Lãng phí lớn từ những dự án chợ tiền tỷ

QĐND - Thực hiện Chương trình xây dựng nông thôn mới, những năm gần đây các địa phương ở tỉnh Đồng Nai đã đầu tư xây dựng nhiều khu chợ khang trang trị giá hàng chục tỷ đồng. Thế nhưng, nghịch lý xảy ra là hầu hết những chợ này xây dựng xong, đưa vào hoạt động không được bao lâu thì phải đóng cửa, gây lãng phí và bức xúc cho dư luận.

Được biết, trước khi xây dựng, các nhà quản lý và đầu tư không nghiên cứu kỹ phong tục, tập quán và nét văn hóa chợ của cư dân trên địa bàn. Các chợ cũ trước đây được xây dựng sát các trục đường giao thông nông thôn, gần khu dân cư, phù hợp với thói quen mua bán của người dân. Còn các chợ mới hiện nay, tuy xây dựng bề thế, khang trang, nhưng lại sát trục đường lớn, xa khu dân cư nên khách vào mua rất ít.

Chợ Cẩm Mỹ với mức đầu tư trị giá 27 tỷ đồng đã bỏ hoang hóa từ nhiều năm nay.

Ví dụ, chợ Cẩm Mỹ thuộc xã Long Giao, huyện Cẩm Mỹ, do Công ty Đầu tư xây dựng Nhơn Thành làm chủ đầu tư, được khởi công năm 2010 và khánh thành vào năm 2011. Được biết, kinh phí xây dựng chợ này lên tới hơn 27 tỷ đồng. Theo thiết kế, chợ có diện tích sử dụng 13.230m² với 372 điểm kinh doanh và 68 ki-ốt, thiết kế đẹp, khang trang. Thế nhưng, sau lễ khánh thành, đưa chợ vào hoạt động, chỉ lèo tèo vài tiểu thương đến đăng ký kinh doanh và họ cũng chỉ kinh doanh được ít ngày thì đành đóng cửa hoặc tìm nơi khác. Trong khi đó, cách chợ Cẩm Mỹ khoảng 800m là chợ Nhân Nghĩa đã cũ, nhiều công trình vệ sinh xuống cấp, nhưng vẫn tấp nập kẻ bán, người mua.

Bà Lê Thị Chanh, một tiểu thương kinh doanh tại chợ Nhân Nghĩa, cho biết: “Lúc đầu thấy chợ đẹp, tôi đến đăng ký mua sạp có diện tích 24m², với giá 250 triệu đồng/25 năm. Do giá mua sạp cao nên để kinh doanh có lãi, chúng tôi phải bán giá cao hơn ở chợ cũ. Mà bán giá cao thì ai mua, thế là lâm vào cảnh “tiến thoái lưỡng nan”. Song, biết kêu ai bây giờ!”.

Bà Nguyễn Thị Mai, một tiểu thương khác cho biết thêm: “Kinh doanh ở chợ cũ, chúng tôi chỉ đóng phí từ 25.000 đồng đến 30.000 đồng/tháng. Một số hộ kinh doanh nhỏ thậm chí không phải đóng thuế, vì vậy giá cả hàng hóa khá rẻ, người mua tấp nập. Về chợ mới, giá thuê ki-ốt đã cao, thêm vào đó là những khoản đóng góp khác, nên muốn có lãi thì phải tăng giá. Song, hàng hóa tăng giá thì không có người mua, nên chúng tôi rủ nhau đóng cửa ki-ốt, di dời về chợ cũ làm ăn”.
Còn theo ông Lê Văn Tưởng, Chánh Văn phòng UBND huyện Cẩm Mỹ: "Việc xây dựng chợ Cẩm Mỹ nằm trong chương trình xây dựng nông thôn mới. Dự kiến từ năm 2012 đến năm 2014, nơi đây sẽ trở thành trung tâm thương mại. Thế nhưng, thực tế phát triển chậm hơn so với dự kiến”.

Bà Mai Thị Cẩm Phương, Phó trưởng ban quản lý chợ Cẩm Mỹ, cho biết: “Từ cuối năm 2011 đến nay, chúng tôi không có thu nhập gì mà còn phải thuê 3 nhân viên bảo vệ, kỹ thuật với mức lương hơn 3,5 triệu đồng/tháng để bảo trì, quản lý chợ”.

Không chỉ có chợ Cẩm Mỹ mà trên địa bàn các xã lân cận cũng có một số chợ lâm vào cảnh tương tự. Đó là chợ Sông Ray (huyện Cẩm Mỹ) do Công ty Cường Thịnh đầu tư 32,5 tỷ đồng, khánh thành năm 2006 với quy mô 580 sạp, nhưng đến nay vẫn bỏ không; hay chợ Xuân Định (huyện Xuân Lộc) với vốn đầu tư 38 tỷ đồng, hiện đang trong tình trạng hoang phế, xuống cấp...

Bà Nguyễn Thị Ngọc Lệ, Trưởng phòng Quản lý Công Thương, Sở Công Thương tỉnh Đồng Nai, cho biết: “Hiện ngành chức năng đang có kế hoạch tham mưu cho UBND tỉnh chỉ đạo các địa phương rà soát đánh giá đúng thực trạng; chuyển công năng một số chợ sang kinh doanh các lĩnh vực khác như nhà kho phục vụ sản xuất, kho nông sản… UBND tỉnh cũng có chủ trương xóa bỏ các chợ tự phát không nằm trong quy hoạch, đồng thời tổ chức tuyên truyền làm thay đổi thói quen người dân, bảo đảm mua bán hàng hóa văn minh, an toàn vệ sinh phực phẩm. Các địa phương, doanh nghiệp sẽ có chính sách miễn, giảm thuế nhằm khuyến khích tiểu thương đến chợ, đồng thời cũng rút kinh nghiệm khi xây dựng chợ cần quan tâm lấy ý kiến người dân, quy hoạch hợp lý, góp phần thúc đẩy hiệu quả xây dựng nông thôn mới”.

Rõ ràng, việc xây chợ “hoành tráng” rồi bỏ hoang là không thể chấp nhận được, song hướng giải quyết như vậy, hiệu quả đạt đến đâu mới là điều đáng bàn. Theo Sở Công Thương tỉnh Đồng Nai, hầu như các huyện, thậm chí ở TP Biên Hòa, nơi có mật độ dân cư đông đúc cũng xảy ra tình trạng chợ tiền tỷ bỏ không, hoang phế. Để khắc phục dứt điểm tình trạng trên, các cấp, ngành, các địa phương trong tỉnh cần tập trung nghiên cứu kỹ phong tục, tập quán và nét văn hóa chợ của cư dân trên địa bàn. Trên cơ sở đó, tuyên truyền vận động các hộ tiểu thương vào chợ mới để buôn bán. Cùng với đó, các địa phương cần có chính sách phù hợp miễn, giảm thuế cho họ. Ngoài ra, cần mạnh dạn xóa bỏ những chợ tạm, chợ tự phát trên địa bàn. Riêng đối với những chợ xây không phù hợp với văn hóa chợ của cư dân địa phương thì nên chủ động chuyển đổi mục đích sử dụng.

Bài và ảnh: DUY HIỂN