Ngày truyền thống "Đánh thắng trận đầu" (Tiếp theo số trước)

QĐND - 3.Ngày đầu đánh đuổi cướp biển…

Đêm 31-7 rạng sáng ngày 1-8-1964, tàu khu trục Ma-đốc của Mỹ xâm phạm vào vùng biển Quảng Bình, sau đó tiến lên phía Bắc, điều tra các mạng lưới bố phòng của ta ở khu vực đèo Ngang, Hòn Mát, Hòn Mê, Lạch Trường… Có nơi tàu này đi cách bờ chỉ khoảng 6 hải lý, vòng đi vòng lại nhiều lần để quan sát thăm dò lực lượng và sự bố phòng của ta.

 Căn cứ vào chỉ thị của Bộ Tổng tham mưu và tình hình hoạt động của tàu địch, Bộ tư lệnh Hải quân đã giao nhiệm vụ cho Tiểu đoàn 135 khẩn trương làm công tác chuẩn bị. Lúc 0 giờ ngày 2-8, Phân đội 3 được lệnh rời cảng Vạn Hoa (Quảng Ninh) hành quân vào Hòn Nẹ (Thanh Hóa) để phục kích. Tại đây đã có 2 tàu tuần tiễu T146 và T142 của Khu tuần phòng 1 đang neo đậu ở tây nam đảo. Lúc 10 giờ 30 phút, tàu T146 thông báo cho tàu 333 biết cấp trên lệnh cho phân đội tàu phóng lôi hành quân vào Hòn Mê ngay. Chỉ huy Phân đội 3 đã chỉ đạo các tàu nhanh chóng thu neo và cơ động vào Hòn Mê. Hai tàu tuần tiễu T146 và T142 cũng được lệnh cùng đi với Phân đội 3 tàu phóng lôi. Phân đội 3 đã vào đến Hòn Mê lúc 12 giờ 30 phút, thả neo ở vị trí tây bắc đảo và tiến hành ngụy trang chờ cơ. 40 phút sau thì biên đội tàu tuần tiễu cũng vào đến Hòn Mê.

Lúc này, tàu Ma-đốc đã ở phía đông Hòn Nẹ và Phân đội 3 chỉ cách tàu Ma-đốc 13,7 hải lý. Khi phát hiện tàu địch, cả ba tàu phóng lôicủa ta tăng vận tốc tiếp cận mục tiêu. Tàu khu trục địch thấy có 3 tàu của ta đang tiếp cận thì cũng tăng vận tốc chạy ra xa. Phân đội 3 vẫn nhằm hướng mục tiêu lao tới. Khi các tàu của ta còn cách 6 hải lý thì tàu địch dùng pháo lớn bắn dồn dập về phía đội hình tàu ta. Mặc, các tàu của ta vẫn dũng cảm tiến lên, vừa vận động chữ “chi” tránh đạn, vừa nhanh chóng rút ngắn cự ly chiếm lĩnh vị trí có lợi để công kích. Chỉ huy trưởng phân đội lệnh cho tàu 333 tăng vận tốc chặn tàu địch lại, tạo điều kiện thuận lợi để hai tàu 336 và 339 tấn công. Khi tàu 339 tiếp cận được góc 110° mạn phải tàu khu trục, pháo thủ 14,5mm bắt đầu phát hỏa về phía tàu địch trong khi tàu tiếp tục rút ngắn khoảng cách, vào đến cự ly 7-8 liênthì Thuyền trưởng Nguyễn Văn Giản hạ lệnh phóng ngư lôi tiêu diệt địch và chuyển hướng rời khỏi khu vực tác chiến. Lúc này, trên trời xuất hiện 5 máy bay địch lao đến tập kích, một trái rốc-két bắn trúng khoang máy chính. Pháo thủ 14,5mm và chiến sĩ máy hy sinh. Tàu 339 phải thả trôi cách tàu địch khoảng 3 hải lý, vừa tập trung dập lửa, sửa chữa hỏng hóc vừa ngoan cường chiến đấu đánh trả máy bay địch bằng súng 14,5mm và súng trung liên.

