Từ ngày 5 đến ngày 10-9-1960, Đại hội toàn quốc lần thứ III của Đảng ta họp tại Hà Nội. Đây là lần đầu tiên Đại hội Đảng toàn quốc tổ chức ở Thủ đô, là đại hội tổng kết một thập kỷ đấu tranh cách mạng và đề ra nhiệm vụ cho giai đoạn mới của toàn Đảng, toàn dân ta. Quân và dân cả nước vô cùng phấn khởi chào mừng đại hội. Ngay sau ngày bế mạc đại hội, nhân dân Hà Nội tổ chức nhiều cuộc dạ hội liên hoan văn nghệ chào mừng thắng lợi. Tối 11-9-1960, có một cuộc dạ hội mở ở vườn hoa Bách Thảo với sự tham dự của hơn 1.000 nghệ sĩ và 4.000 thanh niên thay mặt tuổi trẻ Thủ đô. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tới dự dạ hội này. Bác đi một mình, vẫy chào các đại biểu, khi đến chỗ dàn nhạc, Bác được mời chỉ huy. Bác vui vẻ cầm đũa chỉ huy, bắt nhịp bài "Kết đoàn". Nghệ sĩ nhiếp ảnh Lâm Hồng Long được phân công đi chụp ảnh Bác, đã chụp được bức ảnh Bác Hồ đang cầm đũa chỉ huy dàn nhạc hôm ấy.

Bác Hồ bắt nhịp bài ca "Kết đoàn". Ảnh: Lâm Hồng Long

Ngày hôm sau, bức ảnh đã được công bố trên nhiều tờ báo và được đông đảo nhân dân khen ngợi. Sau này, nghệ sĩ Lâm Hồng Long kể lại: Lúc đó ông rất phân vân, nếu đứng ở dưới nhìn lên sân khấu để chụp Bác đang chỉ huy dàn nhạc thì chỉ thấy có lưng Bác. Nếu lên sân khấu mà chụp mặt trước thì lại không thấy dàn nhạc, thiếu hẳn ý nghĩa. Song ông lại nghĩ rằng, trong khoảnh khắc nào đó, Bác sẽ quay lại nhìn công chúng. Ông Lâm Hồng Long chọn vị trí đứng rồi kiên trì chờ đợi. Và rồi khoảnh khắc đó đã xuất hiện, ông liền bấm máy. Bức ảnh lịch sử đã ra đời, góp thêm một hình ảnh tư liệu về tâm hồn lãnh tụ kính yêu của chúng ta.

Nghệ sĩ nhiếp ảnh Lâm Hồng Long sinh năm 1926 ở Hàm Tân-Ninh Thuận, tham gia cách mạng tại địa phương. Năm 1954, ông tập kết ra miền Bắc, công tác tại Việt Nam thông tấn xã, nay là Thông tấn xã Việt Nam. Ông đã có hơn 3.000 bức ảnh tài liệu-thời sự quý giá. Một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của ông là bức ảnh Bác Hồ chỉ huy dàn nhạc trên đây và bức "Mẹ con trong ngày gặp mặt" chụp hình ảnh một chiến sĩ gặp lại bà mẹ trên bến cảng, khi con tàu đưa ông và các bạn tù trở về từ Côn Đảo, tháng 5-1975. Nghệ sĩ Lâm Hồng Long đã được nhận giải thưởng Hồ Chí Minh đợt 1, năm 1996, một năm trước khi ông từ trần.

Ngọc Minh