Số liệu quan trắc ngược kết quả thanh tra

Trong nhiều năm qua, kết quả quan trắc của Trung tâm Quan trắc môi trường tỉnh Bắc Giang đối với các doanh nghiệp trên địa bàn thường cho kết quả ngược với kết quả thanh tra của các cơ quan khác có cùng chức năng. Trường hợp Công ty TNHH Italisa Việt Nam, thuộc Tập đoàn Powerway, doanh nghiệp chuyên sản xuất thiết bị vệ sinh cao cấp là một ví dụ. Mỗi năm, công ty này sử dụng khoảng 3 nghìn tấn vật liệu hợp kim cùng một số hóa chất khác và xả ra lượng nước thải sản xuất khoảng 150m3/ngày đêm. Tại Bắc Giang, Italisa Việt Nam nổi tiếng là doanh nghiệp có truyền thống “bức tử” môi trường bằng nhiều chiêu trò tinh vi. Tuy nhiên, lạ là trong khi hàng loạt cơ quan chức năng liên tiếp xử phạt Italisa Việt Nam về hành vi hủy hoại môi trường thì Trung tâm Quan trắc môi trường tỉnh Bắc Giang lại nhiều năm liền cho ra các kết quả khẳng định doanh nghiệp này “không gây ô nhiễm”.

leftcenterrightdel
Kết quả phân tích mẫu ở Công ty TNHH Italisa do Trung tâm Quan trắc môi trường tỉnh Bắc Giang kết luận không gây ô nhiễm, nhưng ngay sau đó Tổng cục Môi trường lại có quyết định xử phạt do gây ô nhiễm môi trường. 

Cụ thể, đầu năm 2013, Đội 2, Phòng 2, Cục Cảnh sát phòng, chống tội phạm về môi trường (C49, Bộ Công an) tiến hành kiểm tra Công ty TNHH Italisa Việt Nam. Kết quả kiểm tra phát hiện tại khu sản xuất mạ sản phẩm có 1 đường ống đường kính khoảng 76mm, dài 15m được đấu nối từ bể mạ không qua hệ thống xử lý nước thải của doanh nghiệp mà đổ thẳng ra hố ga của hệ thống nước thải sinh hoạt rồi xả ra ngoài môi trường.

Tiếp đến, ngày 19-1-2015, C49 tiếp tục ra quyết định xử phạt hành chính với Công ty TNHH Italisa Việt Nam về hành vi xả thải vượt tiêu chuẩn, quy chuẩn cho phép ra môi trường (từ 5 đến dưới 10 lần trong trường hợp nước thải từ 200m3/ngày đêm đến dưới 400m3/ngày đêm). Mức phạt cho hành vi này là 310 triệu đồng. Gần nhất, ngày 21-3-2016, Tổng cục Môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường) tiếp tục có quyết định xử phạt vi phạm hành chính về bảo vệ môi trường với Công ty TNHH Italisa Việt Nam do có hàng loạt vi phạm. Ngoài khoản phạt lên tới hơn 650 triệu đồng, Tổng cục Môi trường yêu cầu công ty này dừng ngay việc xả thải không đạt quy chuẩn kỹ thuật, nâng cấp các trạm xử lý nước thải theo quy chuẩn, quản lý các chất thải rắn phát sinh, phải dừng ngay hoạt động tái chế chất thải không đúng quy định.

Trước đó, tháng 4-2014, trung tâm này thực hiện quan trắc môi trường mẫu không khí khu làm việc cho nhà máy điện phân chì thuộc Công ty Cổ phần Kim loại màu Bắc Bộ tại huyện Cao Lộc (tỉnh Lạng Sơn). Các kết quả phân tích do đơn vị này kết luận đều an toàn, nằm trong giới hạn cho phép. Tuy nhiên, một tháng sau đó, tại Kết luận thanh tra số 1840/KLTTr-BTNMT của Thanh tra Bộ Tài nguyên và Môi trường lại chỉ ra hàng loạt sai phạm của doanh nghiệp như: Thực hiện không đúng, không đầy đủ một trong các nội dung chương trình quan trắc, giám sát môi trường theo quy định; vi phạm Nghị định số 179/2013/NĐ-CP của Chính phủ về xử phạt hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường; không chuyển giao chất thải nguy hại cho đơn vị có giấy phép quản lý 12 tháng kể từ ngày phát sinh chất thải nguy hại để vận chuyển, xử lý, tiêu hủy theo quy định. Với những vi phạm như trên, Công ty Cổ phần Kim loại màu Bắc Bộ đã bị xử phạt 180 triệu đồng.

Ngoài ra, kết quả quan trắc của Trung tâm Quan trắc môi trường tỉnh Bắc Giang đối với Công ty TNHH Nichirin Việt Nam tại huyện Việt Yên (tỉnh Bắc Giang) cũng có nhiều sự… lạ lùng. Phiếu kết quả phân tích mẫu được bà Tạ Thị Minh Tâm, Phó giám đốc trung tâm ký, đóng dấu vào ngày 1-10-2013 cho ra các thông số "đẹp như mơ" về độ an toàn nước thải sinh hoạt của doanh nghiệp này. Song cũng ngày 1-10-2013, Tổng cục Môi trường tiến hành lấy mẫu nước thải sinh hoạt của Công ty TNHH Nichirin Việt Nam thì rất nhiều thông số vượt tiêu chuẩn. Tổng cục Môi trường còn kết luận rõ, công ty này vi phạm hành chính nhiều lần, tái phạm và quyết định xử phạt 50 triệu đồng về các hành vi "bức tử" môi trường.

Liệu có tiêu cực?

Trao đổi với chúng tôi, ông Vũ Đức Phượng, Giám đốc Trung tâm Quan trắc môi trường tỉnh Bắc Giang, khẳng định các kết quả quan trắc của đơn vị này đều chính xác. Trả lời câu hỏi vì sao số liệu quan trắc của trung tâm thường ngược với kết quả thanh tra của các cơ quan khác có cùng chức năng, ông Phượng cho rằng, do đơn vị này được doanh nghiệp “mời” quan trắc hoặc được Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bắc Giang triệu tập quan trắc theo kế hoạch nên doanh nghiệp có sự… chuẩn bị trước. Do đó, nhiều khi kết quả quan trắc cũng không phản ánh đúng sự thật.

Theo một cán bộ phân tích cho biết, mọi chuyên môn nghiệp vụ đều làm theo chỉ đạo của lãnh đạo trung tâm. Bất cập là quan trắc theo sự phối hợp với doanh nghiệp nên khi đến lấy mẫu, doanh nghiệp đã chuẩn bị sẵn tinh thần. Các hợp đồng, giao dịch kinh tế liên quan đến hoạt động quan trắc, cán bộ phân tích không được biết mà chỉ có lãnh đạo trung tâm và doanh nghiệp làm việc với nhau.

Ông Vũ Văn Tưởng, Phó giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bắc Giang, cho biết đã tiếp nhận những nội dung thông tin báo chí phản ánh, đồng thời yêu cầu Giám đốc Trung tâm Quan trắc môi trường tỉnh thực hiện báo cáo giải trình bằng văn bản, giao cho các cơ quan chuyên môn tiến hành thanh tra, kiểm tra vụ việc để làm rõ.

Bài và ảnh: HOÀNG HƯNG