Sau khi tàu 339 phóng ngư lôi, tàu 336 tiếp tục tiếp cận ở góc mạn phải tàu địch, đến cự ly 6-7 liên thì phóng ngư lôi, sau đó giảm tốc độ chuyển hướng rời khỏi khu vực tác chiến. Ngay lúc đó, đạn pháo tàu địch bắn trúng tàu 336, Thuyền trưởng Phạm Văn Tự hy sinh. Mặc dù đang bị thương nhưng Thuyền phó Nguyễn Văn Chuân từ boong sau chạy lên đài chỉ huy, vừa chỉ huy chiến đấu vừa điều khiển tàu cơ động ra khu vực tàu 339 đang thả trôi.

Tàu Hải quân đánh địch ngày 5-8-1964 trên vùng biển Hòn Gai-Quảng Ninh. Ảnh tư liệu

Tiếp theo tàu 336, tàu 333 tiếp cận vào vị trí công kích ngư lôi. Phân đội trưởng kiêm Thuyền trưởng Nguyễn Xuân Bột đã chỉ đạo pháo thủ 14,5mm bắn quét lên mặt boong tàu địch và tiếp tục cho tàu cơ động rút ngắn khoảng cách, khi vào đến vị trí công kích ở góc mạn phải tàu địch thì phóng ngư lôi; sau đó vừa rời khu vực tác chiến vừa tiếp tục bắn quét lên mặt boong tàu địch. Tàu khu trục của địch bốc khói, không phát hỏa nữa và chuyển hướng tháo chạy ra vùng biển quốc tế.

Ngay lúc đó, 4 máy bay của địch tiếp tục lao đến tấn công vào các tàu của Phân đội 3. Tàu 333 và 336 vừa cơ động vừa nổ súng đánh trả. Chiến sĩ các tàu đã tập trung hỏa lực bắn cháy 1 máy bay rơi ngay xuống biển và bắn bị thương 1 chiếc; hai chiếc còn lại vội vã rời khỏi khu vực chiến đấu. Trong trận đánh này, tàu Ma-đốc của địch đã bị trúng đạn, hư hỏng một số trang thiết bị, phải rút chạy ra khơi xa; 1 máy bay bị bắn rơi và 1 bị thương, về phía ta, hai tàu 336 và 339 bị hư hỏng một số máy móc, trang bị; 4 đồng chí hy sinh, 6 đồng chí bị thương…

Đây là trận đầu tiên Hải quân nhân dân Việt Nam ra quân chiến đấu trực tiếp với tàu chiến lớn và nhiều máy bay hiện đại của đế quốc Mỹ. Với số lượng tàu ít và nhỏ bé, có nhiều hạn chế về tính năng kỹ thuật, lại trong tình huống chiến đấu hoàn toàn độc lập, không có lực lượng hỗ trợ, nhưng cán bộ, chiến sĩ ta đã anh dũng kiên cường tiến công tàu khu trục và đánh trả máy bay của địch; khẳng định ý chí dám đánh, quyết đánh thắng giặc Mỹ xâm lược của quân dân miền Bắc nói chung và của Hải quân nhân dân Việt Nam nói riêng.

4. Và giáng trả giặc trời…

Ngay sau khi tàu Ma-đốc bị đánh đuổi khỏi vùng biển của ta trong ngày 2-8-1964, thì đêm mồng 4-8-1964, chính quyền Mỹ đã dựng lên cái gọi là“Sự kiện Vịnh Bắc Bộ” lấy cớ để mở chiến dịch “trả đũa” mang tên “Mũi tên xuyên".

Ngày 5-8, chúng sử dụng tối đa lực lượng máy bay ở hai biên đội tàu sân bay Con-xten-lây-sơn và Ti-cơn-đê-rô-ga gồm hàng chục máy bay tiêm kích và cường kích hiện đại, chia làm 3 đợt bất ngờ tấn công gần như cùng một lúc vào các mục tiêu kinh tế và hầu hết các căn cứ, kho tàng, nơi trú đậu tàu của hải quân ta suốt dọc ven biển từ sông Gianh (Quảng Bình); Cửa Hội, Vinh, Bến Thủy (Nghệ An); Lạch Trường (Thanh Hóa) đến Bãi Cháy (Quảng Ninh)… hòng tiêu diệt lực lượng hải quân của ta, mở đầu kế hoạch gây chiến tranh phá hoại quy mô lớn đối với miền Bắc nước ta mà chúng đã vạch sẵn từ trước.

