Không để “nhờn luật” trước thủ đoạn tinh vi

Sáng 24-2, trao đổi với phóng viên Báo Quân đội nhân dân về sự việc, đồng chí Trần Lương Bắc, Phó chi cục trưởng Chi cục Hải quan sân bay quốc tế Nội Bài cho biết: “Vụ việc xảy ra vào đêm 29-1-2016, từ 3 nguồn thông tin của quần chúng và các cơ sở, Chi cục Hải quan sân bay quốc tế Nội Bài (Cục Hải quan Hà Nội) phối hợp với Đội Kiểm soát chống buôn lậu khu vực miền Bắc (Cục Điều tra chống buôn lậu, Tổng cục Hải quan) và Cục Cảnh sát Phòng chống buôn lậu (C74-Bộ Công an) đã tiến hành mật phục và kiểm tra các chuyến bay nghi vấn trong ngày. Tuy nhiên, nguồn tin không cho biết tên người vận chuyển hay chuyến bay cụ thể nên phải thực hiện các biện pháp sàng lọc. Đến đêm, khi làm thủ tục nhập cảnh cho hành khách, qua soi chiếu hành lý ký gửi, Chi cục Hải quan sân bay quốc tế Nội Bài đã phát hiện trong va ly của một vài hành khách có nhiều dấu hiệu nghi vấn. Qua xác minh, 6 va ly ký gửi của 3 đối tượng là Đ.M.T, N.N.T và Đ.Q.V có chứa 137,5kg nghi vấn là ngà voi và sản phẩm chế tác từ ngà voi. Số hàng hóa trên được vận chuyển từ Ăng-gô-la (Angola) về Việt Nam qua đường hàng không trên chuyến bay VN680, chuyển tiếp từ Ma-lai-xi-a về Sân bay quốc tế Nội Bài lúc 21 giờ 40 phút ngày 29-1-2016.

Qua đấu tranh khai thác, bước đầu các đối tượng khai nhận, số ngà voi trên được một đối tượng ở Ăng-gô-la thuê mang về Việt Nam. Theo kết luận giám định tại chỗ mẫu vật ban đầu ngày 30-1 của Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật thì các mẫu đều là những khúc ngà của loài voi và sản phẩm chế tác từ ngà voi. Sản phẩm này đều là hàng cấm nhập khẩu theo Quyết định 11/2013/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Hiện Chi cục Hải quan Sân bay quốc tế Nội Bài đang niêm phong lô hàng trên chờ xử lý.

Trực tiếp tiếp cận thông tin về lô hàng từ những hình ảnh, clip được các cán bộ hải quan ghi nhận lại, chúng tôi nhận thấy thủ đoạn buôn lậu rất tinh vi. Lô hàng gồm nhiều đoạn ngà voi lớn được cắt khúc, bọc lót ngụy trang, có thể ráp nối thành những chiếc ngà voi hoàn chỉnh. Cùng với đó, còn có hàng nghìn chi tiết sản phẩm đã được chế tác từ ngà voi như những chiếc vòng hoàn chỉnh hoặc những viên tròn, hạt tròn để có thể chế tác thành nhiều loại sản phẩm khác. Một chuyên gia về chế tác mỹ nghệ cho biết: Sản phẩm ngà voi châu Phi có giá trị rất cao. Đó có lẽ chính là lý do khiến nạn buôn lậu ngà voi ngày càng tinh vi, phức tạp, không chỉ qua đường bộ, đường biển mà cả đường hàng không, mặc dù các cửa khẩu hàng không đều có nhiều thiết bị kiểm tra hiện đại.

Tuy nhiên, do đây là mặt hàng cấm nhập khẩu nên không có giá để xác định, các cơ quan quản lý cũng không thể xác định được giá làm cơ sở xem xét trách nhiệm hình sự theo Điều 153 và 154 Bộ luật Hình sự. Cùng với đó, các đối tượng buôn lậu còn dàn dựng một kịch bản khá tinh vi: Trong 6 va ly thì có 5 va ly không có thẻ hành lý và chỉ 1 va ly có thẻ hành lý bị mờ, nên không đủ căn cứ để xác định các va ly trên có phải của 3 đối tượng Đ.M.T, N.N.T và Đ.Q.V không? Các đối tượng khai báo vận chuyển hộ một người không quen biết, người đó tự làm thủ tục, tự gửi hàng hóa và không biết trong va ly có những gì, do đó không đủ căn cứ để khởi tố vụ án.

Đây không phải là lần đầu Chi cục Hải quan cửa khẩu Sân bay quốc tế Nội Bài phát hiện, bắt giữ một vụ buôn lậu ngà voi qua đường hàng không. Cách đây vài năm, một chuyến bay từ Xin-ga-po hạ cánh xuống Sân bay quốc tế Nội Bài cũng đã phát hiện hành lý của hai hành khách có 26 khúc ngà động vật với trọng lượng khoảng hơn 120kg.

Theo Phó cục trưởng Cục Hải quan Hà Nội Trần Quốc Định, hàng không là tuyến hàng hóa vận chuyển thường có giá trị cao, thời gian vận chuyển nhanh nên các đối tượng buôn lậu rất dễ lợi dụng. Đối tượng để kẻ xấu lợi dụng rất phức tạp từ cá nhân, doanh nghiệp, người Việt Nam tới người nước ngoài và kể cả người trong ngành hàng không. Việc phát hiện, bắt giữ lô hàng thể hiện sự chủ động phòng, chống buôn lậu và phối hợp tốt của lực lượng hải quan với các cơ quan chức năng khác, để lại nhiều kinh nghiệm quý trong phòng, chống buôn lậu qua đường hàng không.

Trao đổi với phóng viên về các thủ đoạn buôn lậu ngà voi, đại diện Phòng Phòng, chống buôn lậu (Cục Hải quan Hà Nội) cho biết: Trên tuyến hàng không, đối tượng thường dùng thủ đoạn giấu hàng trong người, trong hành lý xách tay, ký gửi để vận chuyển trái phép hàng lậu. Một số đối tượng sử dụng thủ đoạn chia nhỏ số lượng hàng hóa, gửi về nhiều địa chỉ khác nhau nhưng thực chất là một người nhận. Để tăng cường đấu tranh, ngăn chặn vấn nạn này, cần phải đẩy mạnh công tác nghiệp vụ, phát huy vai trò nòng cốt của lực lượng Hải quan tại các sân bay. Trong đó, cần sớm thực hiện được việc trang bị camera hành trình theo dõi và soi, rà soát hành lý khách hàng tròn khâu từ máy bay tới khi rời khỏi sân bay. Về lâu dài, để tránh “nhờn luật” đối với loại tội phạm này, cần có chế tài mạnh, khắc phục khó khăn trong định giá các lô hàng mà hàng hóa, tang vật vi phạm là đồ cổ, sừng tê giác, ngà voi… và có những quy định cụ thể để răn đe, ngăn chặn nạn buôn bán sản phẩm liên quan tới động vật hoang dã.

NGUYÊN MINH – TRUNG KIÊN