Chúng tôi đến bản A Pa Chải khi những cơn mưa rào vừa dứt. Con đường bê tông mới làm dẫn vào bản A Pa Chải lộ ra những lớp sỏi và đá cuội. Ông Lỳ Gió Xá, nhà ở bản này cho biết: “Giữa tháng 4-2016, có một tổ thợ đến làm đường, họ bảo là làm theo chương trình xây dựng nông thôn mới nhưng người dân lại không được biết trước. Họ đến làm đường cho dân thì tốt thôi nhưng mà họ cho ít xi măng quá, vừa làm xong đã hỏng hết rồi, cát, sỏi làm đường thì họ lấy ngay ở con suối này lên, lẫn toàn bùn đất...”.
Theo chỉ dẫn của người dân, chúng tôi tìm đến nhà trưởng bản nhưng không gặp, gọi điện cũng không được. Hàng xóm cho biết, từ khi con đường này được làm xong cũng có nhiều người tìm đến nhà trưởng bản nhưng người lạ khó mà gặp được. Chúng tôi lại tìm đến nhà ông Lỳ Xuyến Phù, Bí thư Chi bộ bản A Pa Chải, ông cũng là già làng có uy tín của xã Sín Thầu. Ông Phù cho biết: “Khi làm con đường này người dân ở bản không được họp, không được thông báo, tôi là Bí thư Chi bộ mà cũng không nắm được chủ trương, kế hoạch làm đường, vì thế trong suốt quá trình triển khai làm đường, người dân cũng không được giám sát. Khi tôi lên hỏi Bí thư Đảng ủy xã Sín Thầu thì được trả lời là Đảng ủy xã cũng không biết, không được thông qua. Ngay khi mới làm xong, chỉ qua một trận mưa nhỏ đã trơ ra lớp sỏi, họ lại cho người đi phủ lại bằng một lớp bê tông mỏng. Với trách nhiệm của Bí thư Chi bộ, tôi đã viết đơn gửi các cấp chính quyền huyện Mường Nhé nhưng đến nay vẫn chưa có câu trả lời”. Ông Phù dẫn chúng tôi đi xem con đường, có nhiều đoạn ông lấy tay bới ra những viên sỏi một cách dễ dàng và những cục bê tông thì có thể dùng tay bóp vỡ vụn.
Ông Lỳ Xuyến Phù, Bí thư Chi bộ bản A Pa Chải chỉ cho phóng viên xem những chỗ bê tông kém chất lượng.
Qua tìm hiểu chúng tôi còn được biết, cả bản A Pa Chải có 35 hộ dân với 235 nhân khẩu nhưng chỉ có 26 hộ được làm đường bê tông vào tận ngõ, có 9 hộ dù đã được tiến hành đo đạc nhưng đường không vào đến nơi. Người dân phải tự bỏ tiền làm nốt phần đường còn lại để đỡ vất vả đi lại trong mùa mưa. Như trường hợp gia đình bà Mạ Tư Xừ đã phải mua 12 bao xi măng để tự làm đường trong khi nhiều gia đình khác lại được làm đường vào tận nhà. Ngoài ra người dân còn cho biết, trong quá trình làm đường, đơn vị thi công đã bán bớt rất nhiều xi măng cho người dân, có nhà mua được cả 3 tấn…
Để tìm hiểu rõ hơn vấn đề này, chúng tôi đã làm việc với bà Pờ Mỳ Lế, Bí thư Đảng ủy xã Sín Thầu, Trưởng ban chỉ đạo chương trình xây dựng nông thôn mới xã. Bà Lế cho biết: Khi làm tuyến đường này, tập thể Ban Chấp hành và Ban Thường vụ Đảng ủy xã không biết, chỉ đến khi người dân bản A Pa Chải phản ảnh thì Đảng ủy mới nắm được. Trong khi đó, UBND huyện Mường Nhé cũng chưa có văn bản chỉ đạo và chưa được bố trí nguồn vốn. Đơn vị thi công là đơn vị nào, tổng kinh phí đầu tư bao nhiêu chúng tôi cũng không nắm được.
Sau nhiều lần liên hệ, chúng tôi cũng được ông Nguyễn Vũ Phan, Chủ tịch UBND xã Sín Thầu-người chỉ đạo thực hiện tuyến đường này tiếp chuyện qua điện thoại. Ông Phan cho biết: Dù UBND huyện Mường Nhé chưa có chủ trương làm con đường này nhưng xã đã tự cân đối để làm và mỗi năm chúng tôi dự kiến sẽ lấy từ nguồn chi thường xuyên của xã khoảng 150 - 200 triệu đồng để trả. Khi được hỏi về thiết kế và giám sát công trình thì ông Phan cho biết: Theo các văn bản hướng dẫn về xây dựng nông thôn mới thì phải thực hiện giảm tối đa các chi phí, do vậy chúng tôi xây dựng con đường này trên cơ sở tự lên dự toán để làm. Con đường có tổng chiều dài 1,1km, đường chính rộng 3m, dày 15cm; đường nhánh rộng 1,5m, dày 15cm. Kinh phí dự tính khoảng 1,1 tỷ đồng, không có thiết kế, không quản lý, không chi phí giám sát mà huy động giám sát cộng đồng...
Ông Phan thì nói như vậy trong khi đó ông Lỳ Xuyến Phù, Bí thư Chi bộ của bản A Pa Chải và nhiều người dân ở đây lại cho biết, họ không được tham gia với bất cứ vai trò gì.
Như vậy có thể thấy, quá trình triển khai xây dựng tuyến đường nông thôn mới tại bản A Pa Chải đã bộc lộ rõ những vấn đề bất cập. Khi huyện Mường Nhé chưa có chủ trương, chưa bố trí được nguồn vốn nhưng ông Chủ tịch xã Sín Thầu đã chỉ đạo làm đường, không thông qua cấp ủy, không tổ chức họp dân, không phát huy được vai trò tập thể và cộng đồng. Mặt khác lại không có sự giám sát, quản lý về chất lượng và để xảy ra thất thoát trong quá trình thi công dẫn đến chất lượng công trình không bảo đảm. Nhiều người dân đã đặt ra câu hỏi: Ông Chủ tịch xã Nguyễn Vũ Phan cho làm con đường này với động cơ gì?
Xây dựng nông thôn mới là chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước nhằm thay đổi diện mạo vùng nông thôn, tạo bước đột phá để thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế-xóa đói giảm nghèo. Tuy nhiên, với cách làm đường nông thôn mới như ở bản A Pa Chải đã có dấu hiệu tiêu cực, cần được làm rõ và không để tái diễn cách làm kỳ lạ này.
Bài và ảnh: VĂN THÀNH CHƯƠNG