QĐND- Những năm qua, các lực lượng chức năng và toàn dân đã có những nỗ lực, cố gắng, đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận trong công tác phòng cháy, chữa cháy (PCCC). Nhưng trên thực tế, công tác này vẫn tồn tại nhiều khó khăn, bất cập, cần sớm được tháo gỡ.

Phát sinh nhiều diễn biến mới, phức tạp

Qua khảo sát thực tế cho thấy, tình hình công tác PCCC đang diễn biến phức tạp, nảy sinh nhiều yếu tố không thuận. Trong đó, nổi lên là tốc độ đô thị hóa diễn ra nhanh chóng, nhà ở, công trình cao tầng, siêu cao tầng, chợ, trung tâm thương mại, khu công nghiệp, khu kinh tế, khu công nghệ cao, các kho tàng, bến bãi, công trình ngầm được xây dựng ngày càng nhiều; hàng hóa được sản xuất từ các chất dễ cháy, nổ ngày càng đa dạng, phong phú, kéo theo nguy cơ cháy, nổ và cháy, nổ gây thiệt hại nghiêm trọng ngày càng gia tăng.

Nếu như năm 2001, cả nước xảy ra 1.292 vụ cháy, gây thiệt hại về tài sản trị giá 303,36 tỷ đồng, thì đến năm 2010 đã tăng lên 2.231 vụ cháy, gây thiệt hại về tài sản trị giá 617 tỷ đồng. Năm 2013, cả nước xảy ra 2.624 vụ cháy, làm chết 60 người, bị thương 199 người, gây thiệt hại về tài sản 1.656 tỷ đồng. Trong 9 tháng năm 2014, so với cùng kỳ năm 2013, số vụ cháy tuy có giảm nhưng số người chết lại tăng 72%, số người bị thương tăng 20,2%...

Thực tế cho thấy, xu hướng là kinh tế-xã hội càng phát triển thì cháy càng gia tăng cả về số vụ và mức độ thiệt hại. Trên thực tế, ngoài xảy ra cháy tại các chung cư cao tầng ở Hà Nội, TP Hồ Chí Minh; cháy chợ, cháy các cơ sở sản xuất có quy mô lớn; cháy hầm lò, cháy rừng, thì thời gian qua đã xuất hiện nhiều vụ cháy phương tiện giao thông cả trên đường bộ và đường thủy. Đặc biệt, ngày 13-9 đã xảy ra vụ cháy tàu tại Cửa Lò (Nghệ An) làm 3 người chết. Mới đây, vào ngày 2-10, tàu cá mang số hiệu QNg 96767 TS của huyện Lý Sơn (Quảng Ngãi) khi đang đánh bắt hải sản ở vùng biển cách Côn Đảo (Bà Rịa-Vũng Tàu) khoảng 28 hải lý thì bất ngờ bốc cháy, làm 1 người chết, 2 người mất tích và 2 người bị thương...

Theo Đại tá Đoàn Việt Mạnh, Cục trưởng Cục Cảnh sát PCCC và CNCH (Bộ Công an), việc quy hoạch đô thị không gắn với thẩm duyệt an toàn PCCC cũng gây ra nhiều trở ngại cho công tác chữa cháy. Do đường cơ động quá nhỏ, hoặc với suy nghĩ giản đơn để bảo vệ đường, ở một số khu dân cư, người dân còn tự ý đổ những trụ bê tông không cho ô tô vào… nên khi xảy ra cháy, lực lượng chữa cháy chuyên nghiệp không thể tiếp cận được hiện trường để triển khai phương tiện chữa cháy. Hệ thống cấp nước chữa cháy tại các đô thị còn thiếu và nhiều bất cập, chưa đáp ứng được yêu cầu.

Phát huy vai trò nòng cốt của lực lượng PCCC chuyên nghiệp

Yêu cầu về PCCC ngày càng lớn và đặt ra nhiều vấn đề cần phải giải quyết như: Thảm họa cháy hóa chất; cháy các công trình, xăng, dầu, khí đốt; cháy nhà cao tầng, siêu cao tầng, các chợ lớn, trung tâm thương mại; cháy các công trình ngầm; cháy các nhà máy điện, nhà máy lọc dầu; cháy ô tô, tàu thủy… Trong khi đó, lực lượng Cảnh sát PCCC và CNCH còn thiếu về số lượng, chất lượng đội ngũ cán bộ chưa đảm bảo yêu cầu.

Hiện nay, cả nước mới có 195 đội Cảnh sát PCCC, trong đó có 42/63 tỉnh, thành chỉ có 1-2 Đội Cảnh sát PCCC. Theo quy định, một Đội Cảnh sát PCCC chuyên nghiệp hoạt động hiệu quả trong phạm vi bán kính 5km, nhưng trên thực tế, nhiều đội phải đảm nhiệm chữa cháy ở cách xa hàng chục, thậm chí hàng trăm ki-lô-mét nên gặp nhiều khó khăn cho công tác cứu chữa.

