Làm sân gôn để lấy đất bán
Theo đơn thư phản ánh của người dân vùng dự án sân gôn huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang, chúng tôi về hai xã An Thịnh, Yên Lư, huyện Yên Dũng. Đập vào mắt chúng tôi, cả một vùng đồi rừng rộng mênh mông, có vài quả núi bị san ngọn, bạt sườn. Các tuyến đường quanh vùng mịt mù đất bụi, in hằn dấu xe “hổ vồ” chở đất mang bán cho các khu công nghiệp và dự án cải tạo Quốc lộ 1A gần đó.
Cả một vùng đồi núi tan hoang cho thấy lượng đất đá được khai thác vô cùng lớn và nhiều tuyến đường suốt mấy tháng trời cát bụi mịt mù nhưng không có giải pháp chống ô nhiễm. Thế nhưng, trả lời câu hỏi của phóng viên Báo Quân đội nhân dân, ông Lại Thanh Sơn, Phó chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang, lại cho biết, việc khai thác đất đá dư thừa để bán cho các khu công nghiệp và dự án Quốc lộ 1A là “cơ hội tốt”, đã được các ban, ngành cho phép, không ảnh hưởng gì tới môi trường.
Ông Hà Quang Hưng, Giám đốc quản lý dự án của Công ty QNK, đơn vị đầu tư dự án chỉ cho biết đã hoàn thành nghĩa vụ thuế và phí khi khai thác đất đá. Song ông Hưng không cung cấp số liệu cụ thể số lượng đất đã múc và đất mang bán, các văn bản cấp phép cũng như danh mục từng loại thuế phí cụ thể như đề nghị.
Tại dự án sân gôn Thủy Dương ở TP Huế gần đây cũng trở thành đại công trường khai thác đất san lấp trái phép với hàng loạt quả đồi lớn bị cào, múc đất dưới danh nghĩa cải tạo mặt bằng, san gạt, làm sạch phong hóa khuôn viên sân gôn. Các đoàn xe chở đất không đưa về các bãi thải phong hóa mà mang bán cho các công trường dự án lớn thuộc Khu đô thị mới An Vân Dương.
Xe "hổ vồ" chở đất đi bán tại dự án sân gôn Yên Dũng (Bắc Giang).
Núp bóng cải tạo đồi, vườn
Ngày 3-10 vừa qua, Phòng Cảnh sát Phòng, chống tội phạm về môi trường (PC49-Công an tỉnh Bắc Giang) bắt quả tang ông Nguyễn Văn Luân (thôn Thượng Lát, xã Tiên Sơn, huyện Việt Yên) đang khai thác đất đồi trái phép. Chỉ trong vòng một tháng, PC49 phối hợp với công an các huyện đã phát hiện, xử phạt vi phạm hành chính 9 trường hợp khai thác đất san lấp mặt bằng trái phép. Ngày 17-8-2015, Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang đã phải có kết luận thông báo, để bảo vệ môi trường khu vực dãy núi Nham Biền (huyện Yên Dũng), yêu cầu dừng cấp phép khai thác đất trên dãy núi này, không gia hạn và thu hồi giấy phép đối với các trường hợp cố tình vi phạm, không giao cho UBND huyện cấp phép cho các hộ gia đình hạ thấp độ cao, song đến nay tình trạng buông lỏng quản lý vẫn chưa chấm dứt.
Tại tỉnh Bắc Ninh, nhiều tháng nay trên địa bàn xã Lạc Vệ, huyện Tiên Du xảy ra tình trạng núp bóng cải tạo ao để mang bán đất. Theo người dân phản ảnh, mỗi ngày có hàng trăm xe, đa số toàn xe "hổ vồ" ba chânchở đất. Ông Lê Đăng Nghĩa, Chủ tịch UBND xã Lạc Vệ, cho biết: Chính quyền lập biên bản liên tục, có khi vừa chiều hôm trước lập biên bản, ngay hôm sau lại có vi phạm. Thẩm quyền của xã có hạn nên chỉ tạm giữ phương tiện và báo cáo lên các cơ quan của tỉnh xử lý.
Tại hai xã Ân Nghĩa và Yên Nghiệp, huyện Lạc Sơn (tỉnh Hòa Bình), tình trạng khai thác đất, bán đất đồi đã âm ỉ nhiều năm nay. Một số hộ gia đình “bán khoán” cả quả đồi cho doanh nghiệp, nhưng gần đây người dân thấy bán như thế thiệt nên đã chuyển sang bán theo xe. Mỗi xe chở khoảng 15m3 đất đồi, hiện có giá 100-120 nghìn đồng. Sự việc kéo dài nhiều năm.
Nguyên nhân nào?
Tìm hiểu tại các địa phương, chúng tôi nhận thấy nguyên nhân phần lớn đều do sự buông lỏng quản lý. Một lãnh đạo xã ở huyện Lạc Sơn (tỉnh Hòa Bình) đổ lỗi do lực lượng công an mỏng, thẩm quyền giới hạn, chỉ phạt hành chính nên không đủ sức răn đe. Mặt khác, một số doanh nghiệp khai thác trái phép khi UBND xã bắt được, giao cho huyện, một thời gian sau lại thấy họ trở lại khai thác. UBND huyện thì cuối năm 2015 chỉ ra công văn chỉ đạo, cấm các xã khai thác đất đồi rồi để đó, không thấy xử lý kiên quyết. Trong khi đó, trả lời báo chí, Chủ tịch UBND huyện Lạc Sơn Bùi Văn Thắng lại cho rằng mấu chốt giải quyết phần gốc vẫn ở phía... người dân. Theo văn bản của UBND huyện, xã nào để xảy ra tình trạng san ủi, bán, vận chuyển đất thì chủ tịch UBND xã đó phải chịu trách nhiệm trước Chủ tịch UBND huyện. Nhưng đến nay vẫn không có cán bộ nào bị xử lý. Còn tại Bắc Giang, UBND tỉnh cũng chỉ đạo nêu cao trách nhiệm người đứng đầu, song tình trạng khai thác đất trái phép vẫn tiếp diễn mà chưa thấy một cán bộ nào bị xử lý kỷ luật.
Theo các chuyên gia xây dựng, nguyên nhân buông lỏng quản lý, khai thác đất tràn lan là do nhu cầu san lấp mặt bằng xây dựng gia tăng trong khi các mỏ đất được cấp phép khai thác có hạn và giá thành mua đất thừa rẻ hơn rất nhiều so với mua cát để san lấp. Vì vậy, đã xuất hiện tình trạng núp bóng mở dự án mới, cải tạo đồi, ao để “xẻ thịt” đất bán vô tội vạ. Tình trạng này xuất hiện ở rất nhiều địa phương trong toàn quốc nhưng đến nay, chưa thấy ngành tài nguyên và môi trường có giải pháp quản lý, ngăn chặn hiệu quả.
Bài và ảnh: CÔNG MINH – DOÃN HƯNG