Nguyên nhân thực sự do phi công?

QĐND - Chiếc máy bay Boeing 737-500 rơi tại Ka-dan ngày 17-11- 2013, khiến 50 người thiệt mạng, đã trở thành một trong những vụ tai nạn hàng không lớn nhất lịch sử nước Nga. Cuộc điều tra vụ tai nạn của Hãng hàng không Ta-ta-xtan đã bắt đầu. Máy ghi âm chuyến bay được tìm thấy và gửi đến phòng thí nghiệm Ủy ban hàng không liên chính phủ để giải mã…

Người dân Nga tưởng niệm những nạn nhân của vụ rơi máy bay tại Ka-dan. Ảnh: Rianovosti

Một máy bay Boeing 737-500 của Hãng hàng không Ta-ta-xtan cùng loại với chiếc rơi tại Ka-dan ngày 17-11- 2013.

Chiếc máy bay của Hãng hàng không Ta-ta-xtan cất cánh từ sân bay Đô-mô-đê-đô-vô ở Thủ đô Mát-xcơ-va của Nga đến thành phố Ka-dan, gặp nạn vào khoảng 7 giờ 30 phút (giờ địa phương). Một nhân chứng đi từ Ka-dan tới Mát-xcơ-va, người tình cờ có mặt tại sân bay vào thời điểm xảy ra tai nạn cho biết, anh nghe thấy tiếng nổ lớn và cảm thấy chấn động. Sau khi lao xuống đất và phát nổ, chiếc phi cơ bốc cháy. Các xe cứu hỏa phải mất 1 giờ đồng hồ mới có thể khống chế ngọn lửa. Nhân viên cứu hộ đã tìm thấy 50 thi thể trong chiếc phi cơ bị cháy. Tại hiện trường, những gì còn lại chỉ là đống tro tàn và những mảnh xác nhỏ của phi cơ.

Trong số 6 thành viên phi hành đoàn và 44 hành khách thiệt mạng có I-rếch Min-ni-kha-nốp (con trai Tổng thống CH Ta-ta-xtan Ru-xtam Min-ni-kha-nốp), Trung tướng A-lếch-xan-đơn An-tô-nốp, Giám đốc Cơ quan An ninh Ta-ta-xtan, 2 công dân nước ngoài, 2 em gái 11 tuổi và 15 tuổi. Tổng thống Nga Vla-đi-mia Pu-tin đã gọi điện cho ông Min-ni-kha-nốp để chia buồn với gia đình, bạn bè người bị nạn và với cá nhân lãnh đạo của Ta-ta-xtan. Ông cũng đề nghị chính phủ thành lập ủy ban điều tra nguyên nhân tai nạn máy bay ở Ka-dan.

Nguyên nhân do phi công?

Theo phát ngôn viên của Hãng hàng không Ta-ta-xtan, hai phi công, đều sinh năm 1966, là những người giàu kinh nghiệm. Cơ trưởng và phi công phụ lần lượt có kinh nghiệm 2.500 và 1.900 giờ bay. Tuy nhiên, một chuyên gia hàng không, ông Vla-đi-mia Ghê-ra-xi-mốp lại nghi ngờ “một sai sót của phi hành đoàn” đã khiến máy bay không tiếp đường băng chính xác trong lần hạ cánh đầu tiên. Tuy nhiên, nhận định này chỉ có thể được kiểm tra sau khi dữ liệu trong hộp đen của chiếc máy bay được phân tích. Còn theo các phương tiện truyền thông địa phương, gió lớn và trời nhiều mây tại sân bay ở thành phố Ka-dan vào thời điểm máy bay gặp nạn. Nhiệt độ ở khu vực này ở trên 0 độ C. Hãng Interfax dẫn một nguồn tin từ Bộ Các tình trạng khẩn cấp Nga cho biết, các phi công dường như đã mắc một số sai lầm khi thực hiện lần hạ cánh thứ hai. Khi cách đường băng khoảng 500m, phi hành đoàn trên máy bay đã thông báo động cơ không sẵn sàng hạ cánh.

Ủy ban Hàng không quốc tế (IAC) cho biết, các động cơ của máy bay bị rơi vẫn hoạt động trước khi va chạm với mặt đất. Không có sự cố thiết bị nào được ghi nhận. Trong khi tiếp đất, phi hành đoàn không thể hoàn thành các động thái tiêu chuẩn trên đường băng.

Ủy ban kỹ thuật MAK sẽ tiếp tục làm việc tại hiện trường vụ tai nạn. Các chuyên gia sẽ xác định xem điều gì là nguyên nhân gây ra vụ tai nạn bi thảm. Tại thời điểm này, các chuyên gia đưa ra một số phương án về nguyên nhân vụ tai nạn như sai lầm của phi công, lỗi kỹ thuật của máy bay, nhiên liệu chất lượng kém, hoạt động dịch vụ mặt đất không chính xác và điều kiện thời tiết bất lợi. Đồng thời, các chuyên gia loại trừ phương án tấn công khủng bố.

