sách Chibooks cũng cho biết, hầu hết sách Chibooks đều bị làm sách điện tử lậu, đặc biệt là sách thuộc bộ Percy Jackson và sách của tác giả Rachel Gibson. Hiện tại họ cũng chỉ biết viết mail đề nghị các admin từ các trang sách trên tháo gỡ nhưng không mấy hiệu quả.

Không chỉ có sách của các đơn vị tư nhân chịu trận mà sách của các NXB Nhà nước cũng chịu chung số phận. Nhiều nhà NXB như Kim Đồng, Văn học, Trẻ… cũng kêu không ít sách của họ bị làm lậu nhưng họ cũng bất lực không giải quyết được. Tất cả các đơn vị xuất bản bị xâm phạm bản quyền trên đang rất tha thiết mong các cơ quan chức năng giúp đỡ điều tra và ngăn chặn, để bảo vệ các sản phẩm văn hóa mà họ mất rất nhiều công sức và tiền bạc mới làm ra được.

Những thủ phạm “bịt mặt”

Việc truy bắt sách giả, sách in lậu tuy khó khăn và mất nhiều thời gian nhưng vẫn bắt được thủ phạm cụ thể cùng các tang chứng, vật chứng rành rành. Nhưng thủ phạm của các trang web có sách điện tử lậu lại luôn giấu mặt và thường là một tập thể ảo đang tung hoành trên mạng. Nói tới sách lậu, hầu hết các đơn vị xuất bản trong nước hiện nay đều phải lắc đầu vì phần lớn sách của họ đều bị “luộc” công khai và được tung lên mạng làm thành e-book, phát tán rộng rãi trên hàng chục trang web và diễn đàn. Trong đó mỗi trang web hoặc diễn đàn này thường thu hút trung bình 500.000 thành viên, được phép load miễn phí hoặc có bán phí mỗi lượt load cho tất cả e-book được đưa lên. Điều đó đồng nghĩa với việc ngần đó người đã sử dụng trái phép sản phẩm sách của các đơn vị xuất bản trên mà không phải trả tiền hoặc chỉ trả một số tiền rất ít so với giá trị thực của cuốn sách, nhưng đối tượng thu lời lại chính là chủ những trang web này. Đó chính là những thủ phạm “bịt mặt”.

Vấn nạn trên đây gây thiệt hại kinh tế rất lớn đối với các đơn vị làm sách, vì chi phí sản xuất một đầu sách trọn gói hiện nay ngót hàng trăm triệu VND (tiền mua bản quyền, tiền dịch, tiền xin giấy phép, biên tập, in ấn, PR truyền thông…). Công đoạn sản xuất 1 cuốn sách cũng mất trung bình 6 tháng (tìm kiếm sách, tìm mua bản quyền, làm hợp đồng bản quyền, tổ chức dịch, biên tập, dàn trang, thiết kế, xin giấy phép, in ấn, quảng bá sách…) nhưng sau khi có sách giấy, việc làm e-book tung lên mạng chỉ mất vẻn vẹn vài ngày. Với việc phát tán rộng rãi các các e-book trên, đơn vị làm sách bị thất thu nặng với số lượng độc giả mua sách giấy bị co hẹp. Chưa kể nguồn thu từ các khoản e-book trên các công cụ đọc sách điện tử hiện đại như Ipad, Kindle, điện thoại di động… cũng bị mất trắng.

Phải mạnh tay xử lý!

Việc làm và phát tán sách điện tử lậu chỉ đem lại cái lợi trước mắt nhưng sẽ mất đi cái lợi lâu dài cho đất nước khi tất cả các đơn vị xuất bản trong nước ngưng đầu tư xuất bản những sách hay và mới nhất trên thế giới vì bị thất thu; hoặc không được các NXB nước ngoài bán bản quyền khi thấy chính họ không bảo vệ được bản quyền. Nhân danh việc chia sẻ văn hóa đọc để xâm phạm bản quyền và kinh doanh trái phép sản phẩm văn hóa của các đơn vị xuất bản bằng cách làm e-book lậu này là điều không thể tha thứ được; bởi hậu quả gây nên rất lớn; chỉ riêng thiệt hại về kinh tế đã rất khó có thể đong đếm được. Việc xử lý những tội phạm “bịt mặt” này thực chất cũng không khó như nhiều người nghĩ. Chỉ cần các cơ quan chức năng tích cực vào cuộc thì sẽ lần tìm ra được những kẻ chủ mưu đăng ký mua những tên miền trên. Thậm chí qua số IP, sẽ lần được ra nơi đặt máy chủ, địa chỉ cụ thể của chúng, từ đó sẽ “bắt tận tay, day tận mặt”..

Trước mắt, rất nhiều đơn vị xuất bản chỉ biết cách tự bảo vệ mình bằng cách: Tự e-mail đề nghị các admin gỡ bỏ e-book lậu (dù cách này không mấy hiệu quả), tố cáo lên các cơ quan chức năng, chuẩn bị các dự án tự làm e-book và tự kinh doanh trên website của mình để giảm bớt thiệt hại kinh tế. Được biết, hiện Chibooks đang soạn thảo công văn tố cáo những trang web đăng tải e-book lậu của họ lên tất cả các cơ quan chức năng, đề nghị công an văn hóa và an ninh mạng can thiệp, cũng như thuê luật sư giải quyết việc “đấu tố” các web trên. Đây là hành động tự vệ chính đáng, rất mong các cơ quan chức năng sớm vào cuộc và mạnh tay hơn nữa với vấn nạn sách điện tử lậu!