Tại vùng biển Cửa Hội và thành phố Vinh, lúc 12 giờ 20 phút, một tốp 8 chiếc máy bay địch loại F8U, AD4, AD6… đã lao vào ném bom, bắn phá khu vực Sở Dầu thuộc thành phố Vinh và Căn cứ Hải quân ở Cửa Hội. Các tàu của Phân đội 7 và Phân đội 5 đã báo động kịp thời, nhanh chóng triển khai đội hình chiến đấu phối hợp với lực lượng phòng không ở khu vực đánh trả máy bay địch. Trận chiến đấu diễn ra quyết liệt. Các tàu của hải quân vừa cơ động tránh bom đạn của địch vừa tập trung hỏa lực ken lưới lửa giáng trả máy bay Mỹ. Trong trận chiến đấu này, các LLVT đã bắn cháy 2 máy bay giặc Mỹ, trong đó tàu T187 của Khu tuần phòng 2 đã bắn cháy 1 chiếc rơi xuống biển, cách đông nam Hòn Mát 2km.

Tại Cửa Ròn và cảng Gianh, lúc 12 giờ 30 phút, 8 chiếc máy bay địch bay từ phía biển vào đèo Ngangrồi chia làm 2 tốp; một tốp lao xuống bắn tàu đo đạc 527 của hải quân đang làm nhiệm vụ ở Cửa Ròn, một tốp khác vòng theo dãy Trường Sơn lên thượng nguồn sông Gianh rồi lao xuống bắn phá cảng Gianh. Tàu đo đạc 527 và các tàu: T181, T183 (Phân đội 7); T173, T175, T177 (Phân đội 6) thuộc Khu tuần phòng 2 đã kịp thời chặt xích neo, nhanh chóng cơ động chiến đấu, phối hợp với lực lượng phòng không, dân quân tự vệ anh dũng đánh trả các đợt công kích của máy bay địch. Sau 25 phút chiến đấu, bộ đội ta đã bắn cháy 1 máy bay rơi xuống biển phía đông nam Cửa Gianh và bắn bị thương 1 chiếc khác.

Tại vùng biển Hòn Gai (Quảng Ninh), lúc 14 giờ 40 phút, 8 chiếc máy bay từ hướng biển Long Châu lao vào ném bom, bắn rốc-két vào các tàu của hải quân ta đang neo đậu ở Cửa Lục. Các tàu đã vừa chiến đấu vừa cơ động ra Vịnh Hạ Long để lợi dụng sự che chắn của các núi đá. Các tàu: T144, T134, T122, T124 và tàu 225 săn ngầm thuộc Khu tuần phòng 1 và Căn cứ Hải quân Bãi Cháy đã phối hợp với Tiểu đoàn phòng không 217 và lực lượng phòng không địa phương bắn rơi 2 máy bay Mỹ, bắt sống trung úy phi công An-vơ-rét.

Tại vùng biển Lạch Trường (Thanh Hóa), 2 tàu phóng lôi 333, 336 cùng các tàu tuần tiễu T130, T132, T146 ở khu trú đậu được lệnh sẵn sàng chiến đấu. Lúc 14 giờ 45 phút, 4 máy bay AD6 lao từ hướng đông bắc vào bắn phá hai tàu T130 và T132. Tiếp đó, chúng tập trung 8 chiếc AD4 đánh các tàu: 333, 336 và T146. Các tàu đã phối hợp nổ súng kịp thời đánh trả máy bay địch, bắn rơi 2 máy bay giặc Mỹ, bắn bị thương 2 chiếc khác.

