Một buổi sáng mùa hè, đi trong khuôn viên Lữ đoàn H79 - Đoàn Công binh Tháng Tám ở một tỉnh đồng bằng, nhìn khung cảnh yên bình, thơ mộng, tôi lại nhớ lời một vị tướng lãnh đạo Binh chủng Công binh từng nói: “Bộ đội công binh không có thời bình”.

Hiếm có đơn vị nào, kể từ khi thành lập, luôn phải cơ động nay đây mai đó như Đoàn H79. Hơn 16 năm liên tục nếm mật nằm gai, từ rừng núi đến hải đảo, từ tăng võng đến lều lán tranh tre. Năm 1988, lữ đoàn mới tạm dừng chân để xây dựng “cơ ngơi”, chuyển sang nhiệm vụ thời bình và hiện đang xây dựng nhiều công trình quốc phòng tầm cỡ quốc gia…

Đại tá Lê Đăng Nguyên, Lữ đoàn trưởng được điều động về làm lữ đoàn phó tham mưu trưởng đúng vào lúc đơn vị được giao tham gia xây dựng công trình Z. (Vì lý do bí mật, chúng tôi đã đổi tên tất cả các ký hiệu công trình quân sự và phiếm chỉ hóa nhiều sự kiện, nhân vật trong bài viết này). Anh nhớ lại: “Z là công trình ngầm rất lớn, thi công nhanh gọn và tuyệt đối bí mật. Đó thật sự là một cuộc ra quân tổng hợp quy mô lớn chưa từng có trong lịch sử lữ đoàn với khối lượng trang thiết bị lớn nhất, hiện đại nhất, quân số nhiều nhất, lúc cao điểm có tới hàng nghìn cán bộ, chiến sĩ thi công ba ca liên tục mỗi ngày”. Bộ đội thi công trong một không gian “kín”, được ngụy trang hàng trăm mét vuông. Công trình ngầm sâu trong lòng đất, khối lượng bê tông hàng chục ngàn mét khối mỗi ngày, phải sử dụng nhiều máy móc hiện đại nhưng cấp trên yêu cầu tuyệt đối không được thuê, không được mượn, không được nhờ chuyên gia bên ngoài. Bộ đội phải làm từ A đến Z. Không có thì mua, không biết thì học, học cho được rồi mới làm! Chưa hết, không gian thi công vừa sâu trong lòng đất, vừa chật hẹp, không chỉ bộ đội H79 mà còn nhiều đơn vị khác tham gia song “ai biết phần nấy”. Có khi hai bộ phận thi công ngay cạnh nhau trong không gian vài chục mét vuông một cách độc lập, thầm lặng.

Đại tướng Phùng Quang Thanh, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng (thứ hai, bên trái) kiểm tra thiết bị công nghệ mới của Đoàn H79.

Hàng trăm chỉ huy và thợ kỹ thuật liên tục “tầm sư học đạo”, làm chủ công nghệ xây dựng hiện đại. Đó là cuộc chuẩn bị chu đáo về chính trị tư tưởng, lựa chọn, giáo dục những người có bản lĩnh chính trị tốt nhất. Hàng nghìn người lính H79 đã trải qua biết bao đêm trắng. Trong ký ức Thượng tá Q, chính trị viên phó phân đội trực tiếp tham gia thi công, có những đêm hè rực rỡ ánh lửa hàn. Trong hầm sâu ngập nước, có lúc hàng chục máy hàn phát sáng… Chỉ riêng việc bảo đảm an toàn tuyệt đối cho hàng nghìn con người thi công đã là một kỳ tích. Anh Q khi ấy là một cán bộ chính trị, vậy mà trong túi lúc nào cũng phải kè kè một quyển sổ quy tắc an toàn, thuộc lòng cách xử trí mọi tình huống trên công trường như mọi người lính thợ khác. Công trình Z đã hoàn thành đúng tiến độ sau vài năm, bảo đảm tiến độ, chất lượng, an toàn cao, được lãnh đạo Bộ Quốc phòng khen ngợi, ghi dấu ấn trình độ, năng lực, bản lĩnh người lính H79 trước nhiệm vụ lịch sử mới. Và cuốn “Sổ tay an toàn” cũng là một “công trình” được xây dựng bằng trí tuệ tập thể của nhiều thế hệ cán bộ, chiến sĩ trong đơn vị.

Công trình N có khẩu độ lớn nhất Việt Nam là một hầm chiến lược trên vùng rừng núi hoang vu, có ý nghĩa đặc biệt quan trọng không để Tổ quốc bị bất ngờ khi chiến tranh xảy ra. Tuy nhiên, xây dựng nó không hề dễ dàng. Vùng rừng núi này địa chất yếu, nguy cơ sạt lở cao, độc hại và nguy hiểm. Chỉ riêng chuyện vận chuyển và lắp dựng những thiết bị nặng hàng trăm tấn xuống hầm rất sâu đã là một bài toán vô cùng khó khăn. Trung tá V, một tiểu đoàn trưởng từng tham gia thi công kể: Làm gì để vận chuyển an toàn, chính xác những thiết bị hàng trăm tấn khi mà đơn vị chỉ có cần cẩu tối đa tải trọng… 45 tấn? Chỉ bằng những khung thép, bánh lăn mua ngoài thị trường, bộ đội H79 đã sáng chế ra một loại xe mang tên gọi “xe rùa” thay cho con lăn, đưa các thiết bị vào vị trí một cách an toàn, chính xác tuyệt đối.

Trong sổ tay của Đại tá Trần Mạnh Tưởng, Chính ủy Lữ đoàn còn ghi hàng loạt sáng kiến, giải pháp được biểu dương, khen thưởng như: Cáp làm ngụy trang trên diện rộng, xe nâng hạ đa năng, thiết bị khoan chống bụi, thiết bị hút nước trong lỗ khoan, biện pháp hàn gông, chống tạm, cốp-pha ngoài…

“Có bữa, tôi ngạc nhiên thấy 3 chiến sĩ sắp ra quân thập thò lên phòng chỉ huy. Cứ tưởng anh em thắc mắc, kiến nghị chế độ gì. Nhưng không, dù được nghỉ hai ngày để nghỉ ngơi, tắm rửa, chia tay đơn vị, song mấy cậu lại bảo: “Chú cho chúng cháu làm tiếp với anh em thêm một ngày cho vui và cũng để đảm bảo tiến độ công trình, gấp lắm rồi”. Câu chuyện Trung tá Lê Quang Hợp, Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 1 kể lại khiến chúng tôi thật sự xúc động. Vâng! Chất anh hùng của đơn vị có nhiều chiến công thầm lặng này không phải thể hiện đâu xa mà chính từ những người lính như thế!”.

Đại tướng Lê Văn Dũng, Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị khi đến thăm đơn vị đã nói vui với cán bộ, chiến sĩ Lữ đoàn H79: “Thời phong kiến ngày xưa, cánh binh phu thi công những công trình mật có khi bị “hy sinh” vì sự “bí mật” của công trình. Nhưng chế độ mới của chúng ta phải đặt lên cao nhất sự an toàn, tính mạng và bảo đảm đời sống vật chất, tinh thần cho bộ đội”. Hơn 10 năm qua, Đoàn H79 đã làm được điều đó khi đơn vị không có trường hợp vi phạm kỷ luật và luôn an toàn tuyệt đối về mọi mặt. Với thành tích đặc biệt xuất sắc, năm 2009, lữ đoàn đã được phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân thời kỳ đổi mới…

Bài và ảnh: ĐỨC TOÀN – NGUYÊN THẮNG