Kinh doanh đa cấp: Nhiều địa phương kêu “lỗ hổng” quản lý

* Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh cho biết, sẽ có cuộc làm việc làm rõ những vấn đề Báo Quân đội nhân dân phản ánh vào đầu tuần tới

Phát hiện sai phạm, chỉ Cục Quản lý Cạnh tranh được xử phạt?

Ngày 6-4, tỉnh Khánh Hòa tổ chức hội nghị chuyên đề về quản lý kinh doanh đa cấp. Ông Trần Sơn Hải, Phó chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa cảnh báo: “Chỗ thì bán hàng, chỗ huy động vốn, chỗ đầu tư tài chính. Vừa rồi có Phúc Gia Bảo 868 bùng phát, qua đó cho thấy qua báo cáo nghe chừng như mình không quản lý?”. Bà Lê Thu Hải, Giám đốc Sở Công Thương cho biết: Cả nước cho 67 doanh nghiệp được đăng ký kinh doanh đa cấp thì có 30 doanh nghiệp đăng ký hoạt động ở Khánh Hòa. Trong 7 công ty được Bộ Công Thương kiểm tra vào tháng 3-2016, có 4 công ty đang hoạt động trên địa bàn tỉnh”. Theo bà Hải, khó khăn trong quản lý là chưa rõ trách nhiệm, quyền hạn trong công tác kiểm tra, giám sát. Cục Quản lý thị trường giao sở giám sát, nhưng chưa có hội nghị tập huấn kiểm tra giám sát làm gì. Doanh nghiệp chỉ thông báo hoạt động, chứ không bắt buộc có địa điểm, nếu có chỉ là nơi hội họp, giới thiệu sản phẩm. Sở Công Thương tỉnh Khánh Hòa kiến nghị sớm sửa đổi Thông tư 24 và Nghị định số 42 để quản lý chặt chẽ hơn hoạt động kinh doanh đa cấp, có quy định chế tài xử phạt cụ thể hơn.

 Lực lượng chức năng kiểm tra một công ty đa cấp ở Gia Lai. Ảnh: Bá Dũng 

Ông Nguyễn Ngọc Tâm, Phó giám đốc Sở Tài chính tỉnh Khánh Hòa phản ánh thêm bất cập: “Tài chính quản lý về giá, niêm yết giá, bán đúng theo giá niêm yết. Nhưng đa cấp thì lại không niêm yết giá. Giờ họ bán thế nào mình không rõ được”.

Đại tá Trần Nhân Nghĩa, Trưởng phòng An ninh kinh tế Công an tỉnh Khánh Hòa băn khoăn: “Đa cấp là một ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Về quy định là có rồi. Nhưng chúng tôi vẫn lúng túng: Nhiều doanh nghiệp biến tướng, gây hậu quả lớn cho xã hội. Hàng hóa bán không thông báo giá cả, không chất lượng. Đa cấp chỉ có bán hàng, ở đây lại huy động vốn. Khi người dân phát hiện họ làm sai Nghị định 42, như vậy ai xử lý? Thực sự là chúng tôi không biết cơ quan nào xử lý để Công an nắm thông tin mà xử lý, xác minh?”. Đại tá Trần Nhân Nghĩa cũng cho biết, cơ quan công an đang tập hợp hồ sơ liên quan tới công ty Phúc Gia Bảo 868, làm rõ những dấu hiệu sai phạm. Chỉ trong vài tháng, công ty này đã ký hơn 1.800 hợp đồng với số tiền hơn 59 tỷ đồng tại Khánh Hòa. Tuy nhiên, sau một vài tháng trả lãi đúng hạn, công ty lại lý do kinh doanh khó khăn nên dừng trả tiền gốc lẫn tiền lãi.

