Quân đội ta với tổ chức tiền thân là Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân được thành lập ngày 22-12-1944 giữa bộn bề thiếu thốn, việc bảo đảm hậu cần được xác định “dựa vào dân là chính”. Tuy vậy, những ngày đầu có rất nhiều việc cần chi tiêu, vì thế, lãnh tụ Hồ Chí Minh chỉ thị cho đồng chí Vũ Anh là cán bộ tài chính của Đảng, xuất 500 đồng tiền Đông Dương làm quỹ chi tiêu cho Đội.  Lúc đó, Đảng ta chưa ra hoạt động công khai, 500 đồng là số tiền không nhỏ, có thể mua được hơn 7 tấn thóc. Đồng chí Lộc Văn Lùng (tức Văn Tiên) người Tày, quê Lạng Sơn, tính chân chỉ hạt bột, chắt chiu, vun vén, hội tụ đủ phẩm chất: cần, kiệm, liêm, chính, coi trọng từng đồng xu hạt gạo công quỹ đã được giao quản lý số tiền 500 đồng. Được giao phụ trách ngân quỹ, nhưng đồng chí vẫn thiết tha nêu nguyện vọng được ra trận đánh giặc.

Theo nhà văn Sương Nguyệt Minh ghi lại lời kể của Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong cuộc gặp gỡ Trung tướng Phạm Quang Phiếu (Cục trưởng Cục Tài chính) và đoàn cán bộ Cục Tài chính đầu Xuân 2006 thì: Khoản chi đầu tiên trong ngân quỹ của Quân đội ta là để mua một cái chảo. Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân có 34 người ăn ở tập trung nên rất cần một cái nồi to nấu cơm. Quản lý Lộc Văn Lùng và một đội viên vào bản người Tày mua một cái chảo cũ, dân dùng để nấu thắng cố, nhưng vẫn còn tốt. Hai người khiêng cái chảo về đến khu rừng Trần Hưng Đạo thì chiều đã muộn.

Tối hôm thành lập Đội, đồng chí Lộc Văn Lùng cho nấu bữa cơm nhạt (ăn không có muối) bằng cái chảo đó để ghi nhớ lời thề và đồng cam cộng khổ. Tiếp đó, thời ấy, nạn sốt rét hoành hành rất dữ dội, lo cái ăn, cái mặc còn phải lo bảo đảm quân số nên phải đi lùng mua thuốc ký ninh. Phải nhờ người dân mua và mua làm nhiều lần vì bọn Pháp kiểm soát rất chặt, bắt được người mua là đem bỏ tù ngay. Mua thuốc ký ninh chống sốt rét là khoản chi thứ hai của Quân đội ta. Trong hồi ký “Từ nhân dân mà ra”, Đại tướng Võ Nguyên Giáp còn “tiết lộ” thêm, ngoài nguồn ngân quỹ ít ỏi này, đồng chí Chính trị viên Xích Thắng đã vận động nhân dân và gia đình quyên góp ủng hộ thêm vào ngân sách của Đội 500 đồng nữa.

 Mặc dù ngân sách ít ỏi như vậy, phải chi tiêu dè sẻn nhưng Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân vẫn “mạnh dạn” chi tới hàng trăm đồng cho công tác địch vận. Trong hồi ký của mình, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã kể lại việc cấp tiền lộ phí cho hàng binh sau những chiến thắng đầu tiên: “Phần lớn binh lính xin trở về quê quán. Các chiến sĩ trả lại túi dết, chăn màn, đồ đạc thu nhầm của họ. Mỗi người đều được cấp giấy. Những người ở xa, ai thiếu tiền ăn đường, được cấp thêm một ít lộ phí. Hôm đó, đội đã chi mấy trăm đồng. Số tiền này vay của một đồng chí hội viên, hẹn sẽ trả lại bằng súng chiến lợi phẩm…”.

NGỌC HOÀNG