QĐND - Mùa mưa lũ đang đến. Người dân sống dọc hai bờ sông Ba, đoạn qua các huyện: Sơn Hòa, Sông Hinh, Phú Hòa, Tây Hòa và TP Tuy Hòa (tỉnh Phú Yên) luôn thấp thỏm nỗi lo sông “nuốt” mất làng trước diễn biến ngày càng phức tạp của dòng chảy con sông này.

Đất sản xuất mất dần

Những năm gần đây, sông Ba đã có sự biến đổi dòng chảy rất lớn, tạo nên những đoạn xung yếu có chiều dài bất thường, gây sạt lở nghiêm trọng và kéo dài. Chưa có con số thống kê chính xác diện tích đất sản xuất, đất ở của người dân bị sạt lở và cuốn theo dòng lũ. Nhưng thực tế cho thấy, cứ sau mỗi mùa mưa lũ, nhiều nơi sông Ba “ăn” sâu vào bờ kéo dài hàng trăm mét, khiến hàng chục héc-ta đất sản xuất, đất ở bị sạt lở và cuốn trôi, đe dọa cuộc sống của những hộ dân sống hai bên bờ sông. 

Mùa mưa năm 2012, tại khu vực thôn Thạch Bàn, xã Hòa Phú, huyện Tây Hòa, nước sông Ba đã xói sâu gần 10 m, cuốn trôi một đoạn bờ sông dài khoảng 500m, cướp mất nhiều diện tích đất canh tác của người dân. Tháng 10-2013, bờ sông phía bắc dài 4km từ thôn Phú Lộc xã Hòa Thắng đến thôn Vĩnh Phú, xã Hòa An (huyện Phú Hòa) bị dòng chảy khoét sâu từ 5-7m, tạo các hầm ếch, có một số điểm sông lấn sát vào đường làng, uy hiếp nhiều hộ gia đình. Tương tự, đôi bờ sông Ba thuộc các xã: Đức Bình Tây, Đức Bình Đông, Sơn Giang (huyện Sông Hinh), Hòa Thành (huyện Đông Hòa), thị trấn Củng Sơn (huyện Sơn Hòa), cửa Đà Diễn (phường 6, TP Tuy Hòa)… vào mùa mưa cũng thường xuyên bị sạt lở, nhiều diện tích đất sản xuất, hoa màu bị cuốn trôi.

Người dân xã Đức Bình Tây đang lo sông "nuốt" mất làng.

Bờ sông Ba ngày càng lấn sâu vào làng

Ông Hồ Ngợi ở phường 6, TP Tuy Hòa, cho biết: “Mùa mưa lũ năm ngoái, tại khu vực phía đông bắc cảng cá phường 6, nước ăn sâu vào đất liền uy hiếp một số hộ dân sống ở khu vực này”. Ông Phan Kim Hùng ở thôn Phú Lộc, xã Hòa Thắng, huyện Phú Hòa, bày tỏ: “Trước kia, dù lũ lớn nhưng nhờ có cây cối, nhất là các lũy tre che chắn nên bờ sông gần như không sạt lở. Những năm gần đây, do dòng chảy thay đổi, nước lũ đổ về đột ngột nên tình trạng sạt lở bờ sông ngày càng nghiêm trọng. Nếu tình trạng này kéo dài mà không có giải pháp khắc phục thì chừng vài năm nữa, không chỉ mất đất sản xuất mà các khu dân cư dọc bờ sông cũng không còn”.

Chưa có kinh phí?

Những ngày này, tình trạng sạt lở ở đôi bờ sông Ba vẫn đang tiếp tục xảy ra và dự báo sẽ còn diễn biến phức tạp.

Được biết, dự án hệ thống thoát lũ, bảo vệ dân cư dọc sông Ba đã được UBND tỉnh Phú Yên phê duyệt từ tháng 10-2008, với tổng mức đầu tư hơn 350 tỷ đồng từ nguồn vốn trái phiếu Chính phủ. Thủ tướng Chính phủ đã chấp thuận bổ sung 216,6 tỷ đồng vốn trái phiếu Chính phủ giai đoạn từ năm 2014 đến năm 2016 cho dự án này.

