Mong nhận được câu trả lời thỏa đáng

Từ những sự cố đáng tiếc

Ngay từ những ngày đầu năm 2016, dư luận cả nước đã lo ngại khi nguồn phóng xạ ở Công ty Cổ phần Xi măng Bắc Kạn (DATC) bị mất vẫn chưa tìm thấy. Trước đó, sáng 15-12-2015, ông Đinh Văn Bằng, nguyên Giám đốc Công ty Cổ phần Xi măng Bắc Kạn thông báo với Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Bắc Kạn bị mất cắp nguồn Cs-137. Được biết, do làm ăn thua lỗ nên Công ty Cổ phẩn Xi măng Bắc Kạn (Suối Viền, phường Xuất Hóa, TP Bắc Kạn) bị Chi cục Thi hành án dân sự thị xã Bắc Kạn (nay là TP Bắc Kạn) thực hiện kê biên tài sản của công ty và giao cho Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Chi nhánh Bắc Kạn quản lý. Ngày 15-5-2015, Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Bắc Kạn đã mời Chi cục Thi hành án dân sự, Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Chi nhánh Bắc Kạn và ông Đinh Văn Bằng đi kiểm tra nguồn phóng xạ lưu kho, nhưng ông Bằng vắng mặt. Các bên có mặt đã lập biên bản đề nghị phía ngân hàng quản lý, bảo vệ nguồn được lưu giữ trong kho, dán cảnh báo trên mặt hòm đựng nguồn phóng xạ và ở cửa kho để cảnh báo nguy hiểm. Thế nhưng, ngày 15-12-2015, ông Bằng đã báo mất nguồn phóng xạ Cs-137. Ngay sau khi nhận được tin báo, các cơ quan chức năng tỉnh Bắc Kạn đã khẩn trương thu thập dấu vết, chứng cứ và lấy lời khai của những người liên quan để truy tìm nguồn phóng xạ bị mất, nhưng vẫn... bặt vô âm tín. Điều này đã làm cho người dân sinh sống xung quanh công ty không khỏi lo lắng sẽ bị ảnh hưởng tới sức khỏe và tính mạng.

Sự việc trên chưa qua, tâm điểm lại đổ dồn về tỉnh Cao Bằng khi chiều 5-1-2016, tại khu vực khai thác, sơ chế quặng chì, kẽm của Công ty TNHH CKC có địa chỉ tại xóm Lạng Cá, thị trấn Pác Miều, huyện Bảo Lâm xảy ra sự cố vỡ cống tại điểm đầu hệ thống thoát nước thải của hồ chứa bùn thải. Hơn 2.000m3 bùn, nước thải đã tràn ra môi trường. Nước thải theo suối đổ ra sông Gâm, còn bùn thải tràn ra khu vực có diện tích 1.000m2 là đồng ruộng không có hoa màu. Ảnh hưởng của bãi thải chứa chì và kẽm ảnh hưởng như thế nào tới môi trường là vấn đề đang được dư luận rất quan tâm. Mặc dù ông Hoàng Dương Tùng, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường khẳng định sự cố này ảnh hưởng không quá nghiêm trọng tới môi trường và sức khỏe con người nhưng dư luận ở địa phương vẫn rất quan ngại.

Công nhân khắc phục sự cố bùn thải chì tràn ra sông Gâm. Ảnh: MẠNH THẮNG. 

Theo ông Nguyễn Đồng Hưng, Chánh văn phòng Tổng hội Địa chất Việt Nam, việc nước và bùn thải chì, kẽm tràn ra môi trường, chảy xuống sông trực tiếp gây ảnh hưởng rất xấu tới môi trường. Song, mức độ ảnh hưởng như thế nào thì cần phải có nghiên cứu, đánh giá cụ thể. Cùng chung quan điểm, TS Phạm Khang, Tổng thư ký Hội Đánh giá tác động môi trường Việt Nam cho rằng, trong bùn thải không chỉ có chì mà còn có kim loại nặng khác, nếu tràn ra ngoài môi trường sẽ rất nguy hiểm. Kim loại nặng lẫn vào nước và đất sẽ gây ô nhiễm, ảnh hưởng đến các sinh vật, thậm chí là cả con người.

Hai vụ việc nêu trên chưa kịp "nguội" thì trong hai ngày 4 và 5-1-2016, hơn 200 tấn cá của người dân làng nghề cá bè thuộc xã Hiệp Hòa, TP Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai đã chết nổi trắng. Thiệt hại kinh tế mà người dân phải gánh chịu lên tới hàng chục tỷ đồng. Mặc dù Chi cục Thủy sản Đồng Nai và Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Đồng Nai đã kết luận nguyên nhân cá chết là do... thiếu ô-xy bởi mật độ cá dày đặc khiến chết ngạt, thế nhưng những hộ dân nuôi cá không đồng tình và cho rằng đây không phải là lần đầu tiên cá chết. Bởi vì, nếu mật độ cá dày thì chỉ chết cá trong lồng bè, chứ việc cá tự nhiên trên sông cũng chết thì lý giải nêu trên là không thuyết phục. Các hộ nuôi cá bè ở xã Hiệp Hòa rất mong các cơ quan chức năng của tỉnh sớm tìm ra thủ phạm thực sự khiến cá chết hàng loạt.

Đến mong chờ câu trả lời thỏa đáng

Trên đây chỉ là một vài sự cố môi trường lớn xảy ra trong những ngày đầu năm 2016 nhưng đã thực sự gióng lên hồi chuông cảnh báo về chất lượng cũng như ảnh hưởng của ô nhiễm môi trường tới kinh tế, sức khỏe của con người. Những lo lắng của người dân là hoàn toàn có cơ sở, nhưng cho tới lúc này, câu trả lời qua từng vụ việc chưa thực sự làm người dân yên lòng. Đã hơn 1 tháng trôi qua, nguồn phóng xạ tại Bắc Kạn vẫn bặt vô âm tín khiến dư luận chưa hết hoang mang. Trao đổi về khả năng tìm kiếm được nguồn phóng xạ bị mất, PGS, TS Vương Hữu Tấn, Cục trưởng Cục An toàn bức xạ và hạt nhân (Bộ Khoa học và Công nghệ) cho rằng, khả năng tìm thấy là không cao, bởi thời điểm mất nguồn phóng xạ không biết là khi nào nên việc tìm lại là khó...

Liên quan tới sự cố vỡ bể bùn thải chứa chì, kẽm khiến nước thải chảy ra sông Gâm làm nước sông Gâm có nguy cơ nhiễm chì, theo đại diện Tổng cục Môi trường, các cơ quan chức năng đã lấy mẫu nước về phân tích, nhưng hiện vẫn phải chờ kết quả phân tích mới đưa ra được kết luận cuối cùng. Thiệt hại về môi trường và con người đã nhìn thấy rõ nhưng hiện nguyên nhân vẫn chưa được các cơ quan chức năng tìm ra. Đối với vụ việc cá chết tại làng nghề cá bè thuộc xã Hiệp Hòa, TP Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai, cho tới thời điểm hiện nay, kết luận của cơ quan chức năng vẫn vấp phải sự phản đối của người dân. Sự hoài nghi về thủ phạm gây chết cá hàng loạt không phải là không có cơ sở, song đến nay sự nghi ngờ này vẫn chưa được làm sáng tỏ. Giờ đây, họ vẫn đang từng ngày mòn mỏi ngóng chờ... công lý.

 Những sự cố môi trường liên tục xảy ra trong tháng đầu năm 2016, mà đối tượng gánh chịu hậu quả lại là những người dân "một nắng hai sương" là không thể chấp nhận được. Dư luận xã hội đang ngóng chờ các cơ quan chức năng sớm đưa ra kết luận thỏa đáng và có những biện pháp cụ thể để khắc phục những sự cố này.

NGUYỄN CƯỜNG