Kinh doanh đa cấp lừa đảo có yếu tố nước ngoài: SOS!

Thấy gì từ các công ty bị kiểm tra?

Kinh doanh đa cấp đã xuất hiện ở Việt Nam vào năm 1999 nhưng ban đầu phát triển khá chậm. Tính đến cuối năm 2004, cả nước mới có khoảng 20 công ty đa cấp. Một trong những người đầu tiên đưa mô hình đa cấp vào Việt Nam là một người nước ngoài. Theo Sở Công Thương TP Hồ Chí Minh, từ năm 2000-2006, Công ty Sinh Lợi đã lôi kéo hơn 500.000 người tham gia, thu về hơn 1.500 tỷ đồng bằng cách dụ dỗ người mua các sản phẩm gia dụng xuất xứ nước ngoài với giá cao ngất ngưởng. Đoàn Thanh tra Sở Công Thương TP Hồ Chí Minh khi đó đã kết luận, Công ty Sinh Lợi vi phạm pháp luật nghiêm trọng và quyết định thu hồi giấy đăng ký kinh doanh, chuyển hồ sơ sang cơ quan công an để điều tra. Công ty đã bị các địa phương: Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Vĩnh Long, An Giang, Phú Thọ, Yên Bái, Thái Bình… xử phạt với số tiền từ hàng chục triệu tới hơn 1 tỷ đồng.

Đặt chân vào Việt Nam năm 2008, Công ty đa cấp Amway cũng từng đối mặt với nhiều thị phi của dư luận, song vẫn đạt được doanh thu khá lớn từ 8 triệu USD năm 2008 lên đến 70 triệu USD năm 2012. Năm 2015, công ty này có hơn 300.000 nhà phân phối tại Việt Nam. Tuy vậy, công luận vẫn nêu hàng loạt dấu hiệu sai phạm như: Thanh tra Sở Y tế Hà Nội đã phải lấy mẫu 5 sản phẩm của công ty để kiểm tra sau khi khách hàng tố Amway bán sản phẩm gây hại; bị Công an quận Hải Châu (TP Đà Nẵng) xử lý vì tổ chức hội thảo “chui”, bị công dân tố cáo sử dụng hình ảnh giả mạo để quảng cáo...

Một cuộc hội thảo rầm rộ của Công ty Cổ phần Liên kết Tri thức K-Link Việt Nam. Ảnh: Dương Thu 

Lực lượng chức năng kiểm tra một cơ sở của Công ty Thiên Ngọc Minh Uy ở Bình Dương. Ảnh: Ca Hảo 

Với Công ty Cổ phần Liên kết Tri thức K-Link Việt Nam, công ty đã tự quảng bá nằm trong mạng lưới của Tập đoàn K-Link Quốc tế, hiện có hàng chục nghìn thành viên, công ty mẹ có trụ sở chính ở Ma-lai-xi-a. Gần đây, đã có nhiều phản ảnh sản phẩm của K-Link không tốt như quảng cáo, lừa dối khách hàng… Đặc biệt, công ty từng quảng cáo hoang đường về chiếc vòng ngọc bích chứa “năng lượng vũ trụ” chữa bách bệnh; hoạt động ở một số địa bàn không báo cáo, xin phép chính quyền địa phương, tổ chức hội thảo trái phép...

Được quảng bá là đơn vị thuộc Tập đoàn Unicity (Mỹ) có lịch sử phát triển hơn 100 năm, nhưng Công ty TNHH Unicity Marketing Việt Nam cũng bộc lộ nhiều dấu hiệu sai phạm, từng bị xử phạt vì quảng cáo sai sự thật. Năm 2014, Bộ Y tế có kết luận thanh tra và xử phạt công ty 61,45 triệu đồng do vi phạm trong việc thực hiện các quy định của pháp luật về bảo đảm an toàn thực phẩm.

Những vụ lừa đảo chấn động dư luận

Tuy mới du nhập vào Việt Nam 17 năm, nhưng đã có rất nhiều vụ việc lừa đảo liên quan đến công ty đa cấp có yếu tố nước ngoài. Xin được nêu lại một số vụ việc điển hình.

Năm 2006, thị trường từng rúng động bởi thông tin Công ty đa cấp Golden Rock và Stanley Elliot Tan, Trưởng văn phòng của Golden Rock đã mang 10 triệu USD rời khỏi Việt Nam. Với chiêu bài kêu gọi đầu tư vào thị trường ngoại hối có lãi suất ít nhất là 5%, rất nhiều người đã bị hút hồn. Mỗi người đóng ít nhất 5.000USD để nhận lấy một số tài khoản trên sàn giao dịch Golden PMC, qua trang web www.goldenpmc.com (trang web đã đóng cửa ngay sau khi Stanley Elliot Tan bỏ trốn).