Trước tình trạng bờ sông Ba bị sạt lở ngày càng nghiêm trọng, năm 2011, UBND tỉnh Phú Yên đã cho triển khai xây dựng tuyến kè dọc thôn Định Thọ, thị trấn Phú Hòa, huyện Phú Hòa, để bảo vệ cánh đồng Soi Làng, bảo vệ Quốc lộ 25 và một đoạn kênh thuộc hệ thống thủy nông Đồng Cam. Tháng 6-2012, UBND tỉnh Phú Yên cũng đã cho phép phục hồi mỏ hàn số 8 và cho chủ trương đầu tư mỏ hàn số 9 ở phía đông cảng cá phường 6 (TP Tuy Hòa) theo đề nghị của Ban Quản lý dự án thủy lợi và phòng, chống thiên tai (QLDATL&PCTT) tỉnh này. Nhờ khắc phục kịp thời và gia cố mỏ hàn số 8 nên khi lũ đổ về, hướng nước không còn xoáy vào bờ gây sạt lở như những năm trước, khu vực cảng cá phường 6 không bị mất đất, tạo sự ổn định cho tàu, thuyền neo đậu. Còn mỏ hàn số 9, theo kế hoạch sẽ được thực hiện từ năm 2014 với tổng kinh phí khái toán khoảng 25 tỷ đồng, nhưng đến nay, tỉnh chưa bố trí được nguồn vốn.

Mới đây, UBND tỉnh đã cho phép TP Tuy Hòa vận động doanh nhiệp tư nhân Bảo Châu (nhà thầu thi công nạo vét cửa Đà Diễn) đầu tư tạm thời mỏ hàn này theo phương án đổ đá hộc để hạn chế xói lở và có nơi neo đậu tàu, thuyền với kinh phí hơn 2,2 tỷ đồng. Ngoài ra, UBND tỉnh Phú Yên cũng cho phép lập thủ tục chuẩn bị đầu tư hai tiểu dự án kè chống xói lở ở thôn Thạch Bàn (xã Hòa Phú, huyện Tây Hòa) dài 1,6km và kè chống xói lở thôn Phú Lộc (xã Hòa Thắng, huyện Phú Hòa) dài 2km. Ông Cao Đình Huy, Phó trưởng Ban QLDATL&PCTT tỉnh Phú Yên, cho biết, kè Thạch Bàn và kè Phú Lộc sẽ được khởi công xây dựng và dự kiến hoàn thành trong năm 2015.

Còn đối với các điểm sạt lở tại xã Hòa Định Tây (huyện Phú Hòa), xã Sơn Giang (huyện Sông Hinh)…, Ban QLDATL&PCTT sẽ tham mưu cho UBND tỉnh xem xét, trình Thủ tướng Chính phủ và các bộ, ngành hỗ trợ từ ngân sách Trung ương để đầu tư xây dựng. Riêng đoạn bờ sông Ba qua xã Bình Ngọc (TP Tuy Hòa), UBND tỉnh đã có chủ trương đầu tư dự án cấp bách xây dựng kè bảo vệ, chống sạt lở đoạn từ cầu Đà Rằng cũ đến cầu Đà Rằng mới với hai tuyến kè phía bờ bắc và nam, có chiều dài khoảng 4,7km, tổng mức đầu tư khoảng 345 tỷ đồng từ nguồn vốn Chương trình hỗ trợ ứng phó biến đổi khí hậu và vốn đối ứng từ ngân sách tỉnh. Thời gian thực hiện dự án này từ năm 2014 đến năm 2017. Tuy nhiên, do chưa được bố trí vốn nên dự án này vẫn chưa được triển khai thi công.

Mùa mưa lũ đã đến, nhưng nhiều dự án phòng, chống xói lở vẫn chưa triển khai do chưa được bố trí vốn, trong khi đất sản xuất của người dân bị mất dần sau mỗi mùa mưa lũ. Theo ông Đặng Đình Toại, Chủ tịch UBND huyện Sông Hinh, trước mắt, tỉnh cần tập trung đầu tư kinh phí khắc phục những vị trí bị sạt lở nghiêm trọng nhằm ổn định đời sống, sinh hoạt và sản xuất của người dân, đồng thời đôn đốc, kiểm tra, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án, bảo đảm hoàn thành đúng hoặc sớm hơn thời gian dự kiến. Mặt khác, Phú Yên còn là tỉnh nghèo, thu chưa đủ chi nên rất cần sự đầu tư, hỗ trợ từ Trung ương để thực hiện những dự án mang tính cấp thiết này.

Bài và ảnh: XUÂN HIẾU