Trong khi đó, ông Rô-man Gu-xa-rốp, chuyên gia Ủy ban Giao thông vận tải của Đu-ma Quốc gia Liên bang Nga, cho biết: “Tại cuộc họp của Cơ quan Hàng không Nga, Giám đốc Nê-rát-cô cho biết, theo thông tin mà ông có, nguyên nhân thực sự của tai nạn bi thảm này là do lỗi phi hành đoàn khi lái chiếc máy bay. Theo bản chất của vụ việc thì thấy rằng, trường hợp này cũng tương tự như những gì đã xảy ra ở Pem, khi máy bay đang ở tốc độ cao đâm xuống mặt đất theo phương thẳng đứng. Còn theo những lý do khác thì tôi nghĩ rằng, ở đây không có sự tương đồng nào. Có khả năng nhất, nguyên nhân ở đây do lỗi của các phi công, mặc dù điều này có thể kết hợp với các trường hợp khác”.

Tai nạn bi thảm cũng đã xảy ra tại Pem vào tháng 9-2008. Chiếc máy bay Boeing 737 cùng loại với chiếc máy bay rơi ở Ka-dan đã bị rơi khi hạ cánh gần sân bay. Sau này được biết nguyên nhân là phi hành đoàn mất định hướng không gian. Tuy nhiên, nguyên nhân do máy móc cánh hoặc thiết bị định vị hỏng hóc cũng không nên loại trừ, bởi theo điều phối viên, trước khi hạ cánh máy bay đã ra khỏi cấu hình hạ cánh. Điều này có thể nói về sự cố của cánh hoặc thiết bị dẫn đường. Cất cánh bay lên lần hai trong tình huống này có vẻ khá hợp lý. Nhưng chính điều đó đã quyết định tử vong. Khi máy lái tự động bị ngắt, máy bay bị mất tốc độ và rơi vào tình trạng hạ cánh.

Còn những nguyên nhân khác?

Chiếc máy bay Boeing 737-500 vừa gặp nạn ở Ka-dan là thành viên nhỏ nhất trong gia đình Boeing 737. Đây được coi là dòng máy bay có khoang hành khách rộng rãi và được nhiều hãng bay sử dụng. Boeing 737-500 ra đời để thay thế cho dòng máy bay 737-200 cũ kĩ. Dòng máy bay này hội tụ đầy đủ những đặc điểm tốt nhất của dòng máy bay cổ điển Boeing 737. Boeing 737-500 sử dụng động cơ CFM56-3, tiết kiệm đến 25% nhiên liệu so với động cơ cũ 200 P&W. Loại máy bay này trở thành niềm yêu thích của các hãng hàng không Nga. Các hãng hàng không Nga mua dòng máy bay Boeing 737-500 để thay thế cho các máy bay cũ do Liên Xô chế tạo. Sau khi các dòng máy bay Boeing 737-600, 737-700, 737-800 và 737-900 ra đời, Boeing 737-500 lại được xếp vào dòng máy bay cũ kỹ. Tuy nhiên, không thể phủ nhận những gì mà Boeing 737-500 đã làm được cho ngành hàng không thế giới.

Chiếc máy bay Boeing bị rơi tại Ka-dan được chế tạo năm 1990. Nó đã được các hãng hàng không Pháp sử dụng để bay đến U-gan-đa, Bra-xin, Ru-ma-ni và Bun-ga-ri. “Tiểu sử” của chiếc máy bay này từng ghi nhận một số sự cố. Trong chuyến bay vào tháng 11-2012, chiếc máy bay này phải hạ cánh bắt buộc trên hành trình tới Mát-xcơ-va và trở về Ka-dan vì bị giảm áp lực buồng lái. Trước đó, tháng 12-2001, khi hạ cánh ở sân bay thành phố Bê-lô Ô-ri-rôn-ti của Bra-xin, trong điều kiện thời tiết xấu, chiếc máy bay này đã chạm mạnh xuống đất phía trước đường băng. Không có thương vong về người, nhưng máy bay bị hỏng nặng.

Chiếc Boeing 737 xấu số được bảo dưỡng toàn diện lần cuối cùng vào tháng 3-2012. Việc qua tay nhiều hãng và “tuổi đời” lên tới 23 năm có thể nói lên phần nào tình trạng kỹ thuật kém của máy bay. Tuy nhiên, nối kết trực tiếp với tình trạng kỹ thuật của máy bay với ngày tháng sản xuất và các quốc gia vận hành máy bay trước đây là chưa hẳn chính xác. Tình trạng kỹ thuật của máy bay chỉ có thể được xác định bằng cách kiểm tra xem nó được bảo trì ở đâu, khi nào và như thế nào. Vì thế, các nhà điều tra sẽ xem xét tất cả các nguyên nhân có thể. Trong đó, khả năng do trục trặc kỹ thuật cũng sẽ được xem xét.

