QĐND - Từ năm 2012 đến nay, các thôn, buôn ở xã Ea Tam, huyện Krông Năng (Đắc Lắc) đứng ra huy động nhân dân đóng góp kinh phí xây dựng đường điện phục vụ sản xuất và sinh hoạt. Tuy nhiên, việc thu-chi không đúng nguyên tắc tài chính, không công khai, dân chủ; không tuân thủ những quy định về quản lý, đầu tư xây dựng công trình từ nguồn đóng góp tự nguyện, có dấu hiệu chiếm đoạt tài sản.

Ea Tam được thành lập năm 1989, là xã di dân kinh tế mới, với dân số hơn 10 nghìn người, trong đó đồng bào các dân tộc thiểu số phía Bắc chiếm 84%. Mặc dù từ năm 2012 trở về trước, Ea Tam thuộc vùng đặc biệt khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo cao, nhưng hầu hết các thôn trong xã, người dân đều phải đóng góp để xây dựng đường điện phục vụ sản xuất và sinh hoạt. Trong điều kiện địa bàn rộng, dân cư thưa thớt, nên mỗi hộ phải “gồng mình” đóng góp tới hàng chục triệu đồng mới kéo được điện tới nhà và rẫy cà phê.

Cụ thể, tại thôn Tam Phương 1, vào ngày 20-9-2013 mới họp dân thống nhất chủ trương góp tiền xây dựng đường điện. Nhưng ngày 11 và 12-8-2013, cá nhân ông Trần Ngọc Luận là Phó trưởng thôn đã tự ý lập khống “Biên bản họp dân”, cùng “Đơn đề nghị đầu tư”, với nội dung: “Chúng tôi gồm các hộ dân có tên trong danh sách dưới đây thống nhất bỏ vốn đầu tư xây dựng đường dây hạ áp và trạm biến áp tại khu vực thôn Tam Phương 1, xã Ea Tam. Sau khi xây dựng xong, chúng tôi sẽ bàn giao cho ngành điện quản lý và không yêu cầu hoàn trả vốn”. Ngày 4-6-2015, trong buổi làm việc với chúng tôi, nhiều người dân thôn Tam Phương 1 bức xúc: Không hề có cuộc họp dân nào thống nhất nội dung trên. Những chữ ký trong biên bản họp dân là giả mạo, tự tay ông Luận ký. Và điều đáng nói là cả hai văn bản giả mạo trên đều được Chủ tịch UBND xã Ea Tam Nguyễn Ngọc Thuận ký, đóng dấu xác nhận (?).

Đường điện kéo thêm dựng tạm bợ, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn ở thôn Tam Thành, xã Ea Tam.

Sau khi có các văn bản giả mạo trên, ông Luận cùng các thành viên tổ thu tiền (tổ này do dân bầu tại cuộc họp ngày 20-9-2013) tổ chức thu tiền của dân theo đầu diện tích canh tác, với mức 11 triệu 980 nghìn đồng/ha cà phê. Cả thôn Tam Phương 1 có 116ha cà phê, dự kiến tổng số tiền thu được 1.389.680.000 đồng. Và đến thời điểm xảy ra khiếu kiện, số tiền ông Luận và tổ thu tiền đã thu được 993 triệu đồng. Ngày 25-9-2013, trên cơ sở những văn bản lập khống, ông Luận tự ý đứng ra ký hợp đồng xây dựng với Công ty TNHH Việt Long (trụ sở tại TP Buôn Ma Thuột), xây dựng một trạm biến áp 400kVA - 22/0,4kV và 3,015km đường dây hạ áp, có tổng trị giá 1.349.500.000 nghìn đồng. Đến 4-3-2014, công trình đường điện thôn Tam Phương 1 hoàn thành đưa vào sử dụng. Biên bản nghiệm thu kỹ thuật, ngoài đại diện chủ đầu tư là ông Trần Ngọc Luận còn được đại diện của Điện lực Krông Năng xác nhận.

Cũng theo phản ánh của người dân, sai phạm trong huy động xây dựng đường điện ở Tam Phương 1 còn thể hiện ở chỗ, cá nhân ông Luận đứng ra quản lý và thu-chi, không có thủ quỹ, kế toán, không có ban quản lý dự án, ban giám sát, dẫn tới thiếu minh bạch. Tiền thu không có biên lai thu của Ban Tài chính xã, không nộp về Ban Tài chính xã để chuyển kho bạc quản lý theo quy định hiện hành. Thậm chí, đến thời điểm hiện tại, cá nhân ông Luận cũng chưa công khai việc thu-chi với dân.