Lúc 16 giờ 18 phút cùng ngày, địch cho 11 chiếc máy bay F8U lao vào bắn phá cảng Gianh lần thứ hai. 6 chiếc lao xuống công kích tàu T175 ở Hòn La; 5 chiếc khác lao vào đánh phá cảng Gianh. Các tàu ta đã kịp thời nổ súng, ngay loạt đạn đầu đã bắn cháy 1 chiếc máy bay địch. Ở Hòn La, tàu T175 chiến đấu đánh trả 6 máy bay địch rất dũng cảm. Tàu bị trúng đạn bốc cháy, nước tràn vào khoang, một số đồng chí hy sinh, thuyền trưởng bị thương nặng, nhưng tất cả vẫn kiên cường bám vị trí vừa chiến đấu vừa cứu chữa tàu, điều khiển cơ động tàu vào bờ kịp thời. Lúc 16 giờ 40 phút, địch tiếp tục cho 8 chiếc máy bay khác lao vào đánh phá các trận địa pháo bảo vệ cảng Nghi Phúc và thành phố Vinh. Các tàu của hải quân đã phối hợp đánh trả quyết liệt, buộc chúng phải rời khỏi khu vực.

Như vậy, cùng với lực lượng phòng không ba thứ quân và nhân dân các địa phương, Bộ đội Hải quân đã chiến đấu anh dũng, đánh trả không quân và hải quân của Mỹ trong cácngày 2-8 và 5-8-1964. Trong thế trận chiến tranh nhân dân đất đối không,quân và dân ta đã mưu trí, dũng cảm, kiên cường đánh trả, bắn rơi 8 máy bay phản lực hiện đại của Mỹ, bắn bị thương nhiều chiếc khác. Bị tổn thất lớn ngay trong trận đầu của kế hoạch mở rộng chiến tranh xâm lược,nhưng những người cầm quyền ở Mỹ lúc đó vẫn lấy làm đắc chí vì họ đã kiếm được cớ để phát động cuộc chiến tranh phá hoại bằng không quân, hải quân ra miền Bắc Việt Nam. Từ đó, cuộc chiến tranh phá hoại của Mỹ đã dần leo tới nấc thang tột đỉnh của tội ác và cuối cùng chúng đã chuốc lấy thất bại nhục nhã, bị quân dân ta đánh bại hoàn toàn uy thế của không lực Hoa Kỳ bằng Chiến thắng lịch sử “Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không” cuối năm 1972. Tính từ ngày 5-8-1964 đến ngày 17-1-1973, đã có 4.181 chiếc máy bay các loại của đế quốc Mỹ bị tiêu diệt trên miền Bắc Việt Nam.

Cùng với thành tích đánh đuổi tàu khu trục Ma-đốc ngày 2-8, chiếncông ngày 5-8-1964 là chiến công đầu tiêu biểu, mở đầu trang sử anh hùng trong lịch sử xây dựng, chiến đấu, chiến thắng và trưởng thành của Hải quân nhân dân Việt Nam nói riêng và các LLVT miền Bắc XHCN nói chung. Ngày 7-8-1964, Bộ Quốc phòng tổ chức Lễ tuyên dương công trạng của Bộ đội Hải quân vàPhòng không-Không quân, Bác Hồ đến dự và biểu dương, khen ngợi chiến công trên đây của quân và dân ta. Ngày 5-8-1965, nhân dịp kỷ niệm một năm Ngày truyền thống “Đánh thắng trận đầu”, Bác Hồ đã gửi thư khen Bộ đội Hải quân: “Tuy còn non trẻ, nhưng nhờ có sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng, sự tin yêu giúp đỡ của nhân dân, sự cố gắng không ngừng của mình, hải quân đã anh dũng chiến đấu, tích cực diệt địch, bắn rơi máy bay và đánh đuổi tàu chiến Mỹ, đoàn kết lập công, bảo vệ nhân dân, bảo vệ vùng trời và vùng biển của Tổ quốc. Các chú đã nêu cao truyền thống anh hùng của dân tộc ta”.

HOÀNG TRƯỜNG (tổng hợp)
Ngày truyền thống "Đánh thắng trận đầu"