Ông Phạm Văn Hữu, Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường tỉnh Khánh Hòa nêu thực tế: “Trừ 6 công ty đăng ký, còn hàng chục công ty kia không kiểm tra được, vì không biết ở đâu. Không có địa điểm kinh doanh, không biết hàng hóa ở đâu, chủng loại… Quy định của luật là chỉ xử lý đến người bán hàng đa cấp, chứ không xử lý doanh nghiệp nên rất khó. Theo Nghị định 42 quy định 18 nhóm hành vi cho doanh nghiệp, chỉ có Cục Quản lý cạnh tranh xử lý. Nếu như Quản lý thị trường, Công an kiểm tra phát hiện thì không có thẩm quyền xử lý doanh nghiệp!”.

Theo Sở Công Thương tỉnh Đắc Lắc, hiện trên địa bàn tỉnh có tới 23 công ty bán hàng đa cấp hoạt động trên địa bàn. Thực trạng bán hàng đa cấp tại Đắc Lắc diễn ra phức tạp. Một số doanh nghiệp không thực hiện thông báo bán hàng đa cấp trên địa bàn tỉnh nhưng vẫn âm thầm hoạt động, do vậy khó khăn trong quản lý. Một số công ty bán hàng đa cấp tại đây có nhiều thủ đoạn, hoạt động bất chính như thổi phồng giá trị hoa hồng, công dụng của sản phẩm. Một số công ty bán hàng đa cấp lợi dụng người dân vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa, đồng bào dân tộc thiểu số thiếu hiểu biết để tuyên truyền sai sự thật về sản phẩm hàng hóa, gây thiệt hại nặng nề cho người tiêu dùng. Từ các thủ đoạn này, các công ty bán hàng đa cấp đã lôi kéo được nhiều người dân tham gia trên địa bàn Tây Nguyên, với số tiền huy động lớn. Ông Hồ Đồng Nghĩa, Chánh Thanh tra Sở Công Thương Đắc Lắc cho biết, thực trạng bán hàng đa cấp trên địa bàn tỉnh diễn ra khá phức tạp, cần phải xử lý nghiêm với sự vào cuộc của các cơ quan chức năng. Vừa qua, Thanh tra Sở Công Thương tỉnh Đắc Lắc đã tiến hành 3 đợt kiểm tra và xử lý vi phạm pháp luật, đã có 9 công ty (trong đó 1 công ty bị đề nghị Cục Quản lý cạnh tranh xử phạt) và 3 cá nhân bị xử phạt với tổng số tiền hơn 177 triệu đồng.

 Giấy xác nhận ký quỹ giả mạo của một công ty đa cấp.

Để quản lý tốt hơn hoạt động kinh doanh đa cấp, Sở Công Thương tỉnh Đắc Lắc kiến nghị Bộ Công Thương: Quy định cụ thể khi mở rộng mạng lưới bán hàng đa cấp ra các tỉnh, doanh nghiệp bán hàng đa cấp phải thành lập văn phòng đại diện hoặc chi nhánh đặt tại địa phương; quy định cụ thể nơi được phép tổ chức hội nghị, hội thảo, đào tạo của các công ty đa cấp; quy định các mặt hàng dược bán theo phương thức đa cấp. Cần có biện pháp xử lý sự biến tướng của bán hàng đa cấp như: Huy động vốn bằng tiền mặt thông qua việc dụ dỗ người dân mua đồng tiền ảo; bán phân bón theo hình thức đa cấp (nhưng không đăng ký bán hàng đa cấp).

Tại Hà Nội, địa phương được coi là “thủ phủ” của kinh doanh đa cấp, tập trung nhiều công ty nhất, ông Nguyễn Thanh Hải, Phó giám đốc Sở Công Thương TP Hà Nội cho biết, trong quý I-2016, Chi cục Quản lý thị trường (QLTT) Hà Nội đã kiểm tra 5 doanh nghiệp, xử phạt 2 doanh nghiệp đa cấp là Công ty TNHH My Fortuna và Công ty Cổ phần Thương mại Lotus Việt Nam, với tổng số tiền 143 triệu đồng. Mới đây, Thanh tra sở xử phạt Công ty TNHH Đầu tư và Thương mại Trường Giang Việt Nam, với số tiền 420 triệu đồng, do vi phạm 9 lỗi theo Nghị định 42 của Chính phủ. Tuy nhiên, theo ông Hải, khó khăn nổi lên là do kinh doanh đa cấp được thực hiện thông qua hệ thống người tham gia, hàng hóa được tiếp thị trực tiếp cho người tiêu dùng tại nơi ở, nơi làm việc nên cơ quan chức năng gặp nhiều khó khăn trong kiểm tra, giám sát.

Tại Bình Thuận, Phó giám đốc Sở Công Thương, kiêm Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường Ngô Minh Hùng thừa nhận sự biến tướng trong kinh doanh đa cấp đã phủ khắp tỉnh này. Huyện Hàm Thuận Nam là huyện đầu tiên trong tỉnh đã tiến hành kiểm tra toàn diện và tiến hành xử phạt các công ty đa cấp kinh doanh biến tướng, vi phạm. Hiện nay, sở đã chỉ đạo các Đội nghiệp vụ của Quản lý thị trường tỉnh phải phối hợp với các ngành khác tiến hành kiểm tra các công ty đa cấp trên phạm vi toàn tỉnh. Qua kiểm tra, UBND huyện Hàm Thuận Nam đã phát hiện hai công ty kinh doanh đa cấp “cung cấp thông tin sai lệch về tính chất, công dụng của hàng hóa để người khác tham gia bán hàng đa cấp”, “không cung cấp được danh sách người tham gia bán hàng đa cấp và vi phạm hành chính với quy mô lớn”. Địa phương cũng cho rằng, với cơ chế như hiện nay, rất khó quản lý, ngăn chặn các sai phạm.

UBND tỉnh Khánh Hòa họp bàn giải pháp quản lý kinh doanh đa cấp. Ảnh: Việt Tùng 

Ban chỉ đạo 389 Quốc gia: Bộ Công Thương chưa cung cấp thông tin theo yêu cầu

Chiều 6-4, Văn phòng Ban chỉ đạo 389 Quốc gia đã có cuộc làm việc với đại diện Bộ Công Thương để nắm bắt thông tin và làm rõ nhiều vấn đề bất cập xung quanh quản lý kinh doanh đa cấp. Tuy nhiên, theo một cán bộ Văn phòng Ban chỉ đạo 389 Quốc gia, phía Bộ Công Thương qua cuộc họp vẫn chưa hề cung cấp một hồ sơ, tài liệu gì liên quan. Trong khi theo yêu cầu của Ban chỉ đạo 389, cần làm rõ hồ sơ cấp phép cho các công ty đa cấp có đáp ứng đúng quy định tại Nghị định 42 hay không, có hay không việc chậm cung cấp hồ sơ để “hợp thức hóa” cho các công ty sai phạm? Theo tài liệu mà phía Văn phòng Ban chỉ đạo 389 Quốc gia có được, đã có thông tin một số công ty chưa ký quỹ hoặc lập hồ sơ giả về khoản tiền ký quỹ tối thiểu 5 tỷ đồng nhưng vẫn được phía Bộ Công Thương cấp phép kinh doanh đa cấp. Điều này dẫn đến khi công ty có dấu hiệu lừa đảo, phá sản, người tham gia đành "tiền mất tật mang"!

Sáng 7-4, trao đổi với phóng viên Báo Quân đội nhân dân, Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh cho biết, xung quanh những nội dung Báo Quân đội nhân dân đề cập về quản lý kinh doanh đa cấp, có nhiều vấn đề cần được trao đổi, làm rõ. Lãnh đạo Bộ Công Thương sẽ bố trí cuộc làm việc với Báo Quân đội nhân dân để làm rõ thông tin.

CÔNG MINH, VĂN TUẤN, NGUYÊN THẮNG