Không chỉ công trình điện tại thôn Tam Phương 1 có dấu hiệu sai phạm, mà tại các thôn Tam Liên, Tam Thành và Tam Phương 2, việc huy động nhân dân đóng góp xây dựng đường điện triển khai từ tháng 9 đến 12-2012 cũng có nhiều khuất tất, như: Đến nay chưa công khai tổng thu, tổng chi; không công khai đơn giá các hạng mục công trình, vật tư. Cựu chiến binh (CCB) Đàm Ngọc Oanh, Trưởng ban Mặt trận thôn Tam Thành bức xúc: “Số tiền các hộ dân đóng góp là rất lớn. Với mức huy động thôn Tam Liên là 13,5 triệu đồng/ha cà phê; các thôn Tam Thành, Tam Phương 2 là 12,5 triệu đồng/ha cà phê. Tổng số tiền huy động hơn 2,4 tỷ đồng”. Cũng theo phản ánh của CCB Đàm Ngọc Oanh, khuất tất còn thể hiện ở chỗ trong danh sách thu tiền đều kê khai số tiền huy động của dân thấp hơn rất nhiều so với số tiền mà người dân thực nộp. Cụ thể, như: Hộ ông Hoàng Văn Khoa nộp 13,5 triệu đồng, nhưng danh sách kê chỉ nộp 6,2 triệu đồng; hộ Hoàng Văn Hường nộp 12,15 triệu đồng, chỉ kê 5,58 triệu đồng; hộ Hứa Văn Hùng nộp 13,5 triệu đồng, chỉ kê 6,2 triệu đồng; hộ Trương Văn Lùng nộp 25,6 triệu đồng, chỉ kê 12,4 triệu đồng; hộ Đàm Ngọc Oanh nộp 11 triệu đồng, nhưng chỉ kê trong danh sách là 6,2 triệu đồng (!). Điều đáng nói là, người đứng ra tổ chức thu tiền, ký các văn bản xây dựng đường điện cho 3 thôn là ông Võ Tấn Nam, không có hộ khẩu thường trú tại địa phương mà ông Nam chỉ xâm canh cà phê trên địa bàn thôn (!). Sau khi người dân kiến nghị làm rõ sai phạm xung quanh việc huy động tiền xây dựng công trình điện, ông Nam đã bán rẫy cà phê, không còn sản xuất tại xã Ea Tam. Đến nay, việc bàn giao hồ sơ để chuyển công trình lưới điện cho ngành điện quản lý cũng chưa thực hiện được.

Trong buổi làm việc với chúng tôi, ông Đinh Công Hưởng, Bí thư Đảng ủy xã Ea Tam khẳng định, ông Trần Ngọc Luận đã nhận thiếu sót khi lập các biên bản khống, và đến nay, các công trình điện chưa quyết toán, chưa bàn giao cho ngành điện quản lý. Đồng chí Phạm Hát, Bí thư Huyện ủy Krông Năng cho biết: Có nhận được đơn phản ảnh của người dân và thấy rằng, quá trình điều hành mắc điện có sai, nhưng thẩm quyền giải quyết thuộc cấp xã. Huyện ủy đã chỉ đạo Đảng ủy xã Ea Tam nghiên cứu giải quyết”.

Ngày 10-6, trao đổi với chúng tôi, ông Lê Hoài Nhơn, Phó giám đốc Công ty Điện lực Đắc Lắc cho rằng: Đây là công trình do Nhà nước và nhân dân cùng làm. Giá cả hạng mục công trình do dân đầu tư thì ngành điện không chịu trách nhiệm, mà chỉ tham gia nghiệm thu kỹ thuật, nếu đủ điều kiện thì vận hành đóng điện. Với các công trình điện ở Ea Tam, dựa trên văn bản thỏa thuận đầu tư, ngành điện không hoàn trả vốn đầu tư cho dân, theo Thông tư liên tịch số 32/2013/TTLT-BCT-BTC, ngày 4-12-2013 về “Hướng dẫn giao, nhận và hoàn trả vốn đầu tư tài sản lưới điện hạ áp nông thôn”. Tuy nhiên, trong trường hợp xác minh văn bản thỏa thuận là giả mạo, thì Công ty Điện lực Đắc Lắc sẽ xin ý kiến của Tổng công ty Điện lực miền Trung để có hướng giải quyết”.

