Mười năm chờ đợi di dời

Đi không được, ở không xong

Năm 2005, Dự án Nhà máy Xi măng Đô Lương do Công ty Cổ phần Xi măng Đô Lương làm chủ đầu tư được triển khai với công suất 2.500 tấn clinke/ngày, tương đương 910.000 tấn xi măng/năm. Cuối năm 2014, Chính phủ cho phép chuyển nhượng toàn bộ số cổ phần tại Công ty Cổ phần Xi măng Đô Lương theo phương thức thỏa thuận cho Tập đoàn Hoàng Phát Vissai (Ninh Bình) và được đổi tên thành Công ty Cổ phần Xi măng Sông Lam. Sau hai lần “đổi chủ”, hàng chục hộ dân nơi đây vẫn tiếp tục thấp thỏm chờ đợi không biết lúc nào mới được di dời.

Năm 2006, Dự án Nhà máy Xi măng Đô Lương đã kiểm đếm và dự kiến di dời 36 hộ dân tại xóm Đô Sơn, xã Bài Sơn xung quanh khu vực nhà máy. Nhưng tính đến thời điểm hiện tại, chỉ 3 hộ dân có diện tích đất trong khu vực thi công xây dựng nhà máy đã được đền bù giải phóng mặt bằng để đến nơi ở mới, còn các hộ dân xung quanh khu vực nhà máy vẫn trong tình trạng chờ đợi... Sau gần 10 năm, xét đề nghị của Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh cùng các hộ dân liên quan đến Dự án Nhà máy Xi măng Sông Lam (trước năm 2014 là Dự án Nhà máy Xi măng Đô Lương), đến ngày 15-9-2015, UBND tỉnh Nghệ An có Công văn số 6499/UBND-CNTM về việc cho phép tiếp tục di dời 9 hộ dân bị ảnh hưởng của dự án. Như vậy, trong tổng số 36 hộ dân được kiểm đếm di dời có 3 hộ dân đã được di dời đến khu tái định cư, 9 hộ dân đang chờ đợi kinh phí để di dời, 24 hộ dân còn lại còn phải chờ báo cáo tác động môi trường của dự án mới có quyết định di dời hay không.

Từ khi có Dự án Nhà máy Xi măng Đô Lương đến nay, các hộ dân này không được phép tu sửa nhà cửa theo quyết định di dời. Bà Trương Thị Tâm (xóm Đô Sơn, xã Bài Sơn) cho biết: “Chúng tôi muốn xây dựng, nâng cấp nhà cửa cũng không được vì nằm trong diện di dời. Nhà máy đang trong quá trình xây dựng, trời nắng thì bụi bặm, trời mưa thì bùn, đất trôi vào nhà và ảnh hưởng đến nguồn nước khiến gia đình tôi gặp rất nhiều khó khăn trong cuộc sống”.

Ông Thái Ngô Quang (xóm Đô Sơn, xã Bài Sơn) bức xúc nói: “Đất nhà máy đổ cao cách nhà gần 15m, mưa xuống bùn đất tràn vào nhà. Máy nghiền đá hoạt động ngày và đêm không tài nào mà ngủ được. Nghe nói có thông báo sắp được di dời mà không biết phải chờ đợi bao lâu nữa”.

Chúng tôi có mặt tại xóm Đô Sơn, xã Bài Sơn vào một ngày mưa. Quang cảnh cả xóm tiêu điều vì nhà cửa lâu ngày không được sửa sang. Khu vực nhà máy được đắp cao hơn so với mặt bằng các hộ dân khoảng 10m. Trời mưa, bùn đất và rác thải dồn xuống các hộ dân dù nhà máy điều động phương tiện nạo vét nhưng vẫn chỉ là giải pháp tình thế. Trên con đường liên xã là trục đường chính, các xe tải chở nguyên vật liệu vào xây dựng nhà máy làm hư hỏng, biến dạng mặt đường, lổn nhổn đất đá, đầy ổ voi, ổ gà...

“Đã có công văn”

Sau nhiều năm chờ đợi, UBND huyện Đô Lương cũng đã ban hành công văn cho phép các hộ dân bị ảnh hưởng bởi Dự án Nhà máy Xi măng Sông Lam được phép tu sửa, cơi nới nhà cửa nếu làm đơn đề nghị và phải chụp ảnh hiện trạng nhà cửa lưu lại để làm bằng chứng để sau này được bồi thường. Tuy nhiên, các hộ dân chỉ được phép “tu sửa, cơi nới nhẹ” chứ không được xây mới. Thực tế, các hộ dân trong diện chờ đợi di dời nhà cửa đã xuống cấp không thể tu sửa nhiều lần và cần được xây mới.

Bà Trần Thị Mai (xóm Đô Sơn, xã Bài Sơn, huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An) bức xúc: “Gần mười năm chúng tôi sống trong chờ đợi. Nếu chúng tôi phải di dời thì khẩn trương làm các thủ tục để chúng tôi di dời. Nếu không di dời thì cũng phải có thông báo sớm để chúng tôi yên tâm làm ăn, xây dựng nhà cửa”.

Ông Nguyễn Hữu Quang, Chủ tịch UBND xã Bài Sơn cho biết: “Vừa qua có công văn của UBND tỉnh về việc tiếp tục di dời các hộ dân, chính quyền xã đã tiến hành lập hồ sơ xác minh nguồn gốc sử dụng đất và các hồ sơ liên quan, nhưng đến nay chưa có quyết định thu hồi đất và các thủ tục để tiến hành bồi thường di dời cho các hộ dân xung quanh Dự án Nhà máy Xi măng Sông Lam”.

Về việc dự án chậm tiến độ di dời, trì trệ suốt nhiều năm liền gây bức xúc cho người dân, UBND huyện Đô Lương cũng đã có công văn đề nghị UBND tỉnh và phối hợp với chủ đầu tư sớm giải quyết cho các hộ dân được di dời, nhưng đến nay vẫn chưa có kết quả. Bà Nguyễn Thị Lan, Phó chủ tịch UBND huyện Đô Lương, cho biết: “UBND huyện đã có công văn đề nghị hỗ trợ kinh phí giải phóng mặt bằng và tái định cư cho các hộ dân được phép di dời theo quyết định của UBND tỉnh. Khi có kinh phí thì UBND huyện sẽ nhanh chóng tiến hành di dời”.

Công văn là một loại phương tiện, công cụ hành chính để xử lý công việc, mối quan hệ giữa chính quyền, các cơ quan Nhà nước với nhau và với người dân, nó chỉ có giá trị khi được hiện thực hóa trên thực tế. Việc di dời, ổn định cuộc sống các hộ dân xung quanh khu vực Nhà máy Xi măng Sông Lam đã có khá nhiều công văn của các cấp xử lý, nhưng đến nay, vẫn chỉ là ... công văn!

Bài và ảnh: HOÀNG HOA LÊ