QĐND -  Tỉnh Khánh Hòa đang có nhu cầu lớn về nguồn nước để phát triển kinh tế-xã hội. Tuy nhiên, những hạn chế trong quy hoạch, phát triển và bảo đảm nguồn kinh phí đã khiến cho công tác thủy lợi còn tồn tại nhiều bất cập.

Tình trạng hạn hán kéo dài từ năm 2014 đến nay đã khiến lượng nước dự trữ tại các hồ chứa trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa thiếu hụt nghiêm trọng, nhiều hồ chứa đang ở dưới mực nước chết. Chính vì thế, việc tìm nguồn nước cho sinh hoạt đã khó chứ chưa nói đến nước phục vụ sản xuất. Thiếu nước đã làm ảnh hưởng đến kế hoạch sản xuất vụ hè thu năm nay. Theo thống kê của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Khánh Hòa, trong tổng số 18.878ha đất trồng lúa trên địa bàn thì chỉ có 7.394ha có thể sản xuất được, trong đó 4.270ha phải bơm tưới chống hạn vào cuối vụ, hơn 10.084ha đất nông nghiệp không thể sản xuất.

Qua những đợt nắng hạn năm nay, một điều dễ nhận thấy ở các công trình thủy lợi trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa là vừa yếu, vừa thiếu nên không phát huy được hiệu quả. Toàn tỉnh hiện có 185 công trình các loại, trong đó có 27 hồ chứa, 92 đập dâng, 66 trạm bơm và hơn 2.000km kênh mương phục vụ tưới tiêu cho hơn 20.000ha đất nông nghiệp. Hằng năm, tổng nhu cầu nước dùng cho sản xuất nông nghiệp, sinh hoạt trong toàn tỉnh khoảng 190 triệu mét khối, chưa kể nguồn nước phục vụ sản xuất công nghiệp và du lịch. Thế nhưng, tổng lượng nước dự trữ tại các công trình thủy lợi hiện nay chỉ đạt khoảng 100 triệu mét khối.

Hồ Láng Nhớt ở huyện Diên Khánh cạn trơ đáy.

Một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên là do kinh phí đầu tư cho việc cải tạo, nâng cấp các công trình còn ít. Theo số liệu thống kê của Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Khánh Hòa, giai đoạn từ năm 2011 đến năm 2015, toàn tỉnh chỉ có 17 công trình thủy lợi được đầu tư hoàn thành và đưa vào sử dụng với tổng mức đầu tư hơn 1.012 tỷ đồng. Vẫn còn nhiều công trình do thiếu vốn nên chưa được đầu tư như: Hồ Đồng Điền (huyện Vạn Ninh), hồ Sơn Trung (huyện Khánh Sơn), hồ Suối Trầu, hồ Suối Sim (thị xã Ninh Hòa), hồ Láng Nhớt, hồ Đá Mài (huyện Diên Khánh)... Ngoài ra, còn hơn 80km kênh loại II và 380km kênh loại III chưa được kiên cố hóa.

Theo ông Phan Thông, Trưởng ban Kinh tế-Ngân sách HĐND tỉnh Khánh Hòa: “Thời gian qua, việc bố trí kinh phí cho các công ty khai thác công trình thủy lợi phục vụ việc duy tu, sửa chữa các công trình thủy lợi còn thấp. Nhiều công trình đã hư hỏng, xuống cấp nhưng thiếu kinh phí để sửa chữa, cụ thể như: Hệ thống kênh Bốn Tổng - Bến Chai hay kênh Bảy của hệ thống kênh đập dâng sông Cái (thị xã Ninh Hòa)... Đối với các công trình thủy lợi đã được đầu tư hơn 10 năm, do cấp xã quản lý đến nay cũng đã xuống cấp, hư hỏng nặng nhưng không có kinh phí để sửa chữa”.

Công tác quy hoạch, phát triển các hệ thống thủy lợi thiếu định hướng chiến lược cũng là nguyên nhân làm tăng thêm những thiệt hại do hạn hán. Ông Nguyễn Chí Bấc, nhân viên quản lý hồ chứa nước Suối Dầu, cho biết: “Nếu như trước đây, đập chính của hồ Suối Dầu nâng lên 3m, lòng hồ sẽ có thêm 15 triệu mét khối thì giờ đây việc chống hạn sẽ không căng thẳng. Với mức chứa 32 triệu mét khối như hiện nay, mùa lũ chúng tôi buộc phải xả lũ. Nếu không làm như vậy thì chỉ cần mưa liên tục trong một giờ đồng hồ, mực nước hồ đã dâng cao thêm 4m, đe dọa đến sự an toàn của công trình”.

Trao đổi với chúng tôi về hướng khắc phục những hạn chế trên trong thời gian tới, ông Lê Tấn Bản, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Khánh Hòa, cho biết: “Chúng tôi đang khẩn trương xây dựng kế hoạch phát triển thủy lợi giai đoạn 2015 - 2025, tầm nhìn đến năm 2030. Trên cơ sở đó hoạch định chính sách phát triển thủy lợi, phân bổ nguồn lực để đầu tư các công trình. Trong 5 năm tới, chúng tôi sẽ tập trung nguồn lực để đầu tư xây dựng mới 13 hồ chứa, các đập dâng, trạm bơm… với tổng kinh phí khoảng 6.000 tỷ đồng”.

Khánh Hòa là một trong những địa phương đang gánh chịu nhiều thiệt hại do nắng hạn gây ra. Vì vậy, công tác thủy lợi cần sớm được quan tâm, đầu tư hơn nữa các nguồn lực để khắc phục những hạn chế, thúc đẩy kinh tế địa phương phát triển.

Bài và ảnh: MINH TUỆ