Cán bộ, chiến sĩ Kho K28 (Cục Kỹ thuật Quân khu 2) thực hành triển khai và sử dụng xe cứu hỏa trong xử lý tình huống chữa cháy tại cuộc diễn tập PCCC năm 2014.

Để lực lượng PCCC chuyên nghiệp thực sự làm nòng cốt trong phong trào toàn dân PCCC, theo Đại tá Đoàn Việt Mạnh, vấn đề đặt ra hiện nay là phải quan tâm xây dựng, tổ chức lực lượng này theo hướng tinh gọn, phù hợp, trang bị phương tiện hiện đại. Qua tìm hiểu chúng tôi được biết, trong những năm đổi mới, mặc dù đã được Đảng và Nhà nước hết sức quan tâm đầu tư trang bị phương tiện phục vụ công tác PCCC, nhưng do phương tiện chữa cháy rất đắt tiền nên tình trạng thiếu phương tiện chữa cháy chưa được giải quyết cơ bản, trong khi công tác PCCC là công việc không thể thiếu đối với bất kỳ quốc gia nào. Phương tiện chữa cháy vừa thiếu, vừa không bảo đảm về chất lượng là một trong những nguyên nhân ảnh hưởng đến hiệu quả công tác chữa cháy thời gian qua.

Cùng với đó là việc xây dựng lực lượng PCCC cơ sở và dân phòng. Trên thực tế, lực lượng dân phòng ở nhiều nơi còn mang nặng tính hình thức, đối phó với cơ quan quản lý Nhà nước về PCCC. Do chưa có chính sách cụ thể cho lực lượng dân phòng trong PCC, nên khi cháy xảy ra, không có lực lượng tại chỗ phát hiện, báo cháy và chữa cháy kịp thời, dẫn đến cháy lan, cháy lớn, thiệt hại nghiêm trọng… Lực lượng dân phòng và lực lượng tại chỗ của các địa phương cũng rất cần được bồi dưỡng, tập huấn thường xuyên về nghiệp vụ PCCC. Bởi lẽ, khi có sự cố cháy xảy ra, trước khi lực lượng chữa cháy chuyên nghiệp cơ động tới, vai trò chủ động phòng ngừa, chữa cháy, bảo vệ từ xa theo phương châm “4 tại chỗ” của lực lượng PCCC tại cơ sở là rất quan trọng.

Nâng cao ý thức PCCC của người dân

Có thể thấy, ý thức PCCC của người dân hiện nay vẫn là một khâu yếu. Phân tích số vụ cháy xảy ra trong 9 tháng của năm 2014, thì hơn 60% số vụ xảy ra do ý thức chủ quan của người dân khi sử dụng các thiết bị điện; sử dụng xăng, dầu, khí đốt; bất cẩn khi dùng lửa… Bộ Công an xác định, công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức, ý thức PCCC cho các cơ quan, đơn vị, các hộ gia đình và từng người dân vẫn là một biện pháp rất quan trọng, nhằm hạn chế thấp nhất số vụ cháy, nổ và mức độ thiệt hại. Bộ Công an đã chỉ đạo lực lượng công an, mà trực tiếp là Cảnh sát PCCC và CNCH các địa phương đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật và kiến thức PCCC, làm chuyển biến về nhận thức của các cấp, các ngành và từng người dân trong công tác PCCC. Yêu cầu đặt ra là qua tuyên truyền phải giúp người dân hiểu sự nguy hiểm của “giặc lửa” và những hậu quả ghê gớm do nó gây ra; hiểu rõ mục đích trước hết của công tác PCCC là nhằm bảo vệ tính mạng, tài sản của chính mình; thấy rõ trách nhiệm, nghĩa vụ của mình trong việc PCCC, hình thành ý thức tự giác trong việc chấp hành các quy định của pháp luật về PCCC và tổ chức thực hiện công tác PCCC tại cơ sở.

Đi kèm với đó là đẩy mạnh xã hội hóa công tác PCCC, tăng cường huy động các tổ chức, cá nhân hỗ trợ, hợp tác với lực lượng Cảnh sát PCCC và CNCH, nhất là trong lĩnh vực nghiên cứu ứng dụng khoa học kỹ thuật, đầu tư trang bị phương tiện PCCC. Đồng thời, các địa phương cần huy động, phát huy sức mạnh của toàn dân thực hiện tốt phương châm “4 tại chỗ” trong công tác PCCC.

AN QUỐC