Ủy ban Hàng không Liên bang Nga mới đây đã ra thông báo, một hộp đen chứa thiết bị ghi hành trình chuyến bay đã bị hư hại nghiêm trọng. Bộ trưởng Giao thông Nga Ma-xim Xô-cô-lốp cho biết, chiếc máy bay đã phát nổ, nhưng vẫn chưa rõ có phải nổ trong lúc đang bay hay không. Video do camera giám sát ghi lại những giây cuối cùng của chiếc Boeing 737 cho thấy, máy bay lao xuống đường băng theo phương thẳng đứng, gần chạm đất thì có quầng lửa nhỏ phát ra, đến khi tiếp đất thì nổ tan tành, tạo ra quả cầu lửa rất lớn. Video được hãng tin LifeNews của Nga đăng tải.

A-lếch-xan-đơ Pôn-ti-nin, quan chức điều tra tai nạn vận tải thuộc Ủy ban Điều tra Khu vực, cho biết phi công đã hai lần cố gắng hạ cánh, không biết vì lý do gì. Còn theo nhân viên điều hành không lưu ở sân bay Ka-dan, Ki-rin Cô-ni-xin, phi công báo cáo có sự cố xảy ra vào lúc cố gắng hạ cánh lần thứ hai.

Theo thông tin thu được từ một hộp đen của chiếc máy bay, một trong hai hệ thống lái tự động của máy bay đã dừng hoạt động trong quá trình hạ cánh. Phi hành đoàn đã thực hiện hạ cánh bằng tay. Tuy nhiên, phi hành đoàn đã không thể thực hiện hạ cánh theo quy trình tiêu chuẩn trong khi tiếp cận sân bay. Phát hiện thấy vị trí của máy bay so với đường băng không phù hợp cho việc hạ cánh, phi hành đoàn đã thông báo với trung tâm kiểm soát mặt đất và bắt đầu bay vòng sử dụng chế độ TO/GA.

Bộ Tình trạng Khẩn cấp Nga cho biết, quá trình thu nhặt thi thể nạn nhân đã được hoàn thành. Mảnh vỡ máy bay vương vãi trong một khu vực rộng khoảng 10.000m2. Hơn 300 nhân viên cứu hộ và nhà tâm lý học được triển khai tại hiện trường, làm việc suốt ngày đêm. Công ty bảo hiểm của Hãng hàng không Ta-ta-xtan sẽ trả tiền bồi thường trị giá khoảng 93.700USD cho mỗi gia đình có người thiệt mạng trong tai nạn máy bay.

Theo Hiệp hội Vận tải hàng không quốc tế, Nga và các nước thuộc Liên Xô cũ có lịch sử tai nạn hàng không thuộc hàng cao nhất thế giới, với tổng số vụ tai nạn cao gần gấp ba lần mức trung bình của thế giới vào năm 2011. Thủ tướng D.Mét-vê-đép từng yêu cầu các hãng hàng không Nga phải nâng cấp đội máy bay, nâng cao tiêu chuẩn an toàn và giảm mạnh số lượng hãng hàng không.

Kể từ khi bắt đầu sản xuất vào năm 1967, đã có hơn 170 tai nạn liên quan tới Boeing 737. Tai nạn ngày 17-11 ở Ka-dan là vụ tai nạn thứ 4 của loại máy bay này trên lãnh thổ Nga. Ngày 14-9-2008, chiếc Boeing 737-500 của Hãng hàng không Aeroflot-Nord đã rơi ở Pem khiến toàn bộ 88 người trên máy bay thiệt mạng. Ngày 1-10-2008 tại sân bay quốc tế Kha-ba-rô-vô ở Ka-li-nin-grát, chiếc Boeing 737-300, bay chặng Bác-xê-lô-na- Ka-li-nin-grát, khi hạ cánh đã gặp trục trặc song không ai hề hấn gì. Gần đây, vào ngày 18-5-2013, một chiếc máy bay Boeing 737-400 của Hãng hàng không U-tai đã bốc cháy sau khi hạ cánh xuống sân bay Vnu-cô-vô ở Mát-xcơ-va. Một bánh của máy bay bị cháy, nhưng không hành khách nào bị thương.

Cách thủ đô Mát-xcơ-va 800km về phía đông, Ka-dan là thủ phủ của Cộng hòa Ta-ta-xtan nhiều dầu mỏ và có phần đông dân số theo đạo Hồi. Ta-ta-xtan đã tuyên bố để tang một ngày 50 nạn nhân thiệt mạng trong vụ tai nạn máy bay ở Ka-dan. Ngày 18-11, Thủ tướng Nga D.Mét-vê-đép bắt đầu cuộc họp chính phủ bằng việc dành một phút mặc niệm tưởng nhớ các nạn nhân vụ tai nạn máy bay ở Ka-dan.

VŨ DUNG HUYỀN (tổng hợp)