Qua điều tra, chúng tôi nhận thấy, việc huy động và sử dụng nguồn vốn do nhân dân đóng góp xây dựng công trình điện ở xã Ea Tam đã có hàng loạt dấu hiệu sai phạm cần làm rõ. Được biết, đến thời điểm hiện nay, tại 15 thôn, buôn ở xã Ea Tam huy động nhân dân đóng góp khoảng 13 tỷ đồng để xây dựng 11 công trình cấp điện. Nhưng việc huy động, sử dụng nguồn vốn do nhân dân đóng góp đều hết sức tùy tiện, lỏng lẻo. Công tác ký kết hợp đồng xây dựng không tuân thủ quy định của pháp luật. Hầu hết các công trình điện do dân đóng góp đều có kinh phí xây dựng hàng tỷ đồng, nhưng không thành lập ban quản lý dự án, ban giám sát công trình, không thông qua đấu thầu để chọn đơn vị thi công; thậm chí không lập dự án, dự toán thiết kế và dự toán thi công. Mức huy động của dân cũng do tổ thu tiền tự định ra một cách tùy tiện, thu không xuất biên lai thu của Ban Tài chính xã, không nộp về kho bạc theo quy định, mà do tổ thu tiền, hoặc người đại diện quản lý, thu-chi. Quá trình thu-chi không công khai, không quyết toán, khiến người dân không kiểm tra, giám sát được.

Từ thực tế trên, có thể khẳng định: Việc huy động nguồn đóng góp của dân xây dựng công trình điện ở xã Ea Tam đã vi phạm những quy định tại Thông tư số 85/1999/TT-BTC, ngày 7-7-1999 của Bộ Tài chính “Hướng dẫn thực hiện Quy chế tổ chức huy động, quản lý và sử dụng các khoản đóng góp tự nguyện của nhân dân để xây dựng cơ sở hạ tầng của các xã, thị trấn”. Cụ thể, về phía Đảng ủy xã Ea Tam đã không ban hành nghị quyết lãnh đạo huy động nguồn đóng góp tự nguyện của dân; không giao nhiệm vụ cho HĐND, UBND, UBMTTQ và các đoàn thể xã đứng ra hỗ trợ thôn, buôn trong việc huy động xây dựng đường điện đúng quy định pháp luật. Thường trực HĐND xã không tiến hành giám sát số tiền huy động của dân và chất lượng công trình. UBND xã không ban hành các quyết định thành lập ban quản lý dự án, ban giám sát công trình và tổ đấu thầu xây dựng công trình điện tại các thôn, buôn theo đúng quy định. Ban Tài chính xã không đứng ra thu, nộp về kho bạc để quản lý, sử dụng, quyết toán tiền đóng góp tự nguyện của dân theo quy định tại Thông tư số 85/1999/TT-BTC. Bên cạnh đó, việc xây dựng lưới điện ở xã Ea Tam không lập dự án, dự toán, không có bản vẽ, thiết kế công trình mà xây dựng tùy tiện, còn phá vỡ quy hoạch xây dựng nông thôn mới; vi phạm Luật Đất đai khi không tiến hành đền bù (hoặc thỏa thuận hiến đất) giải phóng mặt bằng.

Thiết nghĩ, với những dấu hiệu sai phạm nêu trên, các cơ quan chức năng huyện Krông Năng và tỉnh Đắc Lắc cần khẩn trương vào cuộc, làm rõ và xử lý nghiêm minh, không để tình trạng tiền đóng góp của dân bị thất thoát, lãng phí, quy chế dân chủ cơ sở bị vi phạm. Còn việc ngành điện có hoàn trả vốn đầu tư cho người dân hay không, theo chúng tôi, các cấp chính quyền cùng điện lực Đắc Lắc cần tổ chức họp dân, qua đó dựa trên ý kiến của đại đa số nhân dân để giải quyết thỏa đáng.

Bài và ảnh: KIỀU BÌNH ĐỊNH