Tương tự, vào khoảng năm 2006-2007, Công ty Colony Invest Management. Ltd quảng cáo có trụ sở tại Mỹ và là một nhà quản lý quỹ đầu tư hàng đầu. Chi nhánh công ty ở Việt Nam đã lôi kéo người tham gia góp vốn để đầu tư vào… sòng bạc ở Las Vegas, thế giới trò chơi Disney Land và thị trường tài chính ở Luân Đôn,  Niu Y-oóc, Hồng Công…  Thế nhưng, khi tiền thật đã đổ về lên tới nhiều triệu USD thì trang web của công ty này đột ngột… biến mất. Cơ quan CSĐT Bộ Công an điều tra sau đó xác định, Colony Invest không hề có đại diện, không đăng ký kinh doanh, không có trụ sở ở bất cứ nơi nào trên thế giới và đã khởi tố 11 bị can là những đối tượng cầm đầu ở Việt Nam.

Với mô hình “du lịch đa cấp”, đã có tới hơn 90.000 người bị lừa. Theo báo cáo của Công an TP Hà Nội, cuối năm 2012, thông qua các gói dịch vụ du lịch đặt phòng 4 ngày, 3 đêm của Tập đoàn Diamond Holiday Travel (Mỹ) do Lâm Phúc Hùng-Tổng giám đốc Công ty TNHH Diamond Holiday Đông Nam Á đứng đầu, hàng vạn người đã nộp tiền để đi du lịch “khắp thế giới”. Thế nhưng, bản chất chương trình này chỉ là huy động vốn đa cấp, hơn 90.000 người sau khi nộp tiền chẳng những không được đi du lịch mà còn mất trắng.

Chưa hết ngỡ ngàng với các trò lừa đảo đa cấp tài chính, người dân lại sốc trước thủ đoạn “đa cấp sàn vàng” Khải Thái. Theo báo cáo của Tổng cục Cảnh sát phòng chống tội phạm, Công ty Khải Thái thành lập vào tháng 11-2011, được điều hành bởi Sa Ga (người Đài Loan). Khải Thái liên tục tuyển dụng hàng trăm cộng tác viên đi tìm kiếm những người giàu có, dụ dỗ họ gửi tiền, vàng để công ty đầu tư kinh doanh và được hưởng lãi suất cao (36%-42%/năm), huy động được 478 tỷ đồng của các nhà đầu tư và chiếm dụng. Ngày 1-10-2014, cơ quan cảnh sát điều tra đã khám xét tại 3 địa điểm của Công ty Khải Thái, bắt khẩn cấp, sau đó khởi tố 6 đối tượng về hành vi “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”. Một tháng trước khi bị bắt giữ, Sa Ga còn vẽ kịch bản tổ chức hội thảo giới thiệu dự án "Khách sạn tình yêu" lớn nhất Việt Nam, mời 10 “chuyên gia” từ nước ngoài sang để lừa đảo, móc thêm tiền của nhà đầu tư, thu hút 1.500 nhà đầu tư tham gia.

Sớm kiểm tra, làm rõ

Các mô hình kinh doanh đa cấp ở nước ta từ trước tới nay hầu hết đều được du nhập bởi các công ty nước ngoài và những vụ việc lừa đảo liên quan tới các công ty nước ngoài thường rất tinh vi. Một bản báo cáo do Văn phòng Ban chỉ đạo 389 Quốc gia gửi cơ quan chức năng đã nêu rõ: “Vấn đề rất nghiêm trọng, ảnh hưởng xấu đến trật tự an toàn xã hội. Cần làm rõ có hay không âm mưu, phương thức, thủ đoạn của các đối tượng người nước ngoài trong số hơn 20 công ty nước ngoài được cấp phép hoạt động kinh doanh đa cấp. Cần điều tra, xử lý triệt để, làm trong sạch thị trường”.

Theo ông Phan Đức Quế, Trưởng phòng Điều tra và Xử lý các hành vi cạnh tranh không lành mạnh, thuộc Cục Quản lý Cạnh tranh (Bộ Công Thương), đoàn kiểm tra 7 công ty tới đây, ngoài đại diện Cục Quản lý Cạnh tranh còn có đại diện của Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về kinh tế và tham nhũng-Bộ Công an, Cục Quản lý thị trường… Hy vọng rằng, từ cuộc kiểm tra này, nhiều dấu hiệu sai phạm sẽ được làm rõ, xử lý nghiêm, góp phần lành mạnh hóa thị trường kinh doanh đa cấp.